Wybrane ssaki chronione

Ssaki (Mammalia), zwierzęta tworzące najwyżej uorganizowaną gromadę podtypu kręgowców (Vertebrata), typu strunowców, która powstała ok. 200 mln lat temu z gadokształtnych ssaków kopalnych z rzędu Therapsida, żyjących w permie i triasie.

Ssaki są stałocieplne, pokryte futrem lub uwłosieniem, mają serce o całkowicie oddzielonych od siebie 2 komorach i 2 przedsionkach oraz odrębne krążenie płucne i przeponę oddzielającą jamę piersiową od brzusznej. Samice ssaków karmią młode mlekiem wydzielanym przez gruczoły mleczne będące wytworami skóry. Zęby ssaków osadzone są w zębodołach. Układ pokarmowy w zależności od pobieranego pokarmu cechuje się rozmaitymi przystosowaniami (np. złożony żołądek przeżuwaczy bądź żołądek małp liściożernych m.in. z rodzaju Colobus). Dobrze rozwinięte półkule mózgowe, większość ssaków ma dobrze rozwinięte zmysły węchu, wzroku i słuchu.

Ogólne informacje
Cechą charakterystyczną ssaków jest zapłodnienie wewnętrzne. Zapłodnione jajo u stekowców jest znoszone przez samicę, a następnie wysiadywane, pozostałe ssaki są żyworodne. Zamieszkują zarówno środowiska wodne (walenie), jak i lądowe (większość), opanowały także przestrzeń powietrzną (nietoperze). Dzielą się na podgromady: prassaki (Prototheria), ssaki niższe (Metatheria) oraz dzisiejsze ssaki wyższe (Eutheria). Obecnie żyje na świecie ok. 4500 gatunków ssaków tworzących 19 rzędów systematycznych.

Podział ssaków
Prassaki Ssaki niższe
Ssaki wyższe

Ssaki lądowe (wybrane)
Wiewiórka pospolita - (Sciurus vulgaris)
Ssak z rodziny wiewiórkowatych, rzędu gryzoni, występujący na obszarach leśnych Europy i zachodniej Azji. Osiąga długość ciała do 25 cm, ogona do 20 cm, ciężar do 0,3 kg. Ubarwienie rude, szare lub ciemnobrunatne z szarym odcieniem na bokach, spód ciała biały. Ogon puszysty, porośnięty włosami ułożonymi w 2 rzędy. Na uszach pędzelki dłuższej sierści.
Wiewiórka pospolita często buduje kilka gniazd położonych w pobliżu siebie. Zimą nie zapada w sen, jest jednak mało aktywna. Jesienią zbiera duże ilości pożywienia przygotowując zapasy na zimę, które gromadzi pod korzeniami drzew, w dziuplach lub ptasich gniazdach. Ciąża trwa 38-39 dni, samica rodzi 1-10 młodych, które otwierają oczy ok. 30. dnia życia, dojrzałość płciową osiągają w wieku ok. 1 roku. W Polsce spotykana na obszarze całego kraju, objęta całkowitą ochroną gatunkową.

Wilk - (Canis lupus)
Ssak z rodziny psów, z rzędu drapieżnych, występujący w lasach i na stepach Eurazji i Ameryki Południowej. Największy przedstawiciel rodziny osiąga długość ciała do 150 cm, ogona do 50 cm, ciężar największych okazów dochodzi do 75 kg, przeciętnie 30-60 kg. Ubarwienie żółtawoszare, z wyraźnym ciemniejszym siodłem na grzbiecie. Ogon puszysty, czaszka masywna. Tryb życia głównie nocny.

Wilk żyje pojedynczo lub parami. Zimą łączy się w duże stada (watahy), które wspólnie polują na dużą zdobycz, jak np. jeleń, dzik czy łoś. Polując na zdobycz osiąga prędkość 60 km/godz. (nawet na dystansie 10 km). Rocznie potrzebuje ok. 800 kg pożywienia. Niezwykle wytrwały w biegu, w poszukiwaniu pożywienia potrafi w ciągu nocy pokonać odległość ponad 150 km. Ciąża trwa 60-65 dni, samica, zwana waderą, rodzi 1-12 młodych, którymi opiekuje się również samiec (basior). Młode dojrzewają w wieku ok. 3 lat.

ŻBIK - (Felis silvestris)
Ssak zaliczany do rodziny kotów, z rzędu drapieżnych, zamieszkujący gęste lasy obszarów górskich Europy, Kaukazu i Azji Mniejszej. Długość ciała 46-90 cm, ogona 25-40 cm, ciężar 4-18 kg. Samce są znacznie większe od samic. Sylwetką i ubarwieniem przypomina pręgowaną odmianę kota domowego, jest jednak znacznie większy i masywniejszy, ma krótszy i tępo zakończony ogon, krótsze uszy. Sierść długa, gęsta, ubarwiona w wierzchniej części żółtawoszaro, w niewyraźne, poprzeczne, ciemne pręgi, pręgi również na kończynach i ogonie, na tylnych kończynach powyżej opuszek kończynowych czarne plamy. Aktywny nocą, znakuje terytorium wydzieliną gruczołów podeszwowych i analnych. Żyje samotnie, poluje na niewielkie ssaki, głównie gryzonie, oraz ptaki, ryby i żaby. Doskonale wspina się na drzewa. Po ciąży trwającej 65-69 dni samica rodzi 1-4 młode. Samce dojrzewają w wieku ok. 22 miesięcy, samice - ok. 10 miesięcy. Z uwagi na łatwość kojarzenia się z kotami domowymi, większość żbików, zdaniem naukowców, jest mieszańcami, tzw. kotożbikami. W Polsce żbik jest gatunkiem rzadkim, objętym ochroną gatunkową

Ssaki wodne (wybrane)
Orka Miecznik - (Orcinus orca)
Ssak morski zaliczany do rodziny delfinowatych (Delphinidae) z rzędu waleni (Cetacea), zamieszkujący głównie obszary mórz arktycznych i antarktycznych, a także wszystkie oceany.
Samiec osiąga długość ciała ponad 9 m i ciężar ponad 6 t, mniejsze od samców samice dochodzą do 6 m długości ciała i 3,8 t wagi. Orka jest największym przedstawicielem delfinowatych. Ubarwienie ciała czarne, spód biały, po bokach głowy i tułowia biała plama. Na grzbiecie pionowa, trójkątna płetwa, osiągająca u starych samców do 180 cm wysokości.
Orka jest gatunkiem typowo drapieżnym, poluje na większość gatunków morskich ssaków, pingwiny , głowonogi i ryby. Często poluje w stadach liczących po kilkadziesiąt osobników atakujących nawet wieloryby. Ciąża trwa ok. 12 miesięcy, samica rodzi 1 młode długości ok. 210 cm.

Delfin Bbutelkonosy
Długość 1,9- 3,9m
Waga 150- 275kg
Dojżałość płciowa w wieku Około 6- 8 lat
Okres parzenia się W dowolnej porze roku (więkrzość małych rodzi się latem)
Liczba młodych Tylko jedno przy każdym porodzie
Komunikowanie się Mają rodzaj mowy składającej się z gwizdów i pisków
Zwyczaje Żyją w grupach
Pożywienie Ryby różnych rodzajów a także ośmiornice i krewetki
Długość życia 25- 30 lat
Blisko spokrewnione gatunki Morświn,

POŻYWIENIE I POLOWANIE
Delfiny spożywają ryby wielu rozlicznych gatunków. Sposób polowania na nie jest uzależniony od rodzaju ryb.
Delfiny prawie zawsze współpracują ze sobą, kiedy atakują ławicę ryb. Gdy delfiny się zbliżają, ryby próbują uciec. Delfiny, porozumiewając się ze sobą gwizdami, wspólnie osaczają ławicę. Uważa się, że delfiny używają dźwięków również w celu zdezorientowania i ogłuszenia ryb (patrz poprzednia strona).

Kiedy nie brak ryb, czy to pojedynczo pływających, czy też ławic, delfiny polują podczas dnia. Gdy ryb jest mało, polują na ośmiornice i ryby żyjące przy dnie, zazwyczaj nocą, kiedy denne ryby są aktywne. W nocnych łowach uczestniczy mniejsza niż zazwyczaj, liczba delfinów jednocześnie. Wpysku delfina butel-konosego kryje się 20 do 25 par małych, jednakowych zębów.
W razie utraty, zęby delfina nie odrastają.

ROZMNAŻANIE
Delfiny butelkonose łączą się w pary w okresie wiosny i lata. Młode, które rodzą się pod wodą, przychodzą na świat 10-12 miesięcy później.
Co najmniej dwie samice chronią matkę i młode podczas porodu. Jest to niezbędne gdyż krew, którą samica traci w czasie porodu, często zwabia rekiny.
"Asystujące samice" mogą czasem pomagać w samym porodzie. Samice wspólnie pomagają noworodkowi dotrzeć do powierzchni wody, aby mógł po raz pierwszy w życiu zaczerpnąć powietrza.
Podobna pomoc jest udzielana kiedy delfin się zrani. Zraniony "krzyczy" do innych prosząc o pomoc w wydostaniu sięna powierzchnię dla nabrania powietrza.Samice zajmują się swymi młodymi przez minimum 16 miesięcy i dlatego mogą rozmnażać się tylko co drugi, lub co trzeci rok. Delfiny nie są "wiernymi" zwierzętami i zdarza się często, że za każdym razem samica parzy się z innym samcem.

Assapan (polatucha) - (Glaucomys volans)
Ssak zaliczany do rodziny wiewiórkowatych, z rzędu gryzoni, zamieszkujący lasy Ameryki Pn. A. osiąga dł. ciała do 13 cm, ogona do 12 cm. Sierść ma miękką, puszystą, o brunatnym ubarwieniu, potrafi napinać luźne fałdy skóry wzdłuż boków, między tylnymi i przednimi kończynami, zwiększając pow. ciała, co umożliwia mu szybowanie pomiędzy konarami odległych drzew (na odległość do 60 m). Prowadzi nocny tryb życia, w dzień chroni się w dziuplach, pożywienie jego stanowią nasiona, owoce, pąki, drobne bezkręgowce i kręgowce. Ciąża trwa 28-30 dni, samica rodzi do 4 młodych, nagich i ślepych, które osiągają dojrzałość płciową w wieku ok. 10 miesięcy.