Atmosfera, klimat, pogoda - powtórka wiadomości

1. Skład Atmosfery: 78%- azot, 21%-tlen, 1%argon, neon,hel,krypton,ksenon, wodór, metan, tlenek azotu

2. Budowa Atmosfery:. Budowa atmosfery jest warstwowa
- Troposfera - znajduje się najbliżej powierzchni Ziemi. W troposferze zawarta jest prawie cala para wodna. Zachodzą w niej procesy kształtujące pogodę i klimat.
- Stratosfera - sięga do wysokości około 50 km. Zachodzą w niej bardzo silne poziome ruchy powietrza. Znajduje się w niej ozonosfera. Ozonosfera jest warstwa ochronna niezwykle ważna dla życia na Ziemi. Pochłania ona szkodliwe promieniowanie.
- Mezosfera - sięga do wysokości ok. 80 km. Następuje w niej ponowny szybki spadek temperatury wraz z wysokością.
- Termosfera - górna granica tej warstwy wynosi 300-800 km, Następuje gwałtowny wzrost temperatury do 1500OC. Występują tu zjawiska zorzy polarnej.
- Egzosfera - przybliżona jej granica znajduje się na wysokości ok. 2 tys. km. Atmosfera stanowi parasol ochronny dla zycia na Ziemi.

3. Troposfera-znajduję się najbliżej powierzchni ziemi, sięga do około 7 km nad biegunami i 17 km nad równikiem. Zróżnicowanie to zależy od temperatury powietrza, siły ciężkości i ruchu obrotowego Ziemi. Zachodzą w niej silne pionowe i poziome ruchy mas powietrza. Ruchy pionowe zwane konwekcyjnymi są szczególnie silne w pasie okołorównikowym oraz na obszarze wyżów zwrotnikowych i okołobiegunowych W troposferze zawarta jest prawie cała para wodna planety Zachodzą w niej procesy kształtujące pogodę i klimat. Warstwa przejściowa- Tropopauza. Temperatura spada średnio o 0,6st. Cels/100m w górę.

POGODA A KLIMAT

1. Pogoda - to stan fizyczny atmosfery w danej chwili
Klimat - to charakterystyczny dla danego obszaru zespól zjawisk i procesów atmosferycznych ksztaltujacych sie pod wplywem wlasciwosci fizycznych i geograficznych tego obszaru, okreslony na podstawie wieloletnich obserwacji.

2. Składniki pogody: cisnienie, wiatr, zachmurzenie, naslonecznienie, temperatura powietrza, opady.

3. Czynniki klimatotwórcze: szerokosc geograficzna i zwiazane z nia oswietlenie Ziemi, odleglosc od mórz i oceanów, prady morskie, wysokosc n.p.m., uksztaltowanie terenu, szate roslinna, pokrywe sniezna.

3a. Procesy klimatotwórcze: obieg ciepła, obieg wilgoci, cyrkulacja atmosferyczna

4. Strefy klimatyczne wyrózniamy ze wzgledu na przebieg temp. i cisnienia.

5. Wyróżniamy typy klimatu, w zależności od:
- odleglosci od zbiornika wodnego (morski, przejsciowy, kontynentalny)
- sumy opadów (wybitnie wilgotny, wilgotny, suchy, wybitnie suchy)

6. Strefy klimatyczne i ich charakterystyka
a) Okolorównikowa (sr. roczna temp. 20OC, pory roku wyznacza rozklad opadów)
- równikowy (ponad 20OC przez caly rok, opady = 2000 mm, najwyzsze przy zenitalnych polozeniach Slonca)
- podrównikowy wilgotny (ponad 20OC przez caly rok, opady = 1000-2000 mm)
- podrównikowy suchy (znaczne wahania temp., opady = 1000 mm)
b) Zwrotnikowa (sr. roczna temp. powyzej 20OC, temp. najzimniejszego miesiaca = 10 OC - 20 OC, opady glownie latem)
- zwrotnikowy suchy (duze wahania temp., brak opadów, wystepuja gwaltowne ulewy)
- zwrotnikowy morski (male wahania temp., duzo opadów)
- monsunowy goracy (male wahania temp., duze opady w czasie monsunu letniego)
c) Podzwrotnikowa (sr. temp. roczna 10OC - 20 OC, sr. temp. najchlodniejszego mies. jest 0 OC - 10 OC, opady w chlodnej porze roku)
- sródziemnomorski (gorace lata, opady wyst. zima)
- podzwrotnikowy monsunowy (gorace lata, duze opady podczas monsunu letniego)
- podzwrotnikowy suchy (duze wahania temp., malo opadów)
d) Umiarkowana (sr. temp. 0 OC - 10 OC)
- umiarkowany cieply (morski, ladowy, przejsciowy, monsunowy)
- umiarkowany chlodny (morski, ladowy)
e) Okolobiegunowa (sr temp. ponizej 0 OC)
- subpolarny (najcieplejszy miesiac = powyzej 0 OC, opady z przewaga sniegu)
polarny (mrozy przez caly rok, opady sniegu)

5. Zależność temperatury powietrza od:
a) kąta padania promieni słonecznych : Kulisty kształt Ziemii oraz nachylenie osi ziemskiej w czasie ruchu obiegowego powoduje, że promienie słoneczne docierają do jej powierzchni pod różnym kątem. Obszary położone w róznych szerokościach geograficznych otrzymują zatem różną ilość ciepła.
b) wysokości nad poziomem morza : W troposferze temperatura maleje o 0.6 st. C / 100m
c) odległości od dużych zbiorników wodnych: sposób nagrzewania się mas lądowych i oceaniczny ch jest różny ; woda nagrzewa się wolniej i wolniej oddaje ciepło, ląd odwrotnie wielkie masy lądowe wpływają na wzrost temperatury latem, a jej spadek zimą ; wielkie masy wody wpływają na wzrost temp. zimą,spadek zaś latem.
d) prądów morskich : ciepłe prądy morskie wpływają na wzrost temperatury w wyższych szerokościach geograficznych, prądy zimne obniżają temperaturę powietrza
e) charakteru podłoża : im ciemniejsza powierzchnia podłoża, tym większe jest pochłanianie promieniowania słonecznego i oddawanie ciepła atmosferze ; biały lód i śnieg pochłania bardzo mało promieniowania odbija prawie 90%. nagrzewa się dużo słabiej .

6. Ciśnienie atmosferyczne- jest to nacisk powietrza na określony obszar

7. Jednostki ciśnienia : mm Hg i hPa, Normalne ciśn.= 760mm Hg (1013 hPa)

8. Rozkład ciśnienia atmosfer. na ziemii

9. Narysować i opisać ośrodki wysokiego ciśnienia atmosferycznego na ziemii

10. Strefa międzyzwrotnikowa-Cyrkulacja powietrza
Silnie ogrzane powietrze w strefie okołorównikowej unosi się ku górze. Tworzy się tam przy powierzchni Ziemi pas niskiego ciśnienia ( niż baryczny). Unoszące się gorące powietrze odpływa następnie górą ku zwrotnikom.
Antypasat-wiatr wiejący w górnych warstwach troposfery w kierunku zwrotnika: suchy i zimny Pasat- wiatr wiejący z wyżów zwrotn. do niżu równikowego - suchy i gorący

11. Wpływ siły Coriolisa na kierunek wiatrów- Tak samo jak ruch obrotowy Ziemi i różne nagrzewanie się lądów i mórz w ciągu roku S.C. powoduje zmianę kierunku wiatrów
- wiejących od biegunów na kierunek wschodni
- wiejących od zwrotników na kierunek zachodni

12. Cyrkulacja monsunowa- Latem znad wyżów oceanicznych masy wilgotnego powietrza napływają na obszar lądu (Azja) =monsun letni
Z wyżu nad kontynentem w kierunku oceanu napływają masy chłodniejszego, suchego powietrza = monsun zimowy

13. Wiatry - geneza
a) Bryza-lokalny wiatr, powstający najczęściej nad brzegami mórz, jezior i dużych rzek, zmieniający kierunek 2 razy w ciągu doby; np. w ciągu dnia wieje bryza od morza (bryza morska), nocą - od lądu (bryza lądowa); powstaje pod wpływem różnicy ciśnień wywołanej nierównomiernym nagrzewaniem lub ochładzaniem się podłoża.
b) halny-wiatr typu fenowego;chłodne powietrze spływające nocą w dół dolinami ze szczytów górskich fen w Alpach, chinook w Górach Skalistych
c) górski-dolinny = górski np. halny, dolinny (dzienny) - ciepły prąd powietrza nadciągający ku szczytom z silnie nagrzanych dolin

14. Masy powietrza
- równikowe (PR); występują w strefie okołorównikowej
- zwrotnikowe (PZ);wyst. W strefie wyżów podzwrotnik.
- polarne (PP) - wyst. W umiarkowanych szer. geogr.
- arktyczne (na pół. płd antarktyczne )-w strefach wyżów okołobieg.

Fronty atm.- granice przejściowe między poszczególnymi masami pow.
- Front arktyczny oddziela pow. arktyczne od polarnego
- Front polarny oddziela powietrze zwrotnikowe od polarnego
- Front równikowy oddziela pasaty półkuli N i S