Niemcy jest to państwo położone w Europie Środkowej, nad Morzem Bałtyckim i Północnym. Graniczy z 9 państwami: na północy z Danią, na wschodzie z Polską i Czechami, na południu z Austrią i Szwajcarią, a na zachodzie z Francją, Luksemburgiem, Belgią i Holandią.
Powierzchnia Niemiec wynosi 356 978 km2 i jest bardzo urozmaicona. Można tu spotkać tereny górzyste,wyżyny i niziny. 48% powierzchni zajmują użytki rolne, a 30% porośnięte jest lasem.
Kraj składa się z 16 landów: Badenia-Wirtemberga, Bawaria, Berlin, Brandenburgia, Brema, Hamburg, Saksonia, Meklemburg - Zachodnia Pomerania, Północny Ren - Westfalia, Palatyn, Zagłębie Saary, Szlezwik - Holsztyn i Turyngia.
Liczba mieszkańców Niemczech wynosi 83 mln mieszkańców, daje to drugie miejsce w Europie.Gęstość zaludnienia wynosi 228 osób na km2. Przyrost naturalny wynosi 0,5%. Ludność kraju stanowią Niemcy (95,1%), Turcy (2,3%), Jugosłowianie (1,1%), Włosi (0,7%), Grecy (0,4%), Polacy (0,4%). Ludność jest wielowyznaniowa: protestanci (45%), katolicy (37%), muzułmanie (2,1%) i żydzi (0,1%). Średnia długość życia wynosi 76 lat, w tym mężczyźni 73, a kobiety 79.
Stolicą Niemiec jest Berlin (3,645 mln mieszkańców). Językiem oficjalnym jest język niemiecki, a walutą jest euro. Większe miasta to: Bonn, Hamburg, Monachium, Kolonia, Essen, Frankfurt, Dortmund, Dusseldorf, Stuttgart, Lipsk, Drezno.
WARUNKI NATURALNE
Na terenie Niemiec można wydzielić 4 jednostki fizyczno-geograficzne układające się równoleżnikowo i różniące się budową geologiczną i typami krajobrazu: Nizinę Niemiecką, Średniogórze Niemieckie, Wyżynę Szwabsko-Bawarską oraz Alpy.
Nizina Niemiecka jest najrozleglejszą krainą z pojezierzami Szlezwicko-Holsztyńskim i Meklemburskim na północy i nizinami Munsterską, Kolońską i Lipską na południu. Przez Nizinę Niemiecką płyną największe rzeki kraju: Ren, Ems, Łaba, Wezera oraz graniczne Odra i Nysa. Do głównych rzek należą także: Dunaj, Men, Sala, Neckar.
U wybrzeży Morza Północnego leżą Wyspy Fryzyjskie, na Morzu Bałtyckim wyspa Rugia.
Średniogórze Niemieckie obejmuje stare góry i płaskowyże porozdzielane kotlinami i zapadliskami tektonicznymi. Główne pasma górskie Średniogórza to Schwarzwald, Wyżyna Szwabska, Wyżyna Frankońska, Las Bawarski, Las Turyński, Las Czeski i Góry Harcu.
Na granicy ze Szwajcarią i Austrią ciągną sie Alpy Bawarskie i Salzburskie z najwyższym szczytem kraju Zugspitze (2963 m n.p.m.) oraz leży Jezioro Bodeńskie.
Nizina Niemiecka zajmuje 40% powierzchni kraju. Na północy sięga do wybrzeży mórz Północnego i Bałtyku, na południu graniczy ze Średniogórzem. Jej rzeźba jest w większości wynikiem zlodowacenia plejstoceńskiego. Mimo małych różnic wysokości można wyróżnić szereg typów krajobrazu: niziny nadmorskie, nisko położone równiny bagienno-torfowiskowe, wyżej położone równiny piaszczyste z wrzosowiskami, pradoliny, wreszcie wysoczyzny morenowe i pojezierza.
Wzdłuż wybrzeża Morza Północnego nizinę nadmorską tworzy szeroki pas marszy, tj. urodzajnych obszarów pochodzenia morskiego i lagunowego (gleby ilaste, namuły).Wybrzeże jest płaskie, miejscami depresyjne-obwałowane (poldery). Charakterystyczne są głęboko wcięte, lejkowate estuaria rzek: Łaby, Wezery i Ems. Od brzegu ku morzu rozciąga się strefa płycizn, tzw. wattów znajdujących się pod stałym działaniem pływów morskich (teren grząski, mulisty; lądowo-wodny). W ich obrębie wznoszą się wzdłuż północnego wybrzeża resztki łuków wałów wydmowych tworzących łańcuch Wysp Wschodniofryzyjskich. Szczególnie rozległe obszary płycizn znajdują się przy zachodnim wybrzeżu Półwyspu Jutlandzkiego: wśród nich rozrzucone są liczne Wyspy Północnofryzyjskie. Klimat wybrzeży jest umiarkowany, wietrzny z chłodnymi, wilgotnymi latami. Charakterystyczne są wysokie przypływy. U wybrzeży Bałtyku brak jest płycizn typu wattów. Są one w większości płaskie, wydmowe, ze znacznym udziałem klifów związanych bądź z wysoczyznami morenowymi, bądź z wychodniami wapieni kredowych. Charakterystyczne są ponadto zatoki pochodzenia polodowcowego - ferdy, o stromych brzegach, głęboko wcinających się w ląd. W odróżnieniu od wybrzeży Morza Północnego pływy morskie są tu prawie nieodczuwalne. Jest również nieco mniej wiatrów i opadów, natomiast trochę więcej słońca.
Wzdłuż Bałtyku rozciągają się pagórkowate pojezierza: Szlezwicko-Holsztyńskie, a dalej na wschód - Meklemburskie, o krajobrazie młodoglacjalnym pagórków morenowych, sandrów, drumlinów,licznych jezior połączonych rzekami, torfowisk i bogatej szacie leśnej. Na zachód od Łaby zabagnione pradoliny wypełniają torfowiska. Ponad nimi wznoszą się charakterystyczne pagórkowate wysoczyzny na działach wodnych porosłe wrzosowiskami. Typowym przykładem jest rozległa Pustać Luneberska.
Największy obszar we wschodniej części niziny zajmują pradoliny: Toruńsko-Eberswaldzka, Warszawsko-Berlińska i Barucka. Najbardziej urozmaicony krajopbraz ma obszar położony n apołudnie od Berlina, tzw. Pojezierze Brandenburskie, obfitujące w liczne jeziora rynnowe, bagna, torfowiska, poprzedzielane pagórkami morenowymi.Na południe od Pradoliny Baruckiej ciągną się moreny czołowe Altmarku, grzbietu Flaming. Pradolina Wrocławsko-Magdeburska oddziela je od bezleśnej równiny Magdeburg Borde (czarnoziemy) i Niziny Saskiej, od której na wschód rozciąga się rozległa nizina Łużyc Dolnych.
Średniogórze Niemieckie zajmuje 54% powierzchni kraju. Jego północno-zachodnią część tworzy rozległy blok Reńskich Gór Łupkowych rozcięty przełomową doliną Renu i jego dopływów. W większości jest to płaskowyż, tylko na południu przyjmuje postać gór zrębowych; Hunsruck (816 m) i Taunus (880 m). Na północo-zachód od rzeki Mozeli rozciąga się falista wyżyna Eifel, w jej obrębie - młode formy wulkaniczne: kratery, jeziora kraterowe, stożki, kopuły. Na wschód od Renu i na północ od rzeki Lahn wznoszą się pasma Westerwald (657 m), Sauerland (788 m) i Rothaar (841 m).
Na wschód od Reńskich Gór Łupkowych leży zapadliskowe Obniżenie Heskie z wulkanicznymi, bazaltowymi górami: Vogelsberg (774 m), Rhon (950 m), Knull (636 m), Meisner (750 m),oraz oddzielony od nich doliną rzeki Werra zrąb Lasu Turyńskiego (Grosser Beerberg 982 m). Najdalej na północ w kierunku Niziny Niemieckiej wysunięte są liczne grzbiety tektoniczne, m.in. Las Teutoburski (468 m) i Góry Wezerskie (367 m) oraz masyw zrębowych gór Harz (Brocken 1142 m). Południową część Średniogórza Niemieckiego tworzy na zachodzie krystaliczny masyw Schwarzwaldu (Feldberg 1493 m). Jest on silnie rozdoliniony, lesisty, ze śladami zlodowacenia. Obniża się łagodnie ku przełomowej dolinie Neckaru. Na północ od niej wznoszą się niewielkie masywy: Odenwald (626 m) i oddzielony od niego przełomem Menu - Spessart (585 m).
Do masywu Schwarzwaldu przylega od północo-wschodu rozległy Basen Szwabsko-Frankoński. Przewarza tu krajobraz krawędziowy. Najwyższą krawędź tworzą pasma: od południa Jury Szwabskiej, a na wschód od rzeki Wornitz Jury Frankońskiej.
Podłużne obniżenie wzdłuż rzek Naab i Menu oddziela krawędź jurajską od gór hercyńskich - Lasu Frankońskiego (795 m) oraz znajdujących się w Niemczech obrzeżeń Masywu Czeskiego, a od strony zachodniej silnie zalesionych Smreczan (Fichtelgebirge; Schneeberg 1053 m), gór Oberpfalzer Wald (Lasu Górnopalatyńskiego 936 m), Bohmerwald (Lasu Czeskiego 1457 m) i oddzielone od niego uskokiem Bayerischer Wald (Lasu Bawarskiego 1121 m), który opada stromo ku dolinie Dunaju. Od północy okalają Masyw Czeski graniczne z Czechami Góry Elsterskie (759 m), Rudawy (1214 m), Piaskowcowe Góry Połabskie, zwane "Saską Szwajcarią" (551 m) i Góry Łużyckie (793 m).
Strefa alpejska zajmuje w Niemczech zaledwie ok. 6% powierzchni. Przedpolem alpejskim jest Wyżyna Bawarska wzniesiona 400-700 m n.p.m.,od północy zamknięta łukiem doliny Dunaju i pocięta jego alpejskimi dopływami: Iller, Lech, Izara, Inn. Krajobraz urozmaicają wały moren czołowych, jeziora (największe Jezioro Bodeńskie) oraz łąki i lasy. W granice Niemiec wchodzą trzy grupy górskie Północnych Alp Wapiennych: Alpy Algawskie - między Jeziorem Bodeńskim a rzeką Lech (Madelegabel 2648 m), Alpy Bawarskie - między rzekami Lech a Inn (Zugspitze 2963 m) i Alpy Salzburskie - między rzekami Inn a Salzach (Watzmann 2713 m).
W Niemczech panuje klimat umiarkowany ciepły, przeważnie łagodny, pod wpływem powietrza morskiego, zwłaszcza w północno-zachodniej części kraju i na wybrzeżach. Zimy są łagodne, z częstymi odwilżami, lata ciepłe. Na południu i wschodzie, w miarę słabnięcia wpływów powietrza morskiego, klimat staje się bardziej kontynentalny z chłodniejszymi zimami i cieplejszymi latami. Na Wyżynie Bawarskiej zimy są dość chłodne, a wiosny wczesne. W dolinie Renu otoczonej górami występują ciepłe lata i stosunkowo suche zimy. Większość obszaru Niemiec - poprzez Ren, Wezerę i Łabę należy do zlewiska Morza Północnego, południową część kraju odwadnia Dunaj do Morza Czarnego. Z Bałtykiem są powiązane niewielkie zlewnie rzek uchodzących bezpośrednio do morza, a także słabo rozbudowana po stronie niemieckiej część dorzecza Odry i Nysy Łużyckiej. Sieć wodną charakteryzuje duży stopień żeglowności rzek oraz liczne kanały. Znaczne są zasoby różnego rodzaju wód mineralnych.
Niemcy leżą prawie całkowicie w strefie lasów liściastych i mieszanych. Obecnie przeważają monokultury świerkowe i sosnowe. Lasy liściaste, głównie bukowe, zachowały się jedynie w niektórych częściach Średniogórza. W Alpach występuje piętrowy układ roślinności: do wysokości 1500 m n.p.m. głównie lasy bukowo-jodłowe, powyżej (do 1700 m n.p.m.) świerkowe,kosodrzewina (do 1900 m n.p.m.) i hale wysokogórskie (do 2500 m n.p.m.). Na Nizinie Niemieckiej występują lasy brzozowo-dębowe, torfowiska i wrzosowiska.Prawie 1/3 powierzchni Niemiec, tj.10,4 mln ha, jest porośnięta lasem. Do najbogatszych w lasy krajów zwiazkowych należą: Nadrenia -Palatynat (40,5% ogólnej powierzchni) i Hesja (39,8%), zaś najuboższym Szlezwik-Holsztyn ( 9,2% obszaru zalesionego). Świat zwierzęcy typowy jest dla kontynentu europejskiego. Niemcy stanowią miejsce docelowe wielu migrujących ptaków. Flora i fauna są chronione w licznych rezerwatach przyrody i parkach narodowych.
USTRÓJ POLITYCZNY
Wielopartyjna republika związkowa z dwuizbowym parlamentem - Bundestagiem z 662 miejscami. Głową państwa Republiki Federalnej Niemiec jest Prezydent Federalny, wybierany na pięcioletnią kadencję przez Zgromadzenie Federalne.
POLITYKA ZAGRANICZNA
Podstawową zasadą niemieckiej polityki zagranicznej pozostaje trwałe zespolenie Niemiec z kręgiem wolnych krajów demokratycznych, ich członkowstwo w Unii Europejskiej oraz w Sojuszu Północno-Atlantyckim (NATO). Niemcy zostały członkiem NATO w 1955 r., a w 1973 r. członkiem ONZ. Należą również do Rady Europy i Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE).
GOSPODARKA
Republika Federalna Niemiec należy do przodujących krajów przemysłowych na świecie. Pod względem globalnej efektywności gospodarczej zajmuje trzecie miejsce na świecie, a w światowym handlu - drugie miejsce. Od 1975 r. działa w ramach grupy siedmiu najbardziej uprzemysłowionych państw zachodnich (G-7).Produkt krajowy brutto (PKB) w 1997 r. wniósł 2115,4 mld $, a w przeliczeniu na jednego mieszkańca 25 754 $. Procentowy udział wybranych rodzajów działalności w PKB jest następujący:
- rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo-1,4% PKB;
- przemysł-42% PKB;
- inne 64,4% PKB.
Ludność aktywna zawodowo stanowi 48,6% ogółu ludności. Większość zatrudnionych pracuje w sektorze usług. Zatrudnienie wg głównych rodzajów działalności kształtuje się następująco:
- sektor: rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo - 3% ludności pracującej;
- sektor: przemysł - 25,4% ludności pracującej;
- sektor: budownictwo - 9,7% ludności pracującej;
- sektor: handel, hotele, restauracje - 17,4% ludności pracującej;
- sektor: transport składowanie i łączność - 5,4% ludności pracującej;
- sektor: finanse i ubezpieczenia - 9,9% ludności pracującej.
PRZEMYSŁ
Głównym filarem niemieckiej gospodarki jest przemysł. W wyniku długotrwałych przemian strukturalnych jego udział w ogólnej sumie wartości spadł do 34,6%. Równocześnie wzrósł udział publicznych i prywatnych branż usługowych w globalnej działalności gospodarczej. Prywatne firmy usługowe wygospodarowały 36,1% ogólnej sumy wypracowanych wartości. Handel, komunikacja i transport osiągają 13,8%.
Przemysł samochodowy zatrudniający 667 000 pracowników i osiągający 260 mld DM rocznego obrotu, jest jedną z najważniejszych gałęzi gospodarki Niemiec. Niemcy są trzecim co do wielkości producentem samochodów na świecie po Stanach Zjednoczonych i Japonii. Z wyprodukowanych w 1995 r. 4,7 mln samochodów 56% zostało wyeksportowanych (zakłady Volkswagena, Opla, Forda, Mercedesa i Porsche).
Produkcja maszyn i urządzeń stanowi największą gałąź niemieckiego przemysłu. Dzięki swojej elastyczności i efektywności technologicznej zajmuje ona czołową pozycję na świecie. Prawie 90% przedsiębiorstw budowy maszyn stanowią małe i średnie zakłady przemysłowe zatrudniające poniżej 300 pracowników i mające określoną specjalizację. Zakres oferowanych produktów obejmuje ponad 20 000 różnych pozycji od armatur poprzez maszyny drukarskie i rolnicze aż po obrabiarki. W roku 1995 przemysł maszynowy zatrudniający 1 064 000 osób osiągnął obrót rzędu 253 mld DM.
Przemysł chemiczny jest najważniejszą gałęzią przemysłu materiałów podstawowych i surowców produkcyjnych Niemiec. Trzy wielkie niemieckie przedsiębiorstwa przemysłu chemicznego (Bayer, BASF, Hoechst) należą do najważniejszych koncernów w skali światowej. Niemiecki przemysł chemiczny osiągnął w 1995 r. obroty w wysokości 180 mld DM, zatrudniając 538 000 osób.
Przemysł elektrotechniczny i elektroniczny, którego obroty osiągnęły 222 mld DM i który zatrudnia 910 000 osób, należy również do czołówki przemysłowej. Przemysł spożywczy wygospodarował 220,8 mld DM zatrudniając 524 000 osób.Przemysł włókienniczy i odzieżowy osiągnął 55,4 mld obrotu zatrudniając 256 000 osób. Hutnictwo i metalurgia osiągnęły obrót w wysokości 226,4 mld DM, zatrudniając 891 000 pracowników. W górnictwie zanotowano w 1995 r. obrót w wysokości 50,6 mld DM przy 186 300 zatrudnionych.Przemysł mechaniki precyzyjnej i optyczny ( zakłady Zeiss w Jenie, Pentacon w Dreźnie) osiągnął obroty w wysokości ponad 49,6 mld DM, zatrudniając 239 000 osób. Przemysł lotniczy i kosmiczny wypracował obrót w wysokości 16 mld DM, zatrudniając 63 000 osób.
Główne regiony przemysłowe to Zagłębie Ruhry i Saary, Nadrenia Północna-Westfalia, gdzie występują bogate złoża węgla i rozwinęło się hutnictwo i przemysł metalowy. Tu również skoncentrowany jest przemysł chemiczny, a Ren stał się ważną drogą transportową. Hutnictwo i przemysł metalowy dominują w Bochum, Essen, Dortmundzie, a włókienniczy w Wuppertalu i Krefeld. Oprócz węgla wydobywa się ropę naftowa i gaz ziemny ( Dolna Saksonia, nad rzeka Ems), rudy cynku i ołowiu (Rudawy, Reńskie Góry Łupkowe, Harz), sole potasowe (kolo Hanoweru, nad rzeka Werra i w okolicach gór Harz), sól kamienna.
Główne porty to Hamburg, Brema, Kilonia i Rostock.
SUROWCE
Niemcy są krajem ubogim w surowce. Ponieważ należą do największych konsumentów energii na świecie, muszą ją sprowadzać z zagranicy. Także w przypadku surowców mineralnych uzależnienie od zagranicy jest duże. Niemieckie złoża rudy żelaza i ropy naftowej są skromne.Jedna czwarta zapotrzebowania na gaz ziemny może zostać pokryta ze źródeł krajowych. Złoża węgla kamiennego i brunatnego oraz soli są natomiast bogate i stanowią rezerwę na wiele dziesięcioleci.
ROLNICTWO
Prawie połowa z ogólnej powierzchni 36 mln ha jest w Niemczech wykorzystywana do celów rolniczych. Tym samym Niemcy są nie tylko wysoko rozwiniętym krajem przemysłowym, lecz posiadają też wydajne rolnictwo, które produkuje całą gamę środków spożywczych wysokiej jakości.
Ponad 1/3 powierzchni Niemiec zajęta jest pod uprawę głównie zbóż, ziemniaków, buraków cukrowych, roślin oleistych, pastewnych, warzyw oraz chmielu, z którego wytwarza się ponad 5000 gatunków piwa. Główne tereny uprawne to niziny, zwłaszcza urodzajne obszary wzdłuż południowej granicy Niziny Niemieckiej: Hanower, Brunszwik, Magdeburg. Uprawy warzywnicze skupione są wokół dużych miast. Dolina Renu i Mozeli to ważny region uprawy winorośli na słynne wina reńskie i mozelskie. Tytoń, kukurydzę i chmiel uprawia sie na południu, a na północy - żyto. Łąki i pastwiska zajmują 16% powierzchni . Bydło i owce są hodowane w górach.
W ostatnim dziesięcioleciu flota rybacka uległa znacznemu ograniczeniu .Najważniejszymi łowiskami pozostały nadal Morze Północne, Morze Bałtyckie, wody zachodniobrytyjskie i grenlandzkie.
HANDEL
Niemiecki handel od dziesięcioleci wypracowuje około 10% PKB. W około 620 000 niemieckich przedsiębiorstw handlowych pracuje obecnie prawie 5 mln osób. W roku 1949 obrót handlu hurtowego wynosił około 50 mld DM .W 1995 roku wyniósł on prawie 1,1 biliona DM. 118 000 niemieckich przedsiębiorstw handlu hurtowego zatrudnia 1,5 mln osób.W roku 1949 obroty handlu detalicznego wyniosły 28 mld DM, a w 1995 wynosiły one 890 mld DM. W 388 000 niemieckich przedsiębiorstw handlu detalicznego zatrudnionych jest 2,9 mln osób.
W 1995 r. niemiecki import towarów wynosił 634,2 mld DM, zaś eksport 727,6 mld DM. Tym samym Niemcy osiągnęły dodatni bilans w handlu zagranicznym wynoszący 93,4 mld DM. Prawie co trzeci zatrudniony pracuje w Niemczech dla eksportu. Na czele towarów eksportowych znajdują się gotowe wyroby jak samochody, maszyny, wyroby chemiczne i elektrotechniczne. Do najważniejszych dóbr importowanych należą samochody, produkty rolne, wyroby elektrotechniczne i maszyny. Najważniejszym partnerem handlowym Niemiec jest Francja (eksport - 85 mld DM, import - 68,1 mld DM). Ważnymi krajami eksportowymi dla niemieckiej gospodarki są również Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Włochy i Holandia, natomiast krajami importowymi są: Włochy, Holandia, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Belgia, Luxemburg.
TRANSPORT
W Niemczech istnieje duży kontrast pomiędzy siecią dróg w byłej NRD i RFN. Niemcy mają 501 000 km dróg kołowych. Sieć kolejowa liczy 44 132 km z czego 16 690 km jest zelektryfikowane. Przez Niemcy przebiega też najważniejsza droga wodna Europy - Ren. Duisburg posiada największy port śródlądowy świata. Największym lotniskiem jest Frankfurt nad Menem, a niemiecka Lufthansa należy do międzynarodowych linii lotniczych o dużym znaczeniu.
TURYSTYKA
Jako kraj turystyczny Niemcy oferują zadziwiającą różnorodność godnych obejrzenia miast i krajobrazów na stosunkowo małym obszarze.Chętnie odwiedzane są pojezierza w Holsztynie i w Meklemburgii.Dla lubiących turystykę pieszą opłacalnymi celami są Średniogórze oraz Alpy. Jezioro Bodeńskie i jeziora bawarskie zapraszają do uprawiania sportów wodnych. Prawie 100 szlaków turystycznych przebiegających z dala od dróg komunikacyjnych,jak na przykład "szlak niemieckich bajek","szlak romantyzmu" czy też "szlak niemieckiego wina" wiedzie przez stare obszary kulturowe i prezentuje z bliska pomniki przyrody i malownicze stare miasta i wioski. Najbardziej atrakcyjne miejsca w Niemczech to katedra gotycka w Kolonii, kościół św. Sebalda i św. Wawrzyńca w Norymberdze z rzeźbami Wita Stwosza, barokowy ratusz w Monachium, Pinakoteka Monachijska-słynna galeria malarstwa europejskiego, Galeria Drezdeńska oraz Muzeum Pergamońskie w Berlinie.