Wyprawy Krzysztofa Kolumba.

Krzysztof Kolumb - włoski żeglarz, podróżnik, znany jako odkrywca Ameryki. W latach 1492-1493 (będąc w służbie króla Hiszpanii) zorganizował pierwszą wyprawę w poszukiwaniu nowej, krótszej drogi morskiej do Indii. Wypłynął 3 VIII z Palos. 12 X statki Kolumba: Santa Maria, Nińa i Pinta dopłynęły do wyspy, którą uznano za część Indii i nazwano San Salvador (obecnie Watling, w archipelagu Bahama). Następnie odkrył Kubę i Haiti.
We wrześniu 1493 Kolumb wyruszył z Kadyksu z drugą, znacznie liczniejszą wyprawą, podczas której odkryto m.in. Małe Antyle, Puerto Rico, Jamajkę, Dominikę (trwała do 1496). Podczas trzeciej wyprawy (1498-1500) Kolumb odkrył wyspę Trynidad i wybrzeża Wenezueli, podczas czwartej zaś (1502-1504) opłynął półwysep Jukatan i dotarł do Przesmyku Panamskiego.
Oszukany przez swoich protektorów i schorowany zmarł w zapomnieniu i biedzie, przekonany do końca życia, że dotarł do Azji Wschodniej. Jego imieniem nazwano m.in.: republikę południowoamerykańską Kolumbię (do której nigdy nie dotarł), prowincję w Kanadzie Kolumbię Brytyjską, rzekę Kolumbię w USA.
Listy i dzienniki podróży Kolumba opublikowano jako Raccolta di documenti e studi pubblicati dalla Reale Commissione Colombiana (tom 1-15, 1892-1894), a ich fragmenty w Pismach (wydanie polskie 1970).


WYPRAWY KRZYSZTOFA KOLUMBA

Krzysztof Kolumb był genueńczykiem. Znał swego poprzednika Marco Polo. Był także człowiekiem związanym z morzem, morze nie było mu obce. W latach 1484-1485 Krzysztof Kolumb przebywał na dworze króla Portugalii Jana II. Próbował nakłonić tego króla do wyprawy morskiej do Japonii i do Chin. Kolumb twierdził, że ziemia jest kulista, zatem nie ma sensu jak to chcieli Portugalczycy płynąć wzdłuż brzegów Afryki, która nie wiadomo gdzie się kończy, ale płynąc na zachód od Portugalii można dopłynąć do Japonii. Krzysztof Kolumb liczył, że całość trasy do Japonii wyniesie zaledwie 2600 mil morskich. Okazało się, że Kolumb się pomylił, gdyż ta trasa wynosiła 10600 mil morskich. Projekt Krzysztofa Kolumba został w Portugalii odrzucony. Portugalczycy mieli już przygotowaną wyprawę wzdłuż brzegów Afryki i wydawała się ona bardziej pewna. Poza tym nauka geograficzna w Portugalii była bardziej zaawansowana. Wówczas Kolumb opuszcza Portugalię i zjawia się na dworze królowej Izabeli Kastylijskiej i Ferdynanda Kastylijskiego. Przedkłada ten sam projekt, projekt zostaje odrzucony. Argumentacja jest zupełnie inna. Kolumba zaatakowała inkwizycja. Kolumb twierdził, że ziemia jest kulista, dla średniowiecza ziemia była płaska, co najwyżej miała kształt okręgu, Kolumb za swe poglądy został potępiony. Izabela Kastylijska jako władca katolicki nie mogła zgodzić się na to, by popierać projekt sprzeczny z wiarą. Taka sytuacja przetrwała do 1492 r. Wtedy padła Grenada, także w tym roku królowie hiszpańscy wypędzają Żydów i okazało się, że skarb państwa jest pusty. Królowie katoliccy przypomnieli sobie o ofercie Kolumba. Ta oferta mogła być pozytywna i zasilić skarb państwa. Dlatego w 1492 r. Izabela i Ferdynand decydują się na poparcie propozycji Kolumba. Wówczas została spisana umowa między Kolumbem a parą królewską. Na mocy tej umowy Kolumb został mianowany dożywotnim admirałem, gubernatorem i wicekrólem nowo odkrytych terenów. 1/10 dochodów z nowo odkrytych terenów miała należeć do Kolumba, 9/10 do skarbca królewskiego. W zamian za to Kolumb obiecywał pokrycie 1/8 kosztów wyprawy. 7/8 pokrywała para królewska. Kolumb otrzymał trzy okręty na swoją wyprawę: okręt admiralski Santa Maria o wyporności ponad 100 ton oraz dwa mniejsze okręty – Pinta i Nina. Załoga Kolumba nie była załogą wykwalifikowaną. Kolumbowi było bardzo ciężko zdobyć marynarzy w podróż w nieznane, dlatego mniej więcej połowa załogi to byli kryminaliści, którzy mieli do wyboru albo dożywotnie więzienie albo podróż w nieznane. Wyprawa wyruszyła 3 lipca 1492 r. z portu Palos de la Frontera. Pierwszym etapem podróży były Wyspy Kanaryjskie wcześniej odkryte, następnie Kolumb popłynął wzdłuż 28 równoleżnika na zachód. 12 października po 3 miesiącach wyprawy, kiedy cała załoga okrętu była już zmęczona i właściwie Kolumbowi groziła śmierć, Juan Rodrigez Bermejo zobaczył z bocianiego gniazda ląd. Była to wyspa, którą Kolumb nazwał na cześć Zbawiciela - San Salwador. Mieszkańców wyspy nazwano Indianami. 28 października Kolumb dotarł do Kuby, następnie odkrył kolejna wyspę Haiti /Hispaniola/ oraz mniejsze wyspy, które nazwał Izabela i Fernandina na cześć pary królewskiej. Wyprawa Kolumba nie była łatwa. Załoga po 3 tygodniach żeglugi zaczęła się buntować, kiedy okazało się że nie widać lądu. 29.09. w swoim pamiętniku Kolumb zapisał, że powstał bunt. 11.10. postawiono Kolumbowi ultimatum – jeżeli w ciągu 24 godzin nie zobaczą lądu ma nakazać odpływ. Na szczęście dla Kolumba 12 października zobaczono ląd. Następnie nastąpił kryzys, na przełomie stycznia i lutego okazało się, że statek admiralski Santa Maria zatonął i Kolumb nakazał powrót do ojczyzny. 15 marca 1493 r. dwa okręty wróciły do Palos. Jesienią 1493 r. wyruszyła kolejna wyprawa. Tym razem wyprawa lepiej wyposażona, licząca więcej statków. Wyprawa trwała 1,5 roku. Między innymi w czasie tej wyprawy Kolumb odkrył Jamajkę. Kolejna wyprawa miała miejsce w 1498 r. Właściwie dopiero w czasie tej wyprawy Krzysztof Kolumb zobaczył stały ląd. Była to Ameryka Południowa, ale właśnie wtedy los od Kolumba odwrócił się. Przeciwko jego rządom wybuchło powstanie. Kolumb został aresztowany, oskarżony o nadużycia, wysłano go do Hiszpanii, gdzie miał być poddany sądowi inkwizycji. Co prawda w Hiszpanii został przez parę królewską uniewinniony, ale na pewien czas zakazano mu wypraw. Ostatnią wyprawą jaka podjął była wyprawa w 1502 r. trwająca do 1504 r. Wówczas to Kolumb dotarł do wybrzeży Ameryki Środkowej – do Hondurasu.
Biorąc pod uwagę to czego Kolumb dokonał można powiedzieć, że koniec jego życia był tragiczny. Po powrocie z czwartej wyprawy zamieszkał w miejscowości Vailadolid ciężko chory i mając prawie status żebraka. Zmarł 20 maja 1506 r. właściwie nie wiedząc o tym, że odkrył Amerykę. Był przekonany, że dotarł do Japonii, do Chin, do Indii, a stały ląd, który widział w czasie trzeciej wyprawy uważał za biblijny raj. Tymczasem już i Portugalczycy i Hiszpanie zdawali sobie sprawę, że Kolumb nie dotarł do Indii, a odkrył nowy ląd.

WYPRAWA KOLUMBA W POSZUKIWANIU „NOWEGO ŚWIATA”


1. Geneza wyprawy

Jedną z przyczyn było na pewno przeludnienie w państwach europejskich. Władców państw skłaniało to do poszukiwań nowych obszarów dla osadnictwa. Ze względu na dużą liczbę ludności bardzo trudno było znaleźć sobie pracę, jak też wzbogacić się czy zdobyć ziemię. W niektórych państwach ważna rolę pełniła religia, która dawała możliwość Kościołowi na rozpowszechnianie wiary katolickiej na nowo odkrytych ziemiach, a dla rycerstwa wyprawy stanowiły możliwość walki z niewiernymi.

Mniejszą role pełniła nauka. Europejczycy byli bardzo ciekawi świata, chcieli sprawdzić teorię dotyczącej kulistości Ziemi i wyrwania się z krepujących norm średniowiecza. Postęp w technice nawigacyjnej i żeglarskiej umożliwił dalekie podróże. Budowano większe i pomniejsze statki - karawele, zastosowanie przejętych od Arabów przyrządów nawigacyjnych, takich jak: busole, astrolabium czy kwadrant na pewno bardzo ułatwiły poruszanie się po świecie. Sława odkryć portugalskich i perspektywy zyskownego handlu z Indianami, tak jak pobudziła Hiszpanów do wyprawa odkrywczych na zachód, podobnie zmobilizowała Anglików, Francuzów, a później tez Holendrów. Kolonie tych państw nastawiały się głównie na handel z koloniami innych państw głównie hiszpańskich.

Na wyspach brytyjskich główną przyczyną była religia. Po odłączeniu się Anglii od papiestwa państwo to próbowało nabyć nowych wyznawców w innych zakątkach Ziemi. Dlatego właśnie Elżbieta I wiele inwestowała w wyprawy badawcze i zakładanie kolonii.
Wyprawy angielskie i francuskie na Atlantyku były też związane z połowami, jakie statki rybackie prowadziły w północnej części tego oceanu. W pogoni za wielorybami lub łowiąc ryby, docierały one często do brzegów nowych lądów ( Nowa Fundlandia), chociaż poza zbadaniem łowisk, nie pozostawiły trwałych śladów na nowo odkrytych terenach.

2. Odkrycie Ameryki
Wielkie odkrycia geograficzne, a później ekspansja kolonialna w wiekach XV - XVII otworzyły nowy okres w historii, okres panowania Europejczyków na świecie, początkowo Portugalczyków i Hiszpanów, później zaś Holendrów, Anglików i Francuzów.Wpływ odkryć dał się odczuć przede wszystkim w życiu ekonomicznym Europy . Handel z morskiego (Morze Śródziemne, Bałtyk), przekształcił się w oceaniczny (Atlantyk, Ocean Indyjski), dawne potęgi handlowe (miasta włoskie i hanzeatyckie) straciły znaczenie, a na czoło wysunęły się takie kraje, jak Portugalia, Hiszpania, Niderlandy, Anglia i Francja, a więc państwa oceaniczne. Głównymi centrami handlu światowego stały się porty: Kadyks, Sewilla, Lizbona, Antwerpia.

Ostatnim może niezbyt mocno wpływającym na kraje europejskie skutkiem kolonizacji było wyniszczenie licznych cywilizacji głównie Majów, Azteków i Inków. Gdy cywilizacje te zetknęły się z europejskimi zdobywcami stanęli od razu na straconej pozycji. Nieznajomość żelaza, zwierząt pociągowych, koło i środków transportowych, nieznajomość broni żelaznej i palnej dawała przybyszom z Europy zdecydowaną przewagę nad pierwotnymi gospodarzami kontynentu amerykańskiego. W tych warunkach podbój europejski był i okrutny i łatwy.

3. Pozytywne i negatywne konsekwencje wyprawy Krzysztofa Kolumba
W okresie XVI - XVII w. nastąpił znaczny rozwój gospodarki towarowo - pieniężnej. Zwiększona masa towarowa rozchodziła się na bliskie i dalekie - przede wszystkim zagraniczne - rynki za pośrednictwem coraz liczniejszych i stale bogatszych kupców. W ich rękach gromadziły się pokaźne środki pieniężne, zarówno dzięki wzrostowi produkcji, jak i dzięki ciągłemu rozszerzaniu się rynku zbytu. Rozwój gospodarki towarowo - pieniężnej wymagał dalszego u doskonalania jej organizacji. Rozwijały się banki, instytucje znane już dobrze w średniowieczu, zaczynały pojawiać się giełdy, najpierw wekslowe, a później w ciągu XVI w. także - towarowe. Coraz częściej powstawały towarzystwa handlowe Kompanie, których głównym celem była monopolizacja handlu z dalekimi krajami. Obok kompanii kupieckich w XVI w. rozkwit przeżywały również wielkie domy kupiecko - bankierskie. Zajmowały się one zarówno handlem, udzielaniem kredytu, jak i produkcją.

W rezultacie podboju nowych ziem, a zwłaszcza po podbojach hiszpańskich w Meksyku i Peru, zwiększyła się ogromnie ilość metali szlachetnych i kruszców w Europie, przede wszystkim oczywiście w Hiszpanii, która zaczęła je sprowadzać z Ameryki. Hiszpanie sprowadzili z Nowego Świata ogromne ilości metali, głównie złota i srebra. Równolegle ze wzrostem metali szlachetnych znajdujących się w obiegu, rosły ceny w Hiszpanii i w całej Europie, przy czym nie wszystko drożało równomiernie - żywność bardziej niż wyroby przemysłowe. Przyjmuje się, że w ciągu XVI w. ceny wzrosły przeciętnie czterokrotnie. Jedną z głównych przyczyn tych przemian były właśnie podboje nowych ziem. W okresie XVI - XVII w. nastąpił znaczny rozwój gospodarki towarowo - pieniężnej. Zwiększona masa towarowa rozchodziła się na bliskie i dalekie - przede wszystkim zagraniczne - rynki za pośrednictwem coraz liczniejszych i stale bogatszych kupców. W ich rękach gromadziły się pokaźne środki pieniężne, zarówno dzięki wzrostowi produkcji, jak i dzięki ciągłemu rozszerzaniu się rynku zbytu. Rozwój gospodarki towarowo - pieniężnej wymagał dalszego udoskonalania jej organizacji. Rozwijały się banki, instytucje znane już dobrze w średniowieczu, zaczynały pojawiać się giełdy, najpierw wekslowe, a później w ciągu XVI w. także - towarowe. Coraz częściej powstawały towarzystwa handlowe tzw. Kompanie, których głównym celem była monopolizacja handlu z dalekimi krajami.