Leki a dieta

Leki mogą czasem wpływać na zdolność organizmu do wykorzystywania niektórych składników odżywczych. W rezultacie oddziaływania jakiegoś leku na osobę, która na przykład przyjmuje pożywienie obfitujące w żelazo, może wystąpić niedobór tego pierwiastka.
Niektóre składniki odżywcze mogą jednakże spowalniać bądź przyspieszać absorpcję leków; inne mogą też zmieniać aktywność biologiczną leków lub oddziaływać na czas rozkładu leków w organizmie.
Są lekarstwa, które musza być przyjmowane w trakcie jedzenie, inne – między posiłkami. Przyjmowanie uzupełniających dawek witamin jest czasem korzystne, a niekiedy szkodliwe, w zależności od rodzaju stosowanych jednocześnie leków.
Jeżeli leki są przyjmowane przez krótki czas, a chory nie jest od początku niedożywiony, zaburzenia we wchłanianiu składników pokarmu występują rzadko. Skutki uboczne przyjmowania lekarstw, związane z zakłóceniem przyswajania składników odżywczych, są o wiele bardziej prawdopodobne przy dłuższym leczeniu, w takich schorzeniach, jak nadciśnienie tętnicze lub choroby psychiczne oraz wówczas, gdy przez dłuższy czas, bez konsultacji z lekarzem, stosowane są leki ogólnodostępne. Szczególnie narażone na tego rodzaju skutki uboczne są osoby starsze, odżywiające się nieodpowiednio, którym zaleca się długoterminowo przyjmowanie więcej niż jednego leku.

Zaburzenie układu pokarmowego
-środki zobojętniające kwasy są stosowane w leczeniu niestrawności, zgagi oraz owrzodzeń żołądka. Preparaty, które zawierają glin (zazwyczaj w postaci wodorotlenku glinu), nie powinny być przyjmowane w systemie ciągłym, ponieważ obniżają zdolność organizmu do przyswajania fosforu. Jeżeli przyjmowane pożywienie nie obfituje w fosforany (sole nieorganiczne, z których fosfor wykorzystywany jest przez organizm prawie całkowicie; fosfor w pożywieniu występuje głównie w postaci organicznej, wchłania się tylko w 60-70 procentach), długotrwałe stosowanie tych leków może prowadzić do rozmiękczenia kości (osteomalacja).
-środki przeczyszczające- regularne ich stosowanie jest szkodliwe ze względu na znaczną utratę wody, którą powodują tego rodzaju leki; może to prowadzić do odwodnienia organizmu oraz obniżenia potasu we krwi. Ponadto przyspieszona praca jelit obniża wchłanianie prawie wszystkich składników odżywczych. Środki przeczyszczające zawierające olej mineralny, takie jak płynna parafina, wywołują skutki podobne do opisanych wyżej. Obecnie są one rzadziej stosowane, ponieważ dodatkowo zakłócają wchłanianie witamin A, D i K oraz beta-karotenu. Ponieważ witamina D jest niezbędna przy wchłanianiu wapnia, stosowanie w nadmiarze środkach przeczyszczających przez ludzi starszych oraz kobiety po menopauzie może zwiększać zagrożenie osteoporozą. Najlepszym środkiem leczącym z zaparć jest spożywanie pokarmów bogatych w błonnik.

Zaburzenia funkcji serca i układu krążenia
-środki przeciwkrzepliwe są stosowane w celu obniżenia krzepliwości krwi i przepisywane przy określonym przebiegu zawału, w zakrzepicy oraz innych zaburzeniach funkcji serca i krążenia. Są to takie środki jak warfarin oraz inne podobne leki o działaniu hamującym aktywność witaminy K w procesach krzepnięcia krwi. Podczas przyjmowania tego rodzaju środków, co musi być uważnie obserwowane, nie należy przyjmować uzupełniających dawek witamin A lub C, ponieważ zwiększone nagle spożycie jednej z witamin może obniżyć skuteczność środka zmniejszającego krzepliwość. Wysoki poziom witaminy E podczas kuracji wymienionymi lekami może wywołać skutek odwrotny do zamierzonego i doprowadzić do krwawień.
-leki nasercowe. Środki lecznicze, takie jak digoksyna, nie powinny być stosowane łącznie z dietą bogatobłonnikową, ponieważ przejawiają one tendencję do łączenia się z obu formami błonnika – zarówno rozpuszczalną, jak i nierozpuszczalną, i są wydalane z błonnikiem. Sprawia to, że leki są mniej skuteczne, ponieważ do krwi wchłaniane są mniejsze ich ilości.

Choroby układu moczowego
-środki moczopędne. Leki te stosowane są do zwiększenia wydalania moczu przez nerki, co jest często niezbędne w przypadkach nadmiernego zatrzymywania płynów przez organizm. Niektóre środki moczopędne, takie jak na przykład leki tiazydowe, mogą być również przyjmowane przez dłuższy czas w celu obniżenia podwyższonego ciśnienia krwi. Jednym z nieuniknionych skutków wzmożonego wydalania moczu jest jednoczesna utrata składników mineralnych, takich jak potas i wapń. Jeżeli o środku moczopędnym wiadomo, że powoduje szczególnie duże straty potasu, to zalecane jest przyjmowanie uzupełniających dawek tego składnika. Straty innych składników regulujących mogą być korygowane przez dobór pożywienia obfitującego w szczególny rodzaj witamin lub składników mineralnych albo przez regularne przyjmowanie preparatów multiwitaminowych wraz ze składnikami mineralnymi.

Wpływ spożycia alkoholu na leki
- Nawet umiarkowane spożycie alkoholu oddziałuje na prace wątroby. Często pacjentom odradza się picie alkoholu podczas przyjmowania leków, ze względu na jego działanie wzmagające uboczne, toksyczne skutki prawie wszystkich rodzajów środków leczniczych, przy jednoczesnym obniżaniu skuteczności niektórych z nich, a w tym warfarinu (środek zmniejszający krzepliwość) i fenytoiny (środek przeciwdrgawkowy). Przeciwny do przedstawionego wyżej długoterminowego nadużycia alkoholu na skuteczność leków obserwuje się wówczas, gdy wątroba – w wyniku jego nadużycia już została poważnie uszkodzona. Działanie wielu leków może się wtedy wzmagać, ponieważ wątroba nie może ich rozłożyć do postaci biologicznie aktywnej, co sprawia, że leki nie są usuwane z organizmu tak szybko jak powinny.

Zaburzenia układu nerwowego
-środki przeciwbólowe. Są to środki przyjmowane w celu złagodzenia bólu. Jednym z najpowszechniej stosowanych leków tej grupy jest aspiryna, osiągalna pod wieloma postaciami. Wykazano, że w niektórych przypadkach aspiryna przyjmowana przez dłuższy czas obniża poziom kwasu foliowego w organizmie. W związku z tym zalecane może być stosowanie dodatkowego kwasu foliowego w diecie.
-leki przeciwdrgawkowe. Są stosowane w leczeniu i kontroli epilepsji oraz zaburzeń psychicznych; przyjmowane są zazwyczaj przez wiele lat. Do środków tego rodzaju zalicza się fenytoinę- lek stosowany również w leczeniu arytmii- mogącą obniżyć poziom witaminy D i K w organizmie; phenobarbital, który może oddziaływać na zdolność organizmu do wykorzystywania witaminy D; oraz primidon, zakłócający metabolizm kwasu foliowego. W związku z tym, przy stosowani tych leków niezwykle istotne jest unikanie niedoborów wszelkich witamin, czy to przyjmując uzupełniające ich dawki, czy też spożywając obfitujące w wymienione witaminy produkty.

Środki antykoncepcyjne

-przyjmowanie doustne hormonalnych środków antykoncepcyjnych podnosi zapotrzebowanie na kilka witamin i składników mineralnych. Obecnie wiadomo, że przyjmowanie środków tego rodzaju może nawet zwiększać wchłanianie niektórych składników odżywczych, takich jak żelazo i wapń. Ponadto środki antykoncepcyjne zmniejszają utratę krwi menstruacyjnej. Jednak jeżeli kobieta postanawia przerwać przyjmowanie środka antykoncepcyjnego, aby zajść w ciążę, jest sprawą największej wagi jednoczesne zwiększenie poboru kwasu foliowego, w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa wad płodu w kolejnej ciąży.
Leczenie mięśni i stawów

-leki niesterydowe, które przyjmuje się w celu złagodzenia bólu, w pierwotnie postępującym gośćcu stawowym i innych podobnych dolegliwościach, zawierają sulfasalazynę. Środek ten może zmniejszać stopień wchłaniania kwasu foliowego, niezbędnego przy wytwarzaniu przez organizm białych ciałek krwi- ważnego elementu systemu immunologicznego. Na skutek przyjmowania leku mogłoby wystąpić osłabienie sił odpornościowych organizmu, czemu można zapobiec przez przyjmowanie dodatkowych dawek kwasu foliowego lub spożywanie produktów bogatych folacynę. Aktywność biologiczna sulfasalazynę obniża się przy wysokich poziomach żelaza oraz wapnia w organizmie, należy, więc koniecznie zaprzestać przyjmowania preparatów zawierających te składniki mineralne. Ponadto należy unikać przyjmowania jednocześnie z lekiem dużych dawek witaminy C, ponieważ może to prowadzić do uszkodzenia nerek. Osoby uczulone na salicylany nie powinny stosować sulfasalazyny.

-sterydy to leki szeroko stosowane, zwykle przez dłuższy czas, jako środki przeciwzapalne. Jednakże długotrwałe przyjmowanie sterydów może prowadzić do cukrzycy oraz przyczyniać się do wzrostu cholesterolu we krwi. W trakcie kuracji należy zażywać odpowiednie środki w celu uniknięcia przyrostu masy ciała, stosując jednocześnie dietę uboga w tłuszcze ze znacznym udziałem nasyconych kwasów tluszczowych.