Historia Praw Człowieka

W Polsce piastowskiej prawa człowieka opierały się na tradycji zwizanej z ochron własności rycerskiej, a potem szlacheckiej, oraz z wymiarem sprawiedliwości. W XV w. szlachcie trzykrotnie przyznawano przywileje (1422 -przywilej czerwieński; 1430 -jedliński; 1433 -krakowski). Na ich mocy szlachta zyskała zapewnienie, że król nie będzie zajmował ani konfiskował ich majtku bez wyroku sdowego, a sdy będ orzekały według prawa pisanego; ustalono zasadę nietykalności osobistej szlachty; życie i majtek zostało zabezpieczone prawnie, przewidujc surowe kary za zabójstwo, uszkodzenia ciała, obrazę czci, kradzieże, gwałty na osobie i majtku.
Jak widać były to prawa nadane tylko stanowi szlacheckiemu. Dopiero Konstytucja 3 Maja nadała podobne prawa mieszczanom. Najdłużej musieli czekać chłopi. Oni podstawowe prawa dostali dopiero w konstytucji Księstwa Warszawskiego, która wprowadzała także zasadę równoci wszystkich wobec prawa.
W nowożytnym świecie pierwsze zapisy dotyczce ochrony praw człowieka pojawiły się w XIII wieku w Anglii. W 1215 roku Jan bez Ziemi wydał Wielk Kartę Swobód. Zgodnie z t decyzj, żaden człowiek nie mógł być uwięziony, pozbawiony majtku, wygnany czy pozbawiony należnych mu praw bez prawomocnego wyroku równych mu lub z mocy prawa krajowego.
Pierwsze zapisy w konstytucji dotyczce ochrony praw człowieka znalazły się w latach 1789-91 w konstytucji amerykańskiej z 1787 roku. W 1789 we Francji podczas Wielkiej Rewolucji Francuskiej uchwalono Deklarację Praw Człowieka i Obywatela. W tym czasie pojawiły się także uchwały dotyczce: likwidacji feudalizmu, reformy sdownictwa i stosunków wewnętrznych. Od Kongresu Wiedeńskiego przez cały XIX wiek państwa europejskie znosiły w swoich koloniach niewolnictwo, a po wojnie secesyjnej zrobiły to Stany Zjednoczone. Także w XIX wieku w konstytucjach państw europejskich pojawiaj się pierwsze zapisy dotyczce:
- równości wobec prawa;
- wolności sumienia;
- wolności słowa;
- wolności zrzeszania się.
Po I wojnie światowej Konstytucja z 1921 roku gwarantowała obywatelom RP równość wobec prawa; ochronę życia, wolności i mienia; podstaw cigania i wymiaru kary były wyłcznie obowizujce ustawy; zakazywała stosowania kar połczonych z udręczeniem fizycznym; strażnikiem prawa czyniła niezawisłe sdy; prawa wolnościowe, które obejmowały wolność słowa, prasy, koalicji, sumienia i wyznania, nauki i nauczania; zamieszkiwania na obszarze państwa; wychodśstwa; nietykalność mieszkania i własności oraz tajemnicę korespondencji; ochronę pracy; prawo do bezpłatnej nauki w szkołach podstawowych i samorzdowych.
Międzynarodowy system ochrony praw człowieka powstał w wyniku zorganizowanej współpracy państw członkowskich Organizacji Narodów Zjednoczonych. Przyczyn podjęcia tego tematu s tragiczne doświadczenia II wojny światowej. Zbrodnie hitlerowskie złamały podstawowe prawa wolności człowieka. Koalicja antyhitlerowska od pocztku walczyła o zaprzestanie popełniania ciężkich zbrodni oraz o przywrócenie poszanowania praw człowieka. Międzynarodowy system ochrony praw człowieka tworzony był po II wojnie światowej w czasie zimnej wojny, rywalizacji politycznej i ideologicznej Wschodu z Zachodem. Miały one odmienne punkty widzenia na prawa człowieka i ich zakres, obowizki państwa (m.in. zakaz mieszania się w spory wewnętrzne), kontrolę międzynarodow.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka została zaakceptowana i proklamowana przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 10 grudnia 1948 roku. Za przyjęciem deklaracji głosowało 48 państw, a osiem wstrzymało się od głosu: Arabia Saudyjska, Białoruś, Czechosłowacja, Jugosławia, Polska, Ukraina, Zwizek Radziecki. Od tego czasu 10 grudnia stał się Międzynarodowym Dniem Praw Człowieka. Chociaż Deklaracja jest wyrazem woli politycznej, a nie prawnie wiżcym dokumentem o randze traktatu czy konwencji, uzyskała ona powszechn akceptację ze strony państw członkowskich. Wiele z nich cytowało Deklarację albo włczało jej treść do swoich podstawowych aktów prawa wewnętrznego. Podobnie, zawierane po 1948 roku umowy dwustronne i wielostronne dotyczce praw człowieka, opierały się na podstawowych założeniach zawartych w Deklaracji.
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych wraz z Powszechn Deklaracj Praw Człowieka, tworz Międzynarodow Kartę Praw Człowieka.
20 grudnia 1993 roku, na mocy rezolucji Zgromadzenia Ogólnego zostało utworzone stanowisko Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka. Do obowizków wynikajcych z pełnienia tej funkcji należy: troska o powszechne respektowanie praw człowieka i ich promowanie; świadczenie na probę państwa usług doradczych, pomocy technicznej i udzielanie finansowego wsparcia na polu praw człowieka; koordynowanie programów informacji publicznej i edukacji, poświęconych zagadnieniom praw człowieka; zaangażowanie w dialog z rzdami, majcy na celu zapewnienie poszanowania praw człowieka; umacnianie współpracy międzynarodowej w tej dziedzinie.
Znaczenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka zależy przede wszystkim od zaangażowania w realizację jej postanowień jednostek i grup, wcielajcych te zasady w życie i gotowych ich bronić. Każdy z nas powinien pomagać w budowie świata, w którym wolność oraz godność osobista uznawane s za przypisan każdemu normę społeczn.