Analiza bajki Ignacego Krasickiego – „Kruk i lis”.

Kruk i lis z Ezopa
Bywa często zwiedzionym,
Kto lubi być chwalonym.
Kruk miał w pysku ser ogromny;
Lis, niby skromny,
Przyszedł do niego i rzekł: "Miły bracie,
Nie mogę się nacieszyć, kiedy patrzę na cię!
Cóż to za oczy!
Ich blask aż mroczy!
Czyż można dostać
Takową postać?
A pióra jakie!
Szklniące, jednakie.
A jeśli nie jestem w błędzie,
Pewnie i głos śliczny będzie".
Więc kruk w kantaty; skoro pysk rozdziawił,
Ser wypadł, lis go porwał i kruka zostawił.

Pierwszy tomik „Bajek i przypowieści” Ignacego Krasickiego ukazał się w 1779r. Zawiera on wstęp do bajek oraz 106 tych utworów. W tym zbiorze przeważają bajki krótkie, epigramatyczne, nawiązujące do wzorców ezopowych. Drugi zbiór bajek pt.:,,Bajki nowe” ukazały się już po śmierci autora w 1802r. Znajdują się tam bajki dłuższe narracyjne.

Bohaterami bajek Ignacego Krasickiego są najczęściej zwierzęta będące alegoriami ludzi, ich zachowań i cech charakteru.

Przedmiotem mojej analizy jest bajka „Kruk i Lis” rozpoczynająca się przesłaniem „Bywa często zwiedzionym, Kto lubi być chwalonym...”Następnie poeta chcąc poprzeć swój morał przedstawia sytuację ilustrującą tę sentencję.

Akcja utworu prawdopodobnie rozgrywa, się w lesie bądź na jego skraju, gdzie głodny lis spotyka kruka mającego „... w pysku ser ogromny...”. Chytre zwierze postanawia tę sytuację natychmiast wykorzystać. Aby utaić swe zamiary i zdobyć zaufanie ptaka zwraca się do niego zwrotem: „...Miły bracie...”. Zaczyna wychwalać jego wygląd zewnętrzny: „... Cóż to za oczy? Ich blask aż mroczy...” oraz zachwyca się jego lśniącymi piórami. Bezkrytyczny kruk, łasy komplementów i próżny wysłuchuje wszystkich pochwał skierowanych pod jego adresem. Nie pozostaje również obojętny na tak szyderczą prowokację, jaką jest głos ptaka: „... Pewnie i głos śliczny...”.

Dalej następuje dwuwersowy fragment, w którym akcja nabiera tempa „...Więc kruk w kanty; skoro pysk rozdziawił, Ser wypadł, lis go porwał i kruka zostawił...”. Kruk, chcąc pochwalić się swym głosem, otworzy dziób zapominając o serze, który trzymał. Spadający ser pochwycił lis i uciekł.

Naiwny i otumaniony pochwałami kruk przeciwstawiony został chytremu lisowi. Postacie zwierząt są alegoriami postaw ludzkich. Kruk odzwierciedla nam człowieka bezkrytycznego i „łasego” na pochlebstwa. Jest synonimem głupoty i próżności. Natomiast lis jest symbolem spryciarza wykorzystującego słabości.

Bajka „Kruk i Lis” jest utworem narracyjnym; dłuższym od innych bajek. Ukazuje ona świat pełen zła, chytrości, jak również wykorzystywanie słabszych oraz ich naiwności. Odnosi się do wszelkich spraw życia XVIII wiecznej ojczyzny. Bo czyż w polityce bądź życiu nie brakowało takich kruków i lisów?. Na przestrzeni wieków nie wiele się zmieniło. Historia niejednokrotnie wskazuje nam osoby przebiegłe, chytre, żądne władzy oraz próżne – skłonne do nieuzasadnionego pochlebstwa. I właśnie na tym polega artyzm bajek. Na ich ponadczasowym charakterze oraz uniwersalnej tematyce. Ich puenta zawarta jest w krótkiej, zobrazowanej scenie.

Bajki te odnosiły się do rzeczywistości XVIII wiecznej, ale ich przesłanie jest uniwersalne, ponieważ dotyczą natury ludzkiej, która nie ulega zmianie.