Przebieg działań zbrojnych 1942–1945.

Atak na Pearl Harbor był początkiem wojny na Dalekim Wsch. Japończycy nie mieli szans na długotrwałe walki USA, więc przyjeli strategię jak najszybszego opanowania jak najwiekszych obszarów. W wyniku inwazji pod ich panowaniem znalazły się Hongkong i Filipiny. Z terenów Indochin zaatakowali Syjam oraz Malaje i zdobyli je. Poddała się też Birma (maj 1942) Kolejnym celem stały się Indie Holenderskie z wyspami Jawą i Sumatrą. W marcu 1942 wojska japońskie wylądowały na Nowej Gwinei i zaczęły zagrażać Australii odcięciem od szlaków zaopatrzeniowych.
Szybkie zwycięstwa nie pozwoliły siłom japońskim umocnić się na podbitych terenach, a zagrożenie amerykańskim odwetem było wciąż możliwe. Dowódca japońskiej floty, admirał ISOROKU YAMAMOTO, za główny cel postawił sobie wyeliminowanie floty amerykańskiej na Pacyfiku. Do pierwszych silnych starać doszło na Morzy Koralowym, ale przełomem stała się bitwa pod Midway. Bitwa rozegrała się od 3 do 5 czerwca 1942.Żołnierze amerykańscy dysponowali dobrymi danymi wywiadowczymi na temat floty japońskiej i nowoczesnym sprzętem nawigacyjnym. Skutkiem bitwy była utrata inicjatywy przez Japonie i rezygnacja z planów podbojów Hawajów, Samoa i odizolowania Australii.


Przełom na froncie wschodnim. Bitwa o Stalingrad i łuk kurski

Po niepowodzeniu armii niemieckiej w walkach pod Moskwą działania w części środkowej frontu zostały ograniczone na korzyść działań w rejonach płn. i płd. Ofensywę podjęły jednostki północne, ich zadaniem było zdobycie Leningradu. Wiosną 1942 armia niemiecka zdobyła ZAGŁĘBIE DONIECKIE, Krym i dotarła do Kaukazu. Do zasadniczej próby sil doszło pod Stalingradem. Stalin mianował dowódcą obrony miasta marszałka GIEORGIJA ŻUKOWA, który zaproponował plan okrążenia i zniszczenia wojsk niemieckich zgrupowanych w okol. Stalingradu. Walki trwały od 14 września 1942 do 2 lutego 1943. Wojska niemiecki poniosły klęskę, a inicjatywę przejęła Armia Czerwona. Niemcy próbując odzyskać inicjatywę przeprowadzili nową mobilizację, której wynikiem była liczba 5,2 mln żołnierzy niemieckich. Niemcy znaczne siły skierowali w rejon KURSKA i przełamali linie radzieckiej obrony. Wielka pancerna bitwa na łuku kurskim (5 lipiec – 23 sierpień 1943) przyniosła zwycięstwo armii radzieckiej. Wojska niemieckie poniosły ogromne straty i rozpoczęły odwet na całej linii frontu.
Przebieg wojny w Afryce i kapitulacja Włoch.
Kontrofensywa niemiecko – włoska na terenie Afryki Płn. (1941) wypchnęła wojska angielskie z Libii, dzięki temu wojska niemieckie latem 1942 wkroczyły do Egiptu. 19 października – 3 listopada 1942 r. wojska niemieckie zostały zatrzymane pod EL AMEIN w wyniku kontrofensywy pod dowództwem gen BERNARDA LAW MONTGOMERY’GO podjętej przez oddziały angielskie.
14 – 24 stycznia 1943 odbyła się konferencja w Casablance (Franklin Delano Roosevelt i Winston Churchil). W trakcie obrad podjęto decyzje o odsunięciu otwarcia drugiego frontu w Europie na 1944 r. desant na Sycylię i kontynuacje bombardowań Niemiec. 22 stycznia obaj przywódcy spotkali się z gen. CHARLES’EM de GAULLE’EM. Uzgodnienia dotyczyły utworzenia wspólnej francuskiej administracji, na której czele stanąłby GAULLE i HENRI GIRAUD. Było to w czerwcu 1943, gdy utworzono Francuski Komitet Wyzwolenia Narodowego. Tymczasem w I połowie listopada 1942 na wybrzeżu Afryki wojska angielsko – amerykańskie z gen. Dwightem Eisenhowerem dokonały udanego desantu. Siły włosko – niemieckie w Tunezji złożyły kapitulację w maju 1943 r.
10 lipca 1943 r. oddziały angielsko – amerykańskie przeprowadziły z Afryki Płn. udany desant na Sycylię. Operacja przebiegała bardzo sprawnie. Walki na wyspie trwały 38 dni i zakończyły się wyparciem wojsk niemieckich i włoskich na Półwysep Apeniński. W czasie tych walk doszło do przewrotu rządowego. Król Wiktor Emmanuel III odsunął Mussoliniego od władzy, a na jego miejsce został powołany PIETRO BADOGLIO. Podpisał on układ o zawieszeniu broni (8 wrzesień 1943). Dowództwo niemieckie nie było przygotowane na zdradę sojusznika i rozpoczęło okupację Półwyspu Apenińskiego. 1 października oddziały aliantów opanowały Neapol i ruszyły na północ. Ofensywa zatrzymała się na „Stanowisku Zimowym”. Był to pas umocnień złożony z 2 obronnych linii Gustawa i Hitlera. Pokonanie go zajęło wojskom kilka miesięcy. Najcięższe walki toczyły się pod Monte Casino i na przyczółku Anzio. Przerwanie linii Gustawa otworzyło drogę do Rzymu, gdzie wojska alianckie wkroczyły 4 czerwca 1944. rząd BADOGLIO podał się do dymisji i powstał Komitet Wyzwolenia Narodowego, który powołał nowy rząd – Sojuszniczej Komisji Kontroli. Nadal toczyły się walki o płn. Włochy, ale ostatecznie zostały wyzwolone w kwietniu 1945.


Ofensywa radziecka na ziemiach polskich. Zdobycie Berlina i kapitulacja II Rzeszy

Po bitwie na łuku kurskim wojska radzieckie uzyskały przewagę nad armią niemiecką, niezdolną już do podjęcia ofensywy. Realizując plan pokonania Niemców, Armia Czerwona w listopadzie 1943 wkroczyła na Ukrainę i podjęła walki z Grupą Armii „Środek”. W marcu 1944 wyzwolono część Galicji, Podole i Wołyń. Armie Czerwona wkroczyła do Rumunii, Czechosłowacji i Polski. Wraz z przesuwaniem się Armii Czerwonej na zach. radzieckie władze przygotowały zalążki nowych, komunistycznych rządów na wyzwolonych terenach. W Czechosłowacji rząd z udziałem komunistów powstał za zgodą rządu emigracyjnego w Londynie. W Polsce władzę przejmował PKWN, który tworzył własną administrację i armię.
Latem 1944 Stalin zdecydował o wstrzymaniu ofensywy. W pierwszych dniach września 1944 wojska radzieckie stanęły na prawym brzegu Wisły i wstrzymały się od poważniejszych działań.
1 sierpnia 1944 rozpoczęło się powstanie, które zakończyło się klęską i aresztowaniem dowódców AK. W styczniu 1945 rozpoczęła się kolejna ofensywa radziecka, 17 stycznia 1945 Armia Czerwona wkroczyła do zburzonej Warszawy.
Lądowanie wojsk alianckich w Normandii. Koniec wojny w Europie.
Wojska niemieckie obsadziły i umocniły francuskie wybrzeże. Operacja „Overlord” była utrzymywana w tajemnicy do ostatniej chwili. Lądowanie poprzedzono bombardowaniami wybrzeża Francji. Operacja desantowa rozpoczęła się 6 czerwca 1944. Wojska niemieckie zdobyły plaże (Utah, Omaha, Gold, Juno, Sword) po zdobyciu dwóch portów – Cherbourg i Caen – przerzuty wojska i uzbrojenia odbywały się coraz szybciej.
Trzecia armia amerykańska z gen. Pattonem na czele, wspomagana przez francuski ruch oporu, wkroczyła w głąb Francji, kiedy armia angielska Montgomery’ego ruszyła wzdłuż kanału La Manche. 25 sierpnia wyzwolono Paryż, a 3 września Brukselę. Dywizja pancerna na czele z gen. Stanisławem Maczkiem przyczyniła się do okrążenia i zniszczenia niemieckiego zgrupowania pancernego w rejonie Falaise w sierpniu 1944.
Latem 1944 Niemcy znajdowały się w stanie poważnego kryzysu. Grupa niemieckich oficerów postanowiła zabić Hitlera i przejąć władze. Zamach (lipiec 1944) nie powiódł się.
Alianckie lotnictwo regularnie prowadziło bombardowania. Ostatnią próbą powstrzymania aliantów była wielka operacja wojskowa w rejonie Ardenów i Alzacji. Opóźniła ona wkroczenie aliantów w głąb Niemiec, lecz go nie zatrzymała. Po przełamaniu niemieckiego oporu (25 kwiecień Torgau nad Łabą) doszło do spotkania wojsk amerykańskich i radzieckich. Walki o okrążony Berlin trwały od 24 kwietnia do 2 maja 1945, a 8 maja 1945 Niemcy skapitulowały.
Zakończenie wojny na Dalekim Wsch.
Na morzy Filipińskim w rejonie Leyte rozegrała się największa bitwa morska II wojny światowej, zakończona zniszczeniem znacznej części japońskiej floty. Do walk włączyli się kamikadze – samobójcy, którzy pilotowali samoloty załadowane materiałami wybuchowymi.
Po zakończeniu wojny w Europie do wojny na Dalekim Wsch. przystąpił ZSRR. Było to 9 sierpnia 1945 klęskę Japonii przypieczętowały ataki atomowe na Hiroszimę i Nagasaki. Ataki te wynikały z chęci zamanifestowania siły przed ZSRR. Broń atomowa stała się kartą przetargową w polityce międzynarodowej. 2 września 1945 cesarz Japonii podjął decyzje o kapitulacji Japonii. Na mocy tego układu Japonia kończyła wojnę bezwarunkowo i godziła się na podporządkowanie mocarstwom sojuszniczym.