Gałęzie prawa w Rzeczpospolitej Polskiej
- prawo państwowe (konstytucyjne)
- prawo cywilne
- prawo rodzinne
- prawo pracy
- prawo administracyjne
- prawo finansowe
- prawo gospodarcze
- prawo karne
- prawo procesowe
1) Prawo państwowe (konstytucyjne)- podstawowym jego źródłem jest ustawa zasadnicza, czyli Konstytucja, oraz inne akty prawne z nią związane, np. ordynacje wyborcze do Sejmu i Senatu. Prawo to reguluje działania najważniejszych instytucji wymienionych w Konstytucji oraz podstawowe prawa i obowiązki obywateli.
2) Prawo cywilne - wprowadza ład w stosunki majątkowe między podmiotami prawa oraz w niektóre sprawy niemajątkowe, jak np. prawo do nazwiska, ochrony czci, praw autorskich i związane z nimi roszczenia majątkowe.
3) Prawo rodzinne - normuje stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami, stosunki między rodzicami i dziećmi oraz wynikające z przysposobienia, opieki i kurateli.
4) Prawo pracy - zawiera normy prawne regulujące stosunki pracy i płacy. W jego zakresie znajdują się także zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.
5) Prawo administracyjne - stanowi zbiór norm prawnych regulujących stosunki społeczne powstałe w wyniku działalności organów administracji publicznej.
6) Prawo finansowe - jest zbiorem norm dotyczących finansów publicznych i zajmujących się nimi instytucji. Dotyczy ono budżetów, podatków i opłat, działalności banków, zakładów ubezpieczeń i innych instytucji finansowych.
7) Prawo gospodarcze - stanowi swego rodzaju ujęcie w odrębną całość zagadnień z dziedziny prawa cywilnego, administracyjnego i finansowego. Przedmiotem jego regulacji są przedsiębiorcy, ich działalność oraz środki służące realizacji tej działalności, jak umowy, weksle, czeki, akcje, obligacje, itp.
8) Prawo karne - jest zbiorem norm określających, co w świetle prawa jest przestępstwem i jaka kara grozi za jego popełnienie. Z prawem tym łączy się problematyka wykroczeń (ujęta w odrębnym kodeksie) oraz prawo karne wykonawcze.
9) Prawo procesowe - (cywilne, karne) - stanowi zespół norm regulujących postępowanie przed sądami w sprawach cywilnych i karnych. Odmiennym systemem regulującym tok postępowania przed organami administracji publicznej są normy zawarte w kodeksie postępowania administracyjnego. Z prawem procesowym łączy się zbiór przepisów dotyczących organów ochrony prawnej, sądownictwa, prokuratury, adwokatów, radców prawnych, notariuszy oraz organów wykonawczych sądownictwa i organów ścigania.
Gałęzie prawa wymienione w punktach 1- 8 są dziedzinami prawa materialnego. Oznacza to, że określają obowiązki i prawa oraz regulują zachowania ludzi i różnych instytucji w społeczeństwie. Normy prawne, określające organizację i strukturę organów wymiaru sprawiedliwości i administracji oraz tryb postępowania przed nimi, kompetencje co do rodzaju miejsca postępowania (własność rzeczową i miejscową), procedury postępowania, pisma procesowe, wnioski, dowody, środki odwoławcze itp. są normami prawa procesowego, określanego mianem prawa formalnego.
PRAWO
| MATERIALNE | FORMALNE |
|---|---|
| - państwowe | - procesowe |
| - cywilne | |
| - rodzinne | |
| - pracy | |
| - administracyjne | |
| - finansowe | |
| - gospodarcze | |
| - karne |
DZIEDZINY PRAWA
System prawa można porównać do starego drzewa o rozrośniętych konarach. Dwa główne jego konary to prawo publiczne i prawo prywatne.
Z konaru prawa publicznego wyrasta wiele gałęzi - prawo konstytucyjne, administracyjne i karne.Z prawa prywatnego wyrasta prawo cywilne, prawo pracy i wiele innych. Obok prawa wewnętrznego danego kraju istniejące stosunki zewnętrzne między podmiotami prawa międzynarodowego (państwami, organizacjami międzynarodowymi). Bywa, że gałęzie plączą się i w działy prawa cywilnego "wplatają" się w przepisy karne, a zdarza się też odwrotnie.
Prawo publiczne reguluje stosunki między organami państwa oraz między państwem i obywatelem. Charakteryzuje się nierówną pozycją stron, bowiem państwo występuje tu z pozycji siły swej władzy (tak jest np. w prawie karnym, podatkowym, konstytucyjnym)
Prawo prywatne dotyczy podmiotów równoprawnych, które wg. swojej woli kształtują wzajemne stosunki (np. prawo cywilne, gospodarcze).