Wojska Polskie w XVII wieku.

W XVII stuleci armia Polska opierała się na Wojsku zaciężnym. Nadal istniały wojska magnackie. Struktura wojsk, które zaciągała na swo rząd Rzeczpospolita, odbiegała od wzorców zachodnio-europejskich. Wojsko polskie w okserach pokoju składała się prawie z konnicy, która najlepiej szybko przemieszczjących się czmbułów tatarskich.
W pierwszej połowie XVII wieku nastąpiło zróżnicowanie kawalerii ze względu na ciężar uzbrojenia. Uzbrojenie ochronne husarii składało się z: półpancerza, hełmuz grzebieniem korwoszy (elementów ochronnych na łokcie). W skład uzbrojenia wchodziła: kopia, szabla, koncerz i para pistoletów. Pod koniec panowania Zygmunta III Wazy w wojsku polskim pojawiła się dragonia. Była to piechota uzbrojona w strzelby, szable i siekiery, używająca koni do transportu. Drakoni nie walczyli na koniach, ale ich szybkie przemieszczanie mogło służyć jako ruchomy obwód wojsk.

W przeciwieństwie do wojsk europejskich w Polsce zmalało znaczenie roli piechoty na przełomie XVI - XVII wieku. Jedną z przyczyn była niechęć szlachty do takiego rodzaju wojsk. Służba w piechocie była była uważana z nieodpowiednią dla wysoko urządzonych. Jednocześnie szlachta obawiając się uzbrojenia wiejskiej ludności, nie godziła się na zaciaganie do wojsk własnych poddanych, którzy w przyszłości mogli stać się niebezpieczni. Z tego wzgłedu piechota była wystawiana w wyjątkowych sytłacjach.
W pierwszej połowie XVII wieku zaciągano piechotę polsko-węgierską, w której słuzyli prawie wyłącznie Polacy uzbrojeni według według wzorców wprowadzonych przez Stefana Batorego. Sporadycznie spotykano w naszym kraju zaciężnych Szkotów i Niemców, których odziały formowano na wzór zachodni.

Polska piechota w przeciwieństwie do państw zachodnioeuropejskich, nie musiała przełamywać zadnych formacji żołnierzy wroga. Jej rolą było udzielanie ogniowego wsparcia jeździe, obrona umocnień i taborów oraz zdobywanie twierdz, zaś nie przesądzli o losach bitwy. Zadaniem piechoty na poczatku starcia było spowodowanie w szeregach przeciwnika jak najmniejszych strat przed zasdniczym udeprzeniem jazdy, szczególnie husarii. Używano też pieszych żołnierzy również w ostatnim etapie bitwy do statecznego zgniecenia rozbitego juz wroga.
Do najwiekszych zmian z wojsku polskim w pierwszej połowie XVII wieku doszło za panowaniem króla Władysława IV. Władca ten uważając się za wielkiego wodza i znawcę sztuki wojennej, dokonał podziału wojska na tzw. autorament narodowy i autorament cudzoziemski. W skład autoramentu narodowego wchodziła jazda oraz piechota polsko - wegierska. Do autoramentu cudzoziemskiego zaliczano rajtarię, artybuzerię, dragonie, piechotę niemiecka oraz wojska inżynieryjne, czyli oddziały zaciagane na wrozce zachodnioeuropejskie.

W drugiej połowie XVII wieku wprowadzono reformy wojskowo - skarbowe. Według konstytucji z 1659 roku liczebnaość wojsk potzrebny na ten cel podatków miała być każdorazowa, zależna od uchwały sejmu. Takie wojsko nazywano "komputowym". Zmiany te spowodowały wachania liczebności wojsk, a także propozycje poszczególnych rodzajów wojsk.

Stałym procesem w tym czasie było zmniejszanie się liczebności husariów w wojsku, co wynikło z jej kosztowności. Wynikało na to m.in. bogactwo zdobienia i obfitość uzbrojenia. Sam koń specjalnie szkolony kosztował majątek - najtańszy kosztował 200 dukatów. Trzeba też pamietać, że żołnierz przebywający na wyprawie otrzymywał dwa dodatkowe konie. Z tych Właśnie powodów husaria, która liczyła w 1648 roku 46% wojsk, w 1656 stanowiła już 5 % armii. Upadek husarii został zatrzywany w czasach Jana II Sobieskiego. W latach wojny z Turcją husaria pzreżyła swój renesans, osiągajac liczbę 3500 żołnierzystanowiła ok. 35% wojsk. Schyłek wieku nie był łaskawy dla tego typu wojsk, którego cześć ruszała do walki z bronią pełna niż kopia. Postęp techniczny doprowadził do tego, że husaria nie była w sanie pokonac przeciwnika.
W tym czasie wzrosła rola jazdy kozackiej, która po powstaniach Chmielnickiego w 1663 roku zmieniła nazwe na "pancernych". Wojsko to okazało się na tyle elastyczne i wrzechstronne, że w drugiej połowie XVIII wieku stanowiła aż 60% armii.
W XVII wieku jazda polska podstawiała na ogół jeszcze dużą wartość bojową, przeżywała okres kryzysu zwiazanych z ciągłym wykruszaniem się w nieustajacych wojnach.

Druga połowa XVII przyniosła wzrost znaczenia piechoty. Po roku 1658 stanowiła piechota 50% wojsk, a czasem wzrosła do 60% armii.