"Szkice węglem" jako literacki dokument epoki

Nowela Henryka Sienkiewicza “Szkice węglem” jest dokumentem epoki, dlatego że przedstawia ona życie wsi, jej ubóstwo i zacofanie w drugiej połowie XIX wieku. Jest to nowela pozytywistyczna, gdyż przedstawia się w niej , że człowiek wykształcony może o wiele więcej niż prosty chłop, który nie umie nawet czytać i pisać.

Henryk Sienkiewicz opisał sytuację panującą w powiecie Osłowickim, wsi Barania Głowa. Wieś ta była bardzo zacofana, ludzie- nieoświeceni i w ogóle nie bardzo ciekawiło ich pobieranie nauki. Jedynym człowiekiem wykształconym we wsi Barania Głowa był Zołzikiewicz, inaczej nazywany pisarzem. Naukę pobierał on w Osłowicach, ale z powodu burzliwych czasów- przerwał swoją ściśle naukową karierę i poświęcił się pisarstwu. We wsi, gdzie ludzie nie ciekawili się nauką- był on autorytetem, człowiekiem szanowanym przez wszystkich: i przez inteligencję, i przez chłopów. Niektórzy go nawet się trochę bali.

Po zniesieniu pańszczyzny głównym człowiekiem we wsi stał się wójt Burak, który sam był niezbyt wykształcony, chociaż czytać i pisać umiał. Jego ograniczone możliwości w pisaniu pokazał list, który pisał on do wójta gminy Wrzeciądza, natomiast, gdy w końcu ten list napisał Zołzikiewicz, Burak zachwycał się, podziwiał jego styl.

We wsi Barania Głowa przykładem prostego chłopa był Rzepa, który został ofiarą wykształconego, mądrego i mającego władzę Zołzikiewicza. Wymyślił on plan, jak zemścić się na Rzepowej i Rzepie, chcąc go wysłać na służbę wojskową zamiast syna wójta. Po kilku dniach Zołzikiewicz już wymyślił, co ma robić, żeby urzeczywistnić swoje zamiary. Pewnego dnia, gdy Rzepa, lubiący wypić, był w karczmie i rozmawiał z wójtem i Gomołą, którzy go napoili, do karczmy wszedł pisarz. Zaczął on rozmowę z wójtem, mówiąc, między innymi o tym, że jeżeli któryś z chłopów zechciałby otrzymać kawał lasu, po prostu musi podpisać dokumenty i od razu otrzyma pięćdziesiąt rubli. Ponieważ Rzepa był zupełnie pijany i nie myślał, co robi, a nawet, co podpisuje- zgodził się z umową i przy świadkach, mówiąc, że naprawdę tego chce- podpisał dokument.

W rzeczywistości podpisując ten dokument, Rzepa zgodził się dobrowolnie iść na służbę, zostawiając Rzepową jedną. A to było wygodne Zołzikiewiczowi, ponieważ Rzepowa mu się podobała i obiecał, że zemści się na niej i na Rzepie, a wtedy ona sama do niego przyjdzie. I miał rację, dlatego że po wszystkich staraniach, jakie ona składała, po to, aby udowodnić, że ten dokument był podpisany przez Rzepę poprzez oszustwo- nic nie zyskała i ostatnią jej szansą był pisarz, u którego był podpisany przez Rzepę papier, który Zołzikiewicz po prostu musiałby porwać. Wieczorem, gdy Rzepowa przyszła do domu, zaczęła płakać i objaśniać się z nadzieją, że Rzepa zrozumie, dlaczego ona poszła do Zołzikiewicza. Ale Rzepa jej nie zrozumiał, obwinił ją, powiedział, że zrobiła głupstwo i musi umrzeć. W końcu Rzepa zabił swoją żonę i chciał zabić pisarza, ale ten ocalał.

Jednak wszystkiego tego mogłoby nie być, gdyby Rzepa- prosty chłop był mądrzejszy i chociażby trochę znał się na sprawach, które go dotyczą. W tym też swoją rolę odegrała skłonność Rzepy do pijaństwa, dlatego że jeżeliby wtedy nie był pijany, może tego dokumentu nie podpisałby lub lepiej pomyślałby i wszystko byłoby inaczej. Zołzikiewiczowi udało się zrobić swoje, mieć z tego korzyści i może w przyszłości następną jego ofiarą mógł okazać się inny człowiek, taki jak Rzepa- nie oświecony, prosty chłop.

Uważam, że “Szkice węglem” są naprawdę dokumentem epoki ukazującym rzeczywistość, która była w czasach, gdy ludzie nie bardzo troszczyli się o swoje wykształcenie i człowiek bardziej oświecony mógł z łatwością oszukać mniej wiedzącego. Taki człowiek w oczach innych ludzi był autorytetem, miał władzę. Moim zdaniem tak jest i dziś, gdyż człowiek wykształcony i mądry jest szanowany przez innych. Myślę, że idee pozytywistyczne są aktualne i dzisiaj, bo nauka jest szczególnie ważna i ceniona.