Francesco Petrarca “Sonet 132. Jeśli to nie jest miłość…" - analiza i interpretacja wiersza.

„Sonet 132.” jest utworem z cyklu wierszy poświęconych ukochanej autora - Francesco Petrarki, którego uważa się za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli humanizmu XIV-wiecznej Europy. Wywarł on wielki wpływ zarówno na współczesnych mu twórców, jak i na późniejsze pokolenia. „Sonety do Laury”, które zaliczane są do największych dzieł Petrarki, w wyidealizowany sposób przedstawiają wielką miłość poety i obiekt tego uczucia.

„Jeśli to nie miłość...” jest klasycznym włoskim sonetem o tematyce miłosnej. Podmiot liryczny to człowiek we władzy wielkiego uczucia, zakochany do szaleństwa mężczyzna, którego można identyfikować z autorem. Wygłasza on monolog, w którym wyznaje swój niepokój i zamęt panujący w jego sercu oraz umyśle. Słowa te kieruje do samego siebie, gdyż czuje się osamotniony.

Utwór prezentuje typ liryki bezpośredniej, osobistej. Jest to klasyczny włoski sonet, w którym występuje charakterystyczny układ strof. Cztery zwrotki dzielą się na dwie tetrastychy opisowe i dwie tercyny o tematyce filozoficzno-refleksyjnej. Również układ rymów jest typowy dla tego gatunku. W czterowierszach występują rymy okalające, natomiast w zwrotkach trójwersowych – potrójne.

Francesco Petrarka, jako twórca renesansowy, bardzo dbał o formę utworu. Dlatego możemy w nim znaleźć wiele środków poetyckich, które doskonale oddają charakter wiersza. Największe znaczenie niewątpliwie mają liczne oksymorony: „martwe życie”, „bolesna radości”, „wśród zimy gorę”. Mają one na celu ukazanie uczuć podmiotu lirycznego, jego zagubienie i sprzeczności, które nim targają. Podobną rolę odgrywają antytezy:

„Jeśli gorę sam chcęcy, skąd te łzy najduję?
Jeśli rad nierad muszę, na cóż me żałości?”

Budowa dwóch pierwszych zwrotek również nie jest bez znaczenia. Każdy wers to osobne pytanie. Dominuje tryb warunkowy. Te zabiegi obrazują niepokój instancji nadawczej, nie potrafi ona zrozumieć miłości i jej objawów.

„Jeśli dobra, skąd skutku nabywa tak złego?
Jeśli zła, czemu sobie mękę tak smakuję?”

Podmiot liryczny prawdopodobnie pierwszy raz się zakochał i poznał smak tego uczucia. Jest to dla niego nowe doświadczenie, którego nie potrafi zrozumieć. Nie wie, co się z nim dzieje – z jednej strony czuje się szczęśliwy, a miłość „dodaje mu skrzydeł”, z drugiej odczuwa niepokój i pustkę. To rozdarcie napawa go lękiem. Uczucia są na tyle sprzeczne, że nie da się ich pogodzić. Podmiot liryczny staje się bezradny wobec potęgi miłości. Czuje się przy tym samotny i zagubiony. Sądzi, że jego sytuacja jest beznadziejna i nie jest w stanie sobie z nią poradzić.

Autor w „Sonecie 132.” przedstawia motyw miłości, jako cierpienia. Nie można jej ogarnąć rozumem. Porównywane do śmierci uczucie zdaje się być tak jak ona wszechmocne i niemożliwe do przezwyciężenia. Poruszany jest też motyw ognia, który sugeruje, że miłość jest podobna do niszczącego żywiołu. Trzecia zwrotka zawiera metaforyczny obraz zagubienia, samotności i bezradności podmiotu lirycznego. Jest on porównany do osamotnionego, bezsilnego żeglarza, który stracił nadzieję na poprawę swojego losu.

Jednak cierpienie jest pozorne i tak naprawdę w niezrozumiałym uczuciu można odnaleźć szczęście.

Petrarka tworzy wiarygodny obraz miłości i związanego z nią cierpienia. Ujawnia w utworze własne uczucia i przeżycia, a jako panią serca bohatera lirycznego obiera swoją ukochaną – Laurę. W wierszu próbuje uzmysłowić czytelnikowi, że człowiek nie potrafi zrozumieć miłości. Pokazuje zagubienie, chaos, rozdarcie pomiędzy ambiwalentne emocje. Jednocześnie mówi, że jesteśmy bezradni wobec tak silnego uczucia i nie mamy na nie wpływu. Bo przecież „rozum jest głuchy na prawa, którymi rządzi się serce” .