Reformacja - Rzeczpospolita Obojga Narodów

Mianem reformacji określa się ruch religijno-społeczny XVI w. W Europie , który doprowadził do trwałego rozłamu w chrześcijaństwie i powstania protestantyzmu. Od 1517 r. , czyli od ogłoszenia przez Marcina Lutra 95 tez o nadużyciach w kościele w Wittenberdze, stała się ona ruchem ogólnoeuropejskim. Reformacja obięła takie kraje jak: Niemcy, Francje, Polskę, Anglie, Węgry, Szwajcarie, kraje skandynawskie i Czechy. Walke z reformacja podjęli władcy świeccy, cesarz, Habsburgowie oraz Kościół. W związku z tym doszło do wybuchu wielu wojen religijnych w Europie. W państwach ogarniętych tym procesem powstały niezależne od Rzymu organizacje kościelne lub też kościoły narodowe z królami jako zwierzchnikami na czele. W 1555 r. w Niemczech został zawarty pokój augsburdzki, który przyniósł prawne uznanie luteranizmu, przyjmując zasadę "Czyja władza, tego religia" i zakończyło to etap wojen. Innymi postanowieniami pokoju w Augsburgu było:
- prawne uznanie wyznania protestanckiego
- zlikwidowanie sądownictwa biskupów katolickich wobec protestantów
- przyznanie książętom protestanckim dóbr kościelnych
- zakaz przejmowania w przyszłości majątków kościelnych przez protestantów

W 1598 r. we Francji król Henryk IV wydał Edykt nantejski, który dał wolność religijna hugenotom, co zakończyła walki w tym kraju. Luteranizm jest to prąd reformacyjny związany z wystąpieniem niemieckiego teologa Marcina Lutra. Najważniejsze punkty jego programu to :
- prymat władzy świeckiej nad władzą kościelna
- Biblia to jedyna źródło wiary
- walka z demoralizacja i przekupstwem duchowieństwa
- walka o zniesienie celibatu
- uznanie dwóch sakramentów chrztu i komunii pod dwiema postaciami
- postulat sekularyzacji dóbr kościelnych
- uważał, że zbawienie można uzyskać tylko dzięki wierze , łasce i pokucie
- wprowadzenie języka narodowego w liturgii

Kalwinizm jest to prąd związany z Janem Kalwinem, który po wyjeździe z Francji w szwajcarskiej Genewie głosił swoje nauki .A oto najważniejsze cechy kalwinizmu:
- Biblia była głównym źródłem wiary
- Nauka o predestynacji
- Odrzucenie kultu Marii i Świętych
- Liturgia w języku narodowym
- Odrzucenie mszy
- Wiara w przeznaczenie
- Praca to służba dla chwały Boga, a bogactwo przez nią uzyskane to znak od Boga

Skutki reformacji to:
- wojny religijne w Niemczech, Francji i Niderlandach
- podział polityczny i religijny Niemiec
- nietolerancja religijna w obydwu obozach
- podział Europy na kraje katolickie i protestanckie
- upadek uniwersalizmu religijnego i kulturowego
- kontrreformacje, jako reakcja na reformację

Kontrreformacja była ruchem religijnym, politycznym i kulturalnym, którego celem było przeciwstawianie się reformacji, odnowa kościoła katolickiego i przywrócenie mu dominującej pozycji w społeczeństwie. Ruchowi temu jednakże nie udało się zahamować postępów reformacji. W celu zwalczania reformacji zwołano sobór trydencki, który uchwalił:
- uznano role tradycji przy objaśnianiu Pisma Świętego
- zachowano wszystkie sakramenty
- uznano, że do zbawienia nie wystarczy tylko wiara, potrzebne są dobre uczynki
- potępiono doktryny reformistów o predestynacji
- potwierdzono doktryny o przeistoczeniu i istnieniu czyśćca
- obowiązek wizytacji parafii należących do diecezji
- obowiązek rezydencji, czyli przebywania biskupów w diecezjach, a proboszczów w parafiach
- utworzenie seminariów duchownych
- wprowadzenie rejestracji wiernych w parafiach
- zakaz łączenia wielu diecezji w jednym roku
- nieomylność papieża w sprawach wiary
- ujednolicenie liturgii katolickiej
- uznano papieża za głowę kościoła katolickiego