Średniowieczna Europa od początków plemion germańskich aż do śmierci Mieszka I.

Państwa Germańskie
W wyniku wędrówki ludów powstało wiele państw germańskich. Panował w nich ustrój określany mianem demokracji wojennej - najważniejsze decyzje podejmował wiec. Na czas wojen wybierano przywódcę, zwanego księciem lub królem. Podstawową formą uprawy była dwupolówka.
Kościół chrześcijański
Nastąpił podział chrześcijan na duchowieństwo (kler) i świeckich (laikat). Przyjął się też zwyczaj, że ludzie świeccy utrzymywali duchowieństwo, które w zamian poświęcało się obowiązkom związanym z kultem, pomagało biednym, chorym, a także prowadziło szkoły.
Na czele chrześcijańskiej gminy stał biskup.
Autonomię stopniowo ograniczano podporządkowując je metropoliom.
W arcybiskupstwach zwoływano synody, czyli zjazdy przedstawicieli duchowieństwa. Wśród biskupów szczególne znaczenie miało pięciu - patriarchów [Rzym, Konstantynopol, Aleksandria, Antiochia, Jerozolima]
Jedność Kościoła umacniały sobory powszechne - zjazdy biskupów z całego Imperium rzymskiego. Pierwszy sobór - 325r w Nicei
Asceci - chrześcijanie, którzy udawali się na pustynie, aby poświęcić się modlitwie oraz ascezie. Strukturą zorganizowaną życia pustelniczego były zakony. Ich członkowie przestrzegali zasad - posłuszeństwa, czystości i ubóstwa. U podstaw monastycyzmu w zachodniej Europie legła reguła św. Benedykta tak powstał zakon benedyktynów.
Spór o prymat, czyli władzę nad Kościołem - w czasach Imp. Rzym. sprawował je papież oraz patriarcha Konstantynopola
Bizancjum
• Kontynuator tradycji Imperium Romanum.
• Obowiązywało rzymskie prawo, rzymska administracja i wojsko.
• Władzę absolutną sprawował cesarz.
• Symbolem cesarstwa wschodniego stała się jego stolica - Konstantynopol (bardzo rozwinięte miasto, szlak handlowy, ważna rola strategiczna i ekonomiczna)
Szczyt potęgi Bizancjum przypadł na czasy Justyniana I - znanego z Kodeksu Justyniana oraz zwalczania tradycji pogańskiej


Arabowie
Na początku VII w. na Płw. Arabskim narodził się islam. Jego twórcą był kupiec z Mekki - MAHOMET, który ogłosił się wysłannikiem jedynego Boga Allaha i jego Prorokiem
5 zasad (filarów) Islamu:
• Publiczne wyznanie wiary
• Pięciokrotne odmówienie w ciągu dnia modlitwy
• Post w miesiącu ramadan
• Jałmużna dla gminy muzułmańskiej
• Przynajmniej jedna pielgrzymka do Kaaby w Mekce.
662r. - ucieczka Mahometa z Mekki do Medyny. Założenie gminy muzułmańskiej, która jest jednocześnie zalążkiem państwa arabskiego.
Państwo Arabskie rozkwitało gospodarczo, ponieważ zwycięzcy chętnie korzystali z doświadczeń innych ludów, również tych podbitych [sztuczne nawadnianie - Egipt; hodowla jedwabników, produkcja papieru - Chiny;]
Arabowie interesowali się nauką: poznali dzieła greckich filozofów w tym Arystotelesa; stworzyli algebrę i trygonometrię;
Państwo franków
Frankowie - ludy germańskie
Zjednoczył ich Chlodwig z rogu Merowingów. Frankowie asymilowali się z ludnością podbitą.
496r. - przyjęcie chrztu przez Chlodwiga.
• Monarcha traktował państwo jako osobistą własność
• W praktyce władza spoczywała w rękach najwyższych urzędników - majordomów z możnego rodu Karolingów.
• Jeden z nich Pepin Mały zdetronizował władcę merowińskiego i ogłosił się królem.
• Zdobył poparcie papieża, w zamian dwa razy bronił Rzym przed Longobardami.
• Syn Pepina - Karol Wielki. Jego monarchia rozciągała się od Atlantyku i morza północnego aż po Pireneje, Alpy dolną łabę i Dunaj.
• Karol podjął próbę odnowienia instytucji cesarstwa. Otrzymał od papieża koronę cesarską w 800r.
• Najczęściej przebywał w Aachen, dzięki mecenatowi istniały w Akwizgranie szkoła i biblioteka
• W budowlach Karola Wielkiego zauważalne są wpływy rzymskie i bizantyjskie.
• OKRES PANOWANIA KAROLA WIELKIEGO NAZYWANY JEST RENESANSEM KAROLIŃSKIM.
Nowe państwa na zachodzie Europy
Po śmierci Karola Wielkiego, władzę przejęli jego trzej synowie: Lotariusz, Karol Łysy i Ludwik Niemiec.
Na mocy traktatu w Verdun w 843 roku, przyjęto podział:
• LOTARIUSZ: część środkowa wraz z Italii, tytuł cesarski i władzę zwierzchnia
• KAROL ŁYSY: otrzymał tereny zachodnie
• LUDWIK NIEMIEC: wschodnie tereny
W 911 roku wraz ze śmiercią Ludwika Dziecięcia wygasła dynastia Karolingów. W państwie zwanym ‘Niemcy’ władze przejęły dynastie lokalne. W części zachodniej władzę przejął Hugon Kapet dając początek dynastii Kapetynów. Jego państwo przyjęło nazwę Francja.
Normanowie = Wikingowie
• Znakomici wojownicy i żeglarze.
• Zostali lennikami królów Francji
• Jeden z książąt Normandii, Wilhelm w 1066r. wyruszył na podbój Anglii. W bitwie pod Hastings pokonał anglosaską armię króla Harolda II następnie został królem Anglii.
Cesarstwo Ottonów
Wschodnia część królestwa Karola Wielkiego przyjęła nazwę Niemcy, panował tam Otton I, który w lutym 962r. otrzymał koronę cesarską.
Otton III dążył do odnowienia cesarstwa rzymskiego uniwersalistycznego.
SŁOWIANIE:
• Religia Słowian miała charakter politeistyczny. Ofiary składano w gajach i lasach.
PODZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA SŁOWIAŃSKIEGO
a) Książę
b) Starszyzna plemienna
c) Wolni członkowie wspólnoty
d) Niewolnicy
• Podstawowa formą gospodarowania było prymitywne rolnictwo żarowe.
• O najważniejszych sprawach plemienia decydował wiec plemienny
• SAMON - twórca pierwszego państwa słowiańskiego.
Plemiona Polskie
 Wiślanie - lepiej politycznie rozwinięte niż państwo Polan, lecz szybko uległo silniejszym sąsiadom i to oni kształtowali później jego losy
 Polanie - mieli stosunkowo słabych sąsiadów, tereny, które zamieszkiwali to puszcze. Powoli rozwijali się politycznie i gospodarczo oraz przygotować ekspansję.
 Pomorzanie
 Ślężanie
 Lędzianie
 Gołęszyce
Początki państwa Mieszka
Około 940r. Polanie zbudowali sieć grodów wokół Gniezna a następnie rozpoczęli ekspansję. Na podbitych terenach niszczyli lokalną arystokrację plemienną oraz niewielkie grody, budowali własne o wiele potężniejsze i osadzali w nich stałe załogi. Zbierali podatki od podbitych ludów.
• Monarchia przybrała charakter militarno patrymonialny.
• Ibrahim ibn Jakub - podróżnik, który spisał wygląd państwa Mieszka.
• Położenie państwa pomiędzy Bałtykiem i Karpatami umożliwiało włączenie się w ówczesny handel. Przynosiło to wymierne korzyści - do Gniezna napływały cenne kruszce, dzięki którym książęta umacniali swoją potęgę.
Przyjęcie chrztu i jego znaczenie
ZA panowania Mieszka Polanie rozpoczęli ekspansję w stronę ujścia Odry
• Przegrali walkę z Wieletami (plemię słowiańskie)
• Od południa zaczęli zagrażać Czesi
• Od zachodu zagrażała nam rzesza, która podporządkowała sobie tereny Łużyc
Niemcy chcieli najechać na Polskę pod pretekstem chrystianizacji. Dlatego Mieszko zdecydował się na chrzest w 966r. za pośrednictwem czeskim.
Decyzją papieża utworzono biskupstwo misyjne w Poznaniu, do którego w 968 roku przybył biskup Jordan. Podlegało ono bezpośrednio papieżowi.
Skutki przyjęcia chrztu:
1. Polska zaliczona do społeczności chrześcijańskiej
2. Kościół wzmacnia państwo
3. Rozwój kultury
• Bitwa pod Cedynią - 972r. [Mieszko przy pomocy oddziałów czeskich podbił wszystkie tereny aż do ujścia Odry, podbił także niemieckich feudali. Cesarz zapewniał Mieszka o swojej przyjaźni tak, więc ten zerwał sojusz z Czechami i odebrał im tereny Wiślan z Krakowem oraz Śląsk]
• Mieszko przed śmiercią podzielił państwo pomiędzy synów z drugiego małżeństwa oraz drugą żonę. Bolesławowi, synowi z pierwszego małżeństwa przypadło osobne księstwo ze stolicą w Krakowie.
• Mieszko wystawił dokument zwany dagome index, (aby zapobiec wystąpienia Bolesława przeciwko macosze), w którym ofiarował państwo gnieździeńskie pod opiekę papieżowi.
• Oddanie państwa pod opiekę Stolicy Apostolskiej umacniało pozycje księcia wobec panów niemieckich oraz władcy czeskiego.