Powstanie Stanów Zjednoczonych

W latach 1619 – 1732 w Ameryce Północnej powstało 13 nowych kolonii angielskich, były to skupiska wielu narodowości, różniących się pod względem społecznym, religijnym, gospodarczym i politycznym. W połowie XVIII w. Liczba ludności wynosiła około 1,7 miliona, z czego tylko 2/5 stanowili Anglicy. Obok nich osiadli się też emigranci prawie z całej Europy, w tym i Polacy. W koloniach tych głównym zajęciem było rolnictwo. Na pd. powstawały wielkie latyfundia zatrudniające niewolników do pracy. Ich właściciele zakładali wielkie plantacje bawełny, tytoniu i ryżu. W drugiej połowie XVIII w. Pojawiły się obok nich fabryki. Przemysł w koloniach produkował nie tylko na potrzeby wewnętrzne ale i na eksport.

Każda niemal kolonia miała:
- odrębny ustrój
- odrębną formę rządów
- obowiązywały prawa angielskie
- administracją kierowali gubernatorzy powoływani przez króla lub kolonistów
- zgromadzenia ustawodawcze miały tylko charakter doradczy
- posiadanie prawa wyborczego zależało id posiadanego majątku
- dlatego tylko najmożniejsi brali udział w wyborach (z tego powodu dochodziło do powstań uboższych mieszkańców)

Kolonie angielskie powstawały na terytoriach zamieszkiwanych przez Indian. Koloniści posuwając się na zachód siłą lub podstępem zabierali najżyźniejsze grunty i pastwiska dla siebie. Indian starali się zmusić do niewolniczej pracy, jednak bezskutecznie, bo Indianie nie przyzwyczajeni do ciężkiej pracy masowo wymierali lub zbiegali.

Rozwijające się wielkie latyfundia potrzebowały taniej siły roboczej. Najlepiej do pracy w takim klimacie nadawali się Murzyni. Murzyni w Ameryce byli niewolnikami, nazywano ich „żywym inwentarzem”, właściciel był panem ich życia i śmierci, mógł niewolnika sprzedać, wynająć, odstąpić. Murzyni nie posiadali żadnych praw politycznych i społecznych. Niewolnictwo rozwinęło się najbardziej w koloniach południowych.

Przyczyny wojny o niepodległość

Anglia:
- przede wszystkim różnice ekonomiczne i polityczne między koloniami a metropolią. Anglia chciała, aby kolonie stanowiły bazę surowców i były rynkiem zbytu dla rozwijającego się przemysłu brytyjskiego
- Akt nawigacyjny z 1651 zabraniał przywożenia do kolonii i wywożenia z nich towarów na innych statkach niż angielskie
- Koloniom pozwalano wywozić określone produkty (tytoń, ryż, futra, len, konopie) tylko do Anglii
- zabraniano wytwarzania wielu produktów przemysłowych
- zabroniono zakładania manufaktur i fabryk
- zabroniono wysyłania do kolonii fachowców i maszyn
- ostro zwalczano rozwój przemysłu metalurgicznego

Koloniści:
- zmierzali do wszechstronnego rozwoju gospodarczego
- protestowały przeciwko polityce podatkowej prowadzoną przez metropolię
- protestowali przeciwko nowym cłom nakładanym na przywożone towary np. herbatę
- uważali że parlament angielski nie ma prawa narzucać im podatków, ponieważ nie zasiadają w nim przedstawiciele kolonii
- nowe podatki powinny być wprowadzane za zgodą lokalnych zgromadzeń ustawodawczych

Jednak te postulaty zostały przez metropolię odrzucone. Koloniści zastosowali więc bojkot towarów angielskich. W 1773 grupa mieszkańców Bostonu przebrana za Indian wdarła się na statki i zatopiła znajdujące się w nich ładunki herbaty – „bostońskie picie herbaty”. Anglicy zamknęli port w Bostonie. Wśród przywódców największe znaczenie zdobyli Waszyngton i Franklin – początkowo chcieli by zjednoczone kolonie stały się głównym ośrodkiem Anglii jednak przeszli na stronę zbrojnej walki z metropolią.
Deklaracja niepodległościowa – rozpoczęły się starcia zbrojne kolonistów z wojskami angielskimi. Wtedy przywódcy amerykańscy zwołali kongres kolonii do Filadelfii – 4 lipca 1776 proklamowano w nim niepodległość 13 kolonii jako Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Deklaracja zapowiadała wprowadzenie w kraju ustroju republikańsko – demokratycznego. Wodzem naczelnym został Jerzy Waszyngton.

Początkowo walki nie szły za dobrze, przed klęską chroniły ich tylko rozwijające się na szeroką skalę ruch partyzancki. Jednak w 1777 r. Pod Saratogą wojska amerykańskie rozbiły idące z Kanady wojska angielskie. Jedynie Francja wrogo nastawiona do Anglii wspierała powstańców bronią i pieniędzmi. Po wygranej amerykanów pod Saratogą Francja rozpoczęła wojnę z Anglią, a następnie przyłączyły się do niej Francja, Hiszpania i Holandia, pozostałe państwa ogłosiły zbrojną neutralność. Odizolowania Anglia musiała walczyć na kilku frontach jednocześnie, co ułatwiło zadanie powstańcom.

Udział ochotników z Europy – we Francji powstawały komitety solidarności z walczącymi Amerykanami, gromadziły one żywność, broń, proch i mundury dla armii, wśród słynnych ochotników pomocy powstańcom był Francuz – Maria Józef de La Fayette, w obronie wolności amerykańskiej wzięli udział Polacy, szczególnie zasłużył się Tadeusz Kościuszko i Kazimierz Pułaski.

Zakończenie wojny – mimo otrzymanej pomocy wojska powstańcze walczyły z różnym powodzeniem. Dopiero w 1783 szala zwycięstwa przechyliła się na ich stronę. Pod naciskiem opinii publicznej parlament angielski postanowił zakończyć wojnę. Po długich rokowaniach w 1783 zawarto traktat pokojowy w Wersalu:
- uznano w nim niepodległość Stanów Zjednoczonych
- Francja i Hiszpania odzyskały natomiast część utraconych w czasie wojny siedmioletniej na rzecz Anglii kolonii

Konstytucja Stanów Zjednoczonych – po zawarciu pokoju, ale nawet przed nim toczyła się walka o formę rządów w kraju. Powstało kilka ugrupowań:
- Republikanie – domagali się pełnej niezależności politycznej i administracyjnej każdego stanu
- Federaliści – żądali mocnej władzy centralnej

W Filadelfii zebrał się Konwent złożony z przedstawicieli każdego stanu, który w dniu 17 września 1787 uchwalił konstytucję:
- Stany Zjednoczone stały się państwem federacyjnym
- władza wykonawcza – prezydent wybierany na 4 lata, był także szefem rządu, on sam i powoływani przez niego ministrowie nie byli odpowiedzialni przed władzami ustawodawczymi, był także naczelnym wodzem armii i floty, miał prawo weta
- władza ustawodawcza – Kongres złożony z dwu izb: senatu i Izby reprezentantów:
a) Senat – senatorów wybierano na 6 lat po dwu z każdego stanu, ale co 2 lata odnawiano 1/3 składu
b) Izba reprezentantów – członków wybierano na 2 lata
- ustawy wchodziły w życie kiedy zatwierdziły je obydwie izby i prezydent
- najwyższą instancją sądową był Sąd Najwyższy – jego członków mianował prezydent za zgodą Senatu
- kobiety, Indianie i Murzyni byli pozbawieni prawa wyborczego

Konstytucję tę, która prawie w całości przetrwała do dni dzisiejszych można nazwać konstytucją burżuazyjno – demokratyczną, głosiła idee demokracji, wolności i równości, ale ograniczała się do wąskiej grupy burżuazji, utrzymała niewolnictwo w części południowej i nie brała w obronę Indian.