Styl romański skąd się wziął i czym jest?

Styl Romański –skąd się wziął i czym jest ...

Romańska sztuka, styl w sztukach plastycznych rozwijający się w XI - XII w. (w Europie
dzięki wyprawom krzyżowym zaznaczył też są obecność na Bliskim Wschodzie) jako pierwszy powszechny kierunek sztuki średniowiecznej. Miał charakter głównie kościelny, a jego dokonania wiązały się przede wszystkim z działalnością zakonów, zwłaszcza benedyktynów i cystersów.
Sztuka romańska nawiązywała do sztuki późnoantycznej (antyk), zapożyczając od niej poszczególne elementy (np. architektoniczne), lecz jej nie naśladowała. Była odbiciem ścisłych stosunków społecznych i surowości w ujmowaniu spraw religii. Do jej upowszechnienia przyczynił się Kościół, jednoczący kulturowo narody ówczesnej Europy, i wzrost znaczenia władzy papieskiej.


Architektura

Architektura romańska charakteryzowala sie wymierną przestrzenią dzięki zastosowaniu przęseł w budowlach stanowiących zespół geometrycznych brył wznoszonych z kamiennych ciosów. Najważniejszymi typami budowli były kościoły zakonne i pielgrzymkowe o geometrycznych, surowych formach.
W rzutach stosowano formy centralne (okrągłe i wieloboczne) oraz plan krzyża łacińskiego w typie poantycznej bazyliki z kryptą pod chórem, z jednym lub trzema portalami flankowanymi dwiema wieżami w części zachodniej, i wieżą na skrzyżowaniu naw.
W części wschodniej wznoszono 3, 5 lub 7 apsyd (typ benedyktyński) albo wieniec kaplic promienistych (kościoły pielgrzymkowe). Pod koniec XI w. rozwinięto różne systemy sklepienne tworzące grupy regionalne - sklepienia kolebkowe dominowały we Francji i w Hiszpanii, krzyżowo-żebrowe w Niemczech, kopułowe w południowo-zachodniej Francji, żebrowe we Włoszech. Oprócz sklepień i przęseł stosowanych w systemie wiązanym, do głównych elementów romańskiego wnętrza należały filary, arkady, empory, biforia i triforia.


Rzeźba

Rzeźba romańska była przede wszystkim rzeźbą architektoniczną, wypełniała portale i tympanony, pokrywała głowice kolumn, trzony filarów oraz węgary. Prezentowała w prostej, ornamentalnej lub znakowej formie logiczne przesłanie dostępne dla ogółu wiernych. Przemawiała do nich wyrazistą, ostro zarysowaną i ekspresyjną formą, która odznaczała się hieratycznością przedstawień i charakterystycznymi, wydłużonymi proporcjami. Tematów dostarczał Stary i Nowy Testament oraz żywoty świętych. W ornamencie dominowała plecionka, częste były również motywy zwierzęce i roślinne symbolizujące m.in. walkę dobra ze złem.


Malarstwo

Romańskie malarstwo ścienne było również związane z architekturą - tworzyło wielkie kompozycje wypełniające apsydy bazylik i pokrywające ich sklepienia, płaskie i linearne, o ograniczonej skali barw (ochra żółta i czerwona, zieleń i błękit). W skryptoriach klasztornych Anglii, Francji, Niemiec i Austrii uprawiano malarstwo miniaturowe.
Malarstwo tablicowe rozkwitło w XIII w. we Włoszech (retabula). Kwitło też witrażownictwo, od wyobrażeń świętych wypełniających całe okna do małych scen w kwaterach. Snycerstwo dostarczało krucyfiksów i posągów Marii z Dzieciątkiem, złotnictwo zaś krzyży, relikwiarzy i naczyń liturgicznych (na tym polu wyróżniała się Nadrenia).
Sztuka romańska rozwinęła się najpełniej we Francji, w obrębie jej szkół regionalnych działających na terenie Burgundii , Owernii, Langwedocji, Prowansji, Poitou i Prigord, le de France, Normandii. We Włoszech głównymi ośrodkami sztuki romańskiej były: Piza, Modena, Werona, Parma. W Hiszpanii: Santiago de Compostela, Zamora, Salamanca, León. W Niemczech: Trewir, Spira, Moguncja, Wormacja, Kolonia.


Sztuka Romańska w Polsce

W Polsce sztukę romańską reprezentują np.: pierwsze katedry w Gnieźnie (1000), Płocku (1126-1141), Poznaniu (1050-1079), Krakowie (poświęcenie 1142), Wrocławiu (1149-1169), kolegiaty w Opatowie (ok. połowy XII w.), Tumie (ok. 1140-1161), Kruszwicy (1120-1140), klasztor w Tyńcu (2. połowy XI w.), kościół grodowy w Inowłodzu (1086).
Ważnym zabytkami polskiej sztuki romańskiej są również Drzwi Gnieźnieńskie (ok. 1170), pokryte płaskorzeźbami kolumny kościoła Św. Trójcy w Strzelnie (po 1175), portal i (częściowo) polichromia w kościele NMP w Czerwińsku nad
Wisłą (XII w.).
Drzwi Gnieźnieńskie Klasztor w Tyńcu


Sztuka Romańska w Krakowie

Niestety w Krakowie zachowało się niewiele zabytków ze stylu Romańskiego, możemy podziwiać jedynie szczątki z tego okresu. Ten styl w Krakowie reprezentuja kościoły : sw. Andrzeja ,na ulicy Grodzkiej, Kościół sw. Wojciecha na Rynku Głównym, Kościół OO.Dominikanow, na placu Dominikańskim, Kościoł Norbertanek Norbertanek na Salwatorze ,Kościół Najświetszego Salwatora również na Salwatorze.

Kocioł Najświetszego Salwatora:
Znajduje się na ulicy Bł. Bronisławy, na Salwatorze.
Według Tradycji pierwotny z x wieku, styl romański.
Częściowo przebudowywany XVIIw.

Kościół Norbertanek :
Znajduje się na ulicy Kościuszki 88. Pierwotny fundowany w drugiej połowie XII w. Przebudowany w XVII i XVII w. W stylu Barokowym i Klasycystycznym. W kruchcie można podziwiac Romański Portal z około polowy XIII wieku . Niestety nie byłam w Kruchcie (niezdazylam na otawrcie kościolu  ) w zamian za to wklejam zdiecie kosiola Norbertanek z zewnatrz.

Kościół Swiętego Wojciecha :
Znajduje się na Rynku Głównym.
Kościołek z wieku XI/XII.W Fundamentach fragmenty budowli kamiennej Końca X wieku .Przebudowanej w XVIIw.
(w podziemiach wystawa Muzeum Archeologicznego dzieje Rynku Krakowskiego)


Kościół OO. Dominikanów Dominikanów .
Znajduje się na ulicy Stolarskiej ,przy placu Dominikańskim.
Pierwotny Kościół parafialny sw, Trójcy z XI/XII w fundamentach fragmenty budowli kamiennej z konca X wieku. Przebudowanej w XIV i XV wieku. .W Krużgankach pozostałości Romańskiego Kościoła z XIII w.