Atmosfera

Atmosfera jest najbardziej zewnętrzną warstwą powłoki ziemskiej. Graniczy od dołu z litosferą, lecz przez przenikanie powietrza wgłąb gleb i próżni skalnych dociera do setek czy tysięcy metrów wgłąb litosfery.
Ponad oceanami atmosfera jest niejako powiązana z wodę, w wyniku krążenia i wymiany np. dwutlenku węgla czy tlenu. Podobnie górna granica tej warstwy jest niełatwa do określenia. Przyjmuje się, że meteorologiczna granica atmosfery znajduje się na wysokości 2000 km, chociaż jeszcze na wysokości 20 000 km aparatura z satelit i próbników rejestruje obecność silnie rozrzedzonych gazów. Ta wysokość nazwana została KORONĄ ZIEMI.
HISTORIA ATMOSFERY
Zanim ziemska atmosfera osiągnęła dzisiejszy skład i budowę, zachodziły w niej istotne zmiany ewolucyjne. 4,5 mld lat temu zaczęła się kształtować atmosfera pierwotna. Składała się z pary wodnej, wodoru, azotu, dwutlenku węgla, metanu, amoniaku i dwutlenku siarki. Nie było w niej wolnego tlenu.
Wraz z tworzeniem się zalążków oceanów atmosfera stawała się coraz bardziej przejrzysta. Do powierzchni litosfery i powstającej hydrosfery przez atmosferę, zawierającą cząsteczki metanu, dwutlenku węgla, amoniaku i innych prostych związków węgla oraz azotu i tlenu, zaczęło docierać promieniowanie nadfioletowe. Ówczesne wody były natlenione dzięki rozwijającym się w nich sinicom i glonom. Ponadto energia promieniowania nadfioletowego wywoływała w powierzchniowych warstwach wody jej rozpad na wolny wodór i wolny tlen. Wolny wodór, jako bardzo lekki unosił się w górę i ginął w przestrzeni okołoziemskiej, a wolny tlen- pozostawał przy Ziemi i stawał się filtrem dla promieniowania nadfioletowego. Dlatego intensywność fotodysocjacji była zwalniana. Gdy ilość wolnego tlenu osiągnęła około 0,1% nastąpiło całkowite wyhamowanie tego procesu. Ten prafiltr - o odmiennej skuteczności dla różnej długości fal promieniowania nadfioletowego - stał się skuteczny przede wszystkim w odniesieniu do długości fal zabójczych dla białka i aminokwasów. Na Ziemi mogło się rozwinąć życie. Pierwsze organizmy przyczyniły się do natlenienia wód morskich, a w końcowym efekcie - do wzbogacenia atmosfery ziemskiej w tlen.
Pojawienie się w systemie Ziemi wolnego tlenu, przy nieustannej działalności Słońca i dokonujących się przemianach powłoki gazowej, doprowadziło do ukształtowania pionowych warstw atmosfery.
SKŁAD POWIETRZA:
- Azot - 78%
- Tlen - 21%
- Argon - 1%
- Dwutlenek węgla - 0,5%
- Neon
- Hel
- Metan
- Krypton
- Wodór
Średnia temperatura Ziemi obliczana jest na 45st. szerokości geograficznej północnej na poziomie morze i wynosi: 14,8 st.C

Atmosfera - powłoka gazowa otaczająca ziemię. Sięga ok. 2000 km, korona ziemi - 20000 km, zawiera tlen, zapewnia wodę, chroni przed promieniowaniem.
TROPOSFERA - sięga do 17 km nad równikiem i do 6km nad biegunami, zawiera 0,8 masy
powietrza i H2O. Temp. Obniża się wraz ze wzrostem H: 0,6OC- na 100m. - gr. Normalny,
0.3OC - gr. Wilgotnoadiabatyczny, 1OC- gr. Suchoadiabatyczny, Ciśnienie maleje wraz ze wzrostem H,
Temp. Na górze - (-55OC);
TROPOPAUZA- cienka warstwa przejściowa - (-55OC);
STRATOSFERA- sięga do 50km pod równikiem i ma 6-8km grubości nad biegunem,12-25km - (-55OC); 50km- 0OC bo O2 w O3+ ciepło, górna warstwa to ozonosfera - filtr UVA i UVB,
STRATOPAUZA- jak TRP-0OC,
MEZOSFERA (50-85km)-temp. Spada wraz ze wzrostem H do (-90OC),MEZOPAUZA - (-90OC),
TERMOSFERA- [185-300(800)] - w dolnej części jonosfera, 120km-(100OC), kilkaset-(1000OC),
EGZOSFERA -(800- ) - stopniowo przechodzi w przestrzeń międzyplanetarną, Temp. Się obniża aby
w przestrzeni międzyplanetarnej osiągnąć (-273OC), Im większa wysokość tym mniejsze ciśnienie,
Czynniki warunkujące temp. Powietrza w troposferze - kąt padania promieni sł. Zw. Z szer. Geogr.,
bliskość zbiorników wody, wysokość n.p.m., prądy morskie, ekspozycja stoków, charakter i barwa podłoża,
gęstość i grubość pokrywy chmur, efekt cieplarniany - człowiek, Albedo - odbijane promieni sł. przez ziemię,
Ciśnienie atmosferyczne to nacisk jaki wywiera pionowy słup powietrza na jednostkę powierzchni,
Wiatr to ruch powietrza w dolnej troposferze w ukł. Poziomym lub skośnym. Pasaty są to wiatry stałe
od zwr. Wyżu do równ. Niżu. Na N w kier. SE, na S w kier. NW.
Monsuny powstają na skutek różnicy ciśnień jaka wytworzyła się nad lądem i oceanem, latem wyż nad wodą,
zimą nad lądem, wieje od wyżu do niżu, tajfun tj. Monsun letni w zimie lub na odwrót. Bryza to wiatr o cyklu
dobowym który wieje w dzień od morza do lądu, w nocy od lądu do morza. Cyklony powstają na skutek
b.d. różnicy ciśnień w strefach ciepłych klimatów;
Wiatry lokalne: Halny- wiatr ciepły o dużej sile,
Bora- chłodny i suchy wiatr na wybrzeżu dalmatyńskim,
Mistral- gwałtowny, chłodny i suchy wiatr w Prowansji(w dół Rodanu),
Lodowcowy - od lodowca, Chinook- g. Skaliste, Schirocco- wiatr od Sahary na N,
Dolinny - jest wynikiem różnicy temperatur masy powietrza przy ścianie i pod dnem doliny, Dzień do góry, Noc w dół