Zielone mosty

Przez pojęcie zielonych mostów rozumie się rozwiązania architektoniczne stwarzające możliwość migracji dzikich zwierząt mimo istnienia autostrad.
Umożliwienie migracji dzikich zwierząt dotyczy szczególnie dużych zwierząt kopytnych, jak: jelenie, sarny, łosie, dziki. Autostrady są szczególną przeszkodą dla tego typu zwierząt.
Jednym z elementów warunkujących migrację zwierząt jest ciągłość drzewostanu leśnego. Autostrady oprócz przerwania tej ciągłości, wprowadzają do utartych tras migracyjnych zwierząt także nocne oświetlenie i hałas.
Jakie zatem elementy należy uwzględnić w projektowaniu budowy zielonych mostów ?
Budowa zielonych mostów musi być poprzedzona wnikliwą analizą życia dzikich zwierząt w bardzo szerokim zakresie, po to aby owe mosty były przez nie akceptowane.
Akceptacja ta ma swoje uzasadnienie także w sferze ekonomicznej, gdyż budowa zielonych mostów wymaga dużych nakładów finansowych tak w procesie budowy jak i projektowania, kiedy trzeba również uwzględnić znajomość warunków życia i rodzaje gatunków zwierząt żyjących w określonym terenie. Lokalizacja zielonych mostów nie może być przypadkowa.
Zwierzęta cyklicznie zmieniają miejsca swojego pobytu w zależności od rejonów żerowania, schronienia, odpoczynku i wodopojów, a także i rozrodu. Migracja ta związana jest też z porami roku, a także z koniecznością wymiany genów pomiędzy populacjami. Brak migracji zwierząt powoduje w dłuższej perspektywie czasu uniemożliwienie przeżycia danej populacji.
Szerokość zielonych mostów uzależniona jest od gatunków zwierząt żyjących na danym terenie, które będą z nich korzystać. Przyjmuje się, że wynoszą one dla poszczególnych zwierząt: jeleni - 150 m, dzików - 250 m, saren - 100 m, lisów i kuny leśnej – 50 m, zajęcy, borsuków i kuny domowej - 10 m. Ale np. w Szwajcarii szerokości zielonych mostów wynoszą w granicach 140 – 200 m.
Autostrady powinny być ogrodzone ze względu na niebezpieczeństwo wtargnięcia na nie zwierząt. Zaleca się także, aby autostrady posiadały przeźroczyste ekrany akustyczne o wysokości 5 m.
Powierzchnie zielonych mostów muszą leżeć w tej samej płaszczyźnie co otaczający je teren. Łączy się to z koniecznością obniżenia autostrady przebiegającej wtedy w tunelu.
Na powierzchni zielonych mostów muszą rosnąć drzewa i krzewy. Daje to zwierzętom poczucie stałego kontraktu ze środowiskiem i wtedy trasy migracyjne pokonują tak jakby stanowiły one element naturalnego środowiska. Zwierzęta pokonują je wtedy bezstresowo.
Prawidłowa lokalizacja i budowa zielonych mostów wymaga dużej wiedzy przyrodniczej, a także korzystania z doświadczeń innych krajów, które wprowadziły ten sposób ochrony dzikich zwierząt w warunkach funkcjonowania autostrad.
Kolejnym problemem związanym z istnieniem autostrad i innych dróg jezdnych jest potrzeba ochrony płazów, które w 90% giną pod kołami samochodów w okresie wiosny, kiedy przez drogi przechodzą z kompleksów leśnych do zbiorników wodnych. Zjawisko to stanowi też zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu samochodowego.
Migracja płazów wynika z trybu ich życia, które spędzają w środowisku lądowym i wodnym. Głównym ich środowiskiem są lasy, pola i łąki gdzie spędzają większość życia, ale wiosną schodzą do środowisk wodnych gdzie składają skrzek w celu rozmnażania się.
Aby ochronić je przed niebezpieczeństwem, na trasach migracyjnych płazów jeśli prowadzą one przez jezdnię, buduje się zapory uniemożliwiające wejścia ich na jezdnię, z jednoczesnym wykonaniem pod drogą przepustów umożliwiających bezpieczne przejście na drugą jej stronę w celu złożenia skrzeku.
Jesienią przepusty te są podobne, ale umożliwiają wtedy przejście płazów w przeciwnym kierunku.
W Polsce tego rodzaju rozwiązań jeszcze się nie wprowadza, ale organizacje ekologiczne prowadzą akcje na szlakach migracyjnych płazów, polegające na przenoszeniu płazów na drugą stronę jezdni, gdy wpadną one do przygotowanych wcześniej specjalnych pułapek.