Drogi usuwania produktów przemiany materii i energi (metabolizmu)
Wydalanie - jest procesem pozbywania się zbędnych produktów przemiany materii oraz wody. W procesie wydalania zbędnych produktów przemiany materii uczestniczą: nerki, płuca, skóra, układ pokarmowy. Do zbędnych produktów metabolicznych należą: amoniak, mocznik, kwas moczowy, barwniki żółciowe, dwutlenek węgla, nadmiar wody. Gdyby wymienione substancje gromadziły się w organizmie, szybko osiągnęłyby wysokie stężenie (tzw. poziom toksyczny) zagrażający homeostazie wewnątrzustrojowej. Muszą więc być szybko wydalone z organizmu.
Nerki- parzyste narządy swoim kształtem przypominające ziarna fasoli. Nerki otoczone są torebką włóknistą. Leżą na tylnej ścianie jamy brzusznej. Położenie obu nerek nie jest jednakowe nerka prawa jest położona nieco niżej niż lewa. Brzeg wklęsły posiada wnękę, do której wnikają naczynia krwionośne i nerwy a wychodzą moczowody. W budowie wewnętrznej można wyróżnić dwie warstwy - zewnętrzną korową i wewnętrzną - rdzeniową. Kora składa się z ciałek nerkowych i naczyń krwionośnych a rdzeń zbudowany jest z piramid nerkowych. Podstawową jednostką strukturalną każdej nerki jest nefron. Nefron zbudowany jest z kłębka, otaczającej go torebki oraz kanalika nerkowego. Kanalik (pierwszego rzędu) odchodzi od torebki kłębuszka, następnie przechodzi w tzw. pętlę nefronu (składającą się z ramienia zstępującego i wstępującego). Ramie wstępujące przechodzi we wstawkę (kanalik kręty drugiego rzędu), która dalej przebiega jako końcowy odcinek nefronu, czyli kanalik prosty. Główne zadania nerek to usuwanie z moczem szkodliwych produktów przemiany materii, zatrzymywanie składników niezbędnych dla organizmu, regulacja objętości płynów ustrojowych, wpływ na ciśnienie krwi (poprzez produkcję enzymu reniny aktywującego układ renina - angitensyna - aldosteron) ma wpływ na prawidłową ertropoezę, poprzez wytwarzanie czynnika - erytropoetyny, wpływa na równowagę kwasowo - zasadową dzięki możliwości zakwaszania moczu.
Budowa i rola poszczególnych elementów układu moczowego.
Układ wydalniczy u człowieka tworzą: 2 nerki, 2 moczowody, 1 pęcherz moczowy, cewka moczowa.
Funkcją układu wydalniczego (moczowego) jest:
- wydalanie związków zbędnych, powstałych w procesach metabolicznych,
- regulowanie stężenia składników rozpuszczonych, obecnych w krwi w zależności od potrzeb ustrojowych
- utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej
- utrzymanie stałego ciśnienia osmotycznego, ogólnie określając, utrzymanie homeostazy (równowagi) w organizmie.