Analiza i interpretacja wiersza Czesława Miłosza "Ogrodnik"

Utwór przedstawia wizję świata duchowego. Na początku mowa jest o diable, następnie o Bogu, który w drugiej połowie wiersza staje się podmiotem lirycznym. Autor nawiązuje w tym wierszu wielokrotnie do Pisma Świętego.

Miłosz w pierwszej zwrotce nazywa szatana„księciem i władcą”. Podziela w ten sposób zdanie Martina Luthra. Symbolem ludzi są Adam i Ewa. Chociaż podlegają diabłu to mają z nim walczyć, są bowiem właścicielami ziemi. Dostali ją od tytułowego Ogrodnika, czyli Boga. Jest on przedstawiony jako ”siwobrody”, ”zasmucony”, ”niezadowolony” obserwator, który stworzył idealny świat, który ludzie zniszczyli przez swoją ciekawość i chęć poznania. Jest to nawiązanie do Biblii, gdzie Ewa zrywa zakazany owoc. Pan ostrzega ludzi, ale mimo to oni odrzucają życie w raju na rzecz ziemskiego. Autor w pewien sposób wychwala Boga i jego dzieło. Całą odpowiedzialnością za zepsucie obarcza ludzi. Pisząc „Widział ognie i mosty, okręty i domy” miał na myśli zapewne to, że Bóg widzi wszystko. A mimo to nie ingeruje w nasze życie, jest niewidoczny.

Druga część wiersza to ta w której podmiotem lirycznym jest Bóg. Zwraca się on do ludzi, zadaje im pytania. Rozpacza nad losem tych, którzy sami proszą się o śmierć („się wam spieszy do piachu”). Wspomina też o tym, że człowiek opuszczając Eden zaczyna się wstydzić nagości swojego ciała i zaczął się ubierać, zasłaniać ciało, ale tez próbuje odpowiadać na egzystencjalne pytania. Diabła nazywa wrogiem, który obiecuje ludziom bycie na równi ze Stwórcą. Ludzie nazwani są ironicznie ułomnymi bogami, zdolnymi do zbrodni i samolubnej miłości.

Podmiot nie traci jednak wiary w ludzi i poprawę ich postępowania. Ma nadzieję, że ciężką pracą znowu pojednają się z nim i niczym biblijny syn marnotrawny powrócą pod opiekę swojego Ojca. Ludzie musieli sprawdzić to, że poza rajem wcale nie będzie im lepiej, gdzie będą musieli zaczynać wszystko od nowa, tworzyć systemy. I „długa droga” zanim to zrozumieją. Miłosz idealizuje raj, przedstawia go jako krainę doskonałą, gdzie „pachnie szałwia i tymianek”. Używa też epitetu „lipową”, który nawiązuje do lipy opisywanej przez Kochanowskiego. Bardzo ciekawy jest ostatni wers tego wiersza(„bo prawdę mówi Pismo, że mam twarz człowieka”). Moim zdaniem jest to nawiązanie do Jezusa Chrystusa, który umarł za nasze grzechy. Autor chce nasz przekonać o tym, że tak było naprawdę.
„Ogrodnik” składa się z cytatu Martina Luthera i 16 zwrotek, z których każda ma dwa wersy. Występują w nim pytania retoryczne zadawane przez Boga(„do odkrywania ciągów skutku i przyczyny?”),liczne epitety o Bogu(„siwobrody”, ”niewidoczny”)i o ludziach(„biedni”, „nieszczęsne”),używa apostrofy(„moje dzieci”).

Czesław Miłosz w swoim wierszu ukazuje jak ludzie zbłądzili. Przez swoja nieposkromioną ciekawość zostali wygnani z raju i aby tam powrócić muszą przebyć długą drogę.