Wydalanie i skóra

Wydalanie jest procesem polegającym na pozbywaniu się z organizmu zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii(metabolizm). Przemianą materii są nazywane wszystkie procesy zapewniające odbudowę tkanek, zapewnienie stałej temp oraz dostarczeniu energii. Produkty uboczne: węglowodany, tłuszcz, woda oraz CO2. Nadmiar wody jest usuwany przez skórę(pot), z moczem i kałem. Przez płuca pozbywamy się CO2. Końcowy produkt przemiany(mocznik) wydalany jest z moczem(nerki) i potem(skóra). Regulatorem środowiska wewnątrzustrojowego jest układ moczowy, gdyż: utrzymuje odpowiedni poziom wody oraz równowagę kwasowo-zasadową; reguluje ciśnienie krwi oraz gospodarkę mineralną. W jego skład wchodzą: nerki, moczowody, pęcherz i cewka.
Nerki- parzyste narządy, ciemnoczerwonej barwy, w kształcie fasoli, dł. 10-12cm masa 120-170g. Położone na tylnej ścianie jamy brzusznej po obu stronach kręgosłupa. Na przyśrodkowym brzegu jest wnęka nerki, do której uchodzą tętnica nerkowa i nerwy a wychodzi żyła. Ma dwie warstwy: zewnętrzna kora i wewnętrzna rdzeń. Przy wnęce występuje miedniczka nerkowa. W korze znajduje się ok. miliona ciałek nerkowych, zbudowanych z pętli naczyń krwionośnych tworzących kłębuszek nerkowy oraz torebki, która otacza ten kłębuszek. Od torebki odchodzi system kanalików, ciałka wraz z kanalikami służą do „filtrowania”. Funkcje: wydalnicza-usuwa końcowe produkty tj., mocznik i kwas moczowy oraz sub. Obce np.,leki; regulacyjną-zapewnia stały skład i poziom płynów, zapobiega wydalaniu glukozy, aminokwasów.
Moczowody- dł. ok. 30cm, parzyste przewody łączące miedniczkę z pęcherzem, wyścielone błoną śluzową, zbudowane z mięsni gładkich. Dzięki ich skurczom mocz przechodzi z nerek do pęcherza. Pęcherz- worek mięśniowy położony za spojeniem łonowym. Jest zbiornikiem moczu, poj ok 700ml. Mięśnie gładkie umożliwiają rozciągliwość, wysłany błoną śluzową. Przy ujściu do cewki jest tzw. zwieracz, nie pozwala na odpływ moczu. Błona jest unerwiona włóknami układu wegetatywnego. Cewka- ostatni odcinek układu wyprowadzający mocz. Składa się z mięsni gładkich, wyścielony błoną śluzową. Dł. zależy od płci: u kobiet 4cm, u mężczyzn 17-20cm(jest przewodem wyprowadzającym mocz i spermę(nasienie). Na granicy cewki i pęcherza jest mięsień okrężny-zwieracz, regulowany w zależności od naszej woli.
Produkty metabolizmu są wydzielane przez komórki do krwi, która przepływa przez nerki ulegając filtracji, która przebiega w 2 etapach. 1 etap to filtracja kłębkowa. Krew dopływa do ciałka nerkowego przez tętniczkę nerkową, gdzie pod wpływem ciśnienia przesącza się do torebki ok. 1/5 obj. przepływającego osocza, tworząc mocz pierwotny. 2 etap to wchłanianie zwrotne. Pozostała część krwi wypływa z kłębuszka przez tętniczkę odprowadzającą, która rozpada się na sieć naczyń włosowatych oplatających kanaliki nerkowe. Przesączony mocz pierwotny przechodzi do tego układu i ulega przemianom do moczu ostatecznego.
Mocz pierwotny-przypomina odbiałczone osocze, zawiera sub. szkodliwe (mocznik, kwas moczowy) oraz sub. potrzebne (cukier, sole mineralne, witaminy i wodę), które zostają powtórnie wchłonięte do krwi ze światła kanalików nerkowych. Mocz ostateczny-płyn po ponownej filtracji i zagęszczeniu(odciągnięciu wody), gromadzi się w miedniczkach skąd spływa do pęcherza. Mocz-przejrzysty płyn o słomianym zabarwieniu i specyficznym zapachu, jego skład: związki azotowe, mocznik, kwas moczowy, amoniak, sole sodu, potasu, wapnia, magnezu oraz woda.
Ostre toksyczne zapalenie nerek- powstaje pod wpływem działania sub. chemicznych na miąższ nerki. Odmiedzniczkowe zapalenie nerek- przyczyną jest bakteryjne zakażenie dróg moczowych, występuje częściej u kobiet z uwagi na inną budowę cewki oraz okresami ciąż, które sprzyjają zaleganiem moczu. Kamica nerkowa- polega na tworzeniu się kamieni w drogach moczowych, występuje 2 razy częściej u mężczyzn, ich tworzeniu sprzyja zastój moczu oraz obecność złuszczonych nabłonków, wokół których wykrystalizowują się sole. Zapalenie pęcherza- najczęstszy, bakteryjny stan zapalny dróg moczowych, objawy: bolesne oddawanie moczu w niewielkich ilościach, pieczenie w cewce; obecność w moczu białych ciałek krwi i złuszczonych nabłonków. Aby zapobiec chorobom układu moczowego należy: przestrzegać zasad higieny; regularne wypróżnianie pęcherza.
Skóra-powłoka ciała, funkcje: ochrania przed: promieniowaniem ultrafioletowym dzięki melaninie, szkodliwymi czynnikami chemicznymi oraz urazami; unieszkodliwia drobnoustroje; bierze udział w procesach termoregulacji; jest siedliskiem zmysłów(dotyk, uścisk, ból, ciepło i zimno); wytwarza witaminę D3; reguluje gospodarkę wodną i mineralną. Składa się z: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej.
Naskórek-zewnętrzna warstwa, zbudowana z 5 warstw nabłonka. Warstwa powierzchniowa(rogowa), składa się z zrogowaciałych komórek, które się złuszczają, chroni przed bodźcami mechanicznymi i chemicznymi. Warstwa rozrodcza, najgłębiej położona, wytwarza nowe komórki, przesuwające się ku górze, zastępując złuszczające się komórki warstwy rogowej(cykl trwa 2 miesiące). W tej warstwie znajdują się komórki produkujące melaninę, nadającą barwę skórze i włosom, chroni przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym.
Skóra właściwa-środkowa, najgrubsza(1-3mm) warstwa skóry, zbudowana z włókien tkanki łącznej, które swoją sprężystością i rozciągliwością zapewniają skórze odporność na ucisk i rozciąganie, jest bogato unaczyniona i unerwiona, są w niej wytwory nabłonkowe naskórka(włosy, gruczoły) oraz ciałka zmysłowe(ciepła, zimna, ucisku). Tkanka podskórna- zbudowana z tkanki łącznej, jest elastyczna i odporna na urazy, łączy skórę z kośćmi, mięśniami itp., znajdują się w niej skupienia komórek tłuszczowych, tworzące podściółkę tłuszczową. Włosy-wyrastają z zagłębień skóry, które tworzą kanał tzw. mieszek włosowy, do którego uchodzą przewody gruczołów łojowych, część włosa pod skórą to korzeń włosa, a nad trzon włosa, występują różne rodzaje włosów: mało widoczne na całym ciele-mieszek, na krawędzi powiek-rzęsy, nad oczodołami-brwi.
Paznokcie-zrogowaciałe blaszki chroniące opuszki palców, opuszka bez paznokcia jest mniej wrażliwa na dotyk. Gruczoły potowe-pojedyncze, cewkowate, leżące w skórze właściwej, wydzielają pot, który ma znaczenie w termoregulacji, wytwarzany pot parując, oziębia organizm, obronna reakcja organizmu przed przegrzaniem. Gruczoły łojowe-pojedyncze, pęcherzykowate gruczoły, leżące w otoczeniu włosów, wydzielina- łoj, złożona mieszanina tłuszczów, wosków i węglowodanów, służy do natłuszczania skóry i włosów, naturalna bariera przed drobnoustrojami.
Aby zapobiec chorobom skóry należy: regularnie i dokładnie myć całe ciało; stosować na przemian ciepłych i zimnych natrysków-pobudzają ukrwienie skóry; zapewnienie swobodnego dostępu powietrza; unikanie ucisku; unikanie przegrzania i oziębienia. Choroby: ropne choroby skóry-wywołane przez np. gronkowce i paciorkowce(drobnoustroje); grzybice skóry-wywołane przez grzyby np. łupież; łuszczyca-do tej pory nieznana przyczyna; choroby alergiczne-wypryski, pokrzywki; choroby vyrus®’owe- trądzik pospolity(młodzieńczy), tworzenie się zaskórniaków, rogowo-łojowych czopów, tkwiących w rozszerzonych ujściach gruczołów łojowych; nowotwory skóry-zmiany powstające w wyniku nieprawidłowego wzrostu tkanek. Pasożytnicze choroby skóry: wszawica-wesz ludzka(głowowa, łonowa, odzieżowa); świerzb-choroba zakaźna przenoszona przez świerzbowca.