Literatura czułego serca - przedstaw wybrany utwór sentymentalny.

Sentymentalizm.
Jest to drugi obok klasycyzmu, prąd literacki w polskim oświeceniu. Rozwinął się na Puławach, a główni jego przedstawiciele to Franciszek Karpiński, Kniaźnin. Nazwa prądu powstała od utworu Sterne’a „Podróż sentymentalna”, obok Sterne’a drugim twórcą europejskiego sentymentalizmu był Rousseau, autor między innymi „Nowej Heliozy”. Jednak posiada nowe założenia filozoficzno-ideowe. Sentymentalizm wyrastał z przekonania, że źródłem twórczości literackiej są przeżycia wewnętrzne, a jej celem jest autoanaliza i refleksja nad miejscem człowieka w świecie i kształtowanie naturalnych więzi międzyludzkich. Dzieło literackie miały cechować „czułość”, a w warstwie kompozycyjnej prostota. Sentymentalizm zerwał z klasycznymi normami sztuki, a wzory literackie czerpał z tradycji rodzinnej i antyklasycznych nurtów europejskich. Bardzo ważną rolę odgrywała przyroda – była współuczestnikiem sytuacji ludzkiej. Sentymentalizm wywodził się z dwóch nurtów filozoficznych:
a) empiryzm – jedynym źródłem poznania człowieka jest doświadczenie,
b) sensualizm – wszelaka wiedza oparta jest na doświadczeniach zewnętrznych, wrażeniach zmysłowych.

„Laura i Filon” – Franciszek Karpiński.
Wiersz ma formę dialogu. Laura symbolizuje doskonałą kochankę, Filon jest symbolem psotnika, natomiast Doryda – kobiety o lekkich obyczajach. Akcja dzieje się w okolicach wsi, las, nadchodzi noc. Laura na spotkanie z Filonem szykuje koszyk z malinami, bardzo się śpieszy, ponieważ już jest spóźniona. Kiedy Filona nie zastaje na miejscu, myśli, że jest on z inną, Dorydą. Czuje się zdradzona, choć nie ma go dopiero chwilę. Jest bardzo podejrzliwa i zazdrosna. Nazywa swą miłość szaloną. Filon jest jej pierwszym kochankiem, miłość miała być źródłem szczęścia, a ona czuje się niepewnie (rozrywa wianek). Filon zrobił jej psikusa. Schował się, by usłyszeć co też Laura o nim powie. Pośpiesznie jednak zapewnił ją, o swej wierności. I oczywiście kochankowie pogodzili się, a nawet zrozumieli swoje uczucia. Mamy raczej do czynienia z monologiem Laury i monologiem Filona.