Ruch egzekucyjny.

Obóz egzekucyjny obejmował znaczną grupę szlachty średniej, która występowała z hasłami EGZEKUCJI PRAW I DÓBR - czyli wykonywania i przestrzegania istniejących praw i zwrotu zabranych dóbr królewskich.
<BR>
<BR>Hasła te wymierzone były w magnaterię - ją bowiem oskarżano o lekceważenie prawa, ona też bezprawnie zagarenęła najwięcej królewskich dóbr ( w ręku króla była duża ilość majątków - dobra królewskie, teoretycznie dochody z tych majątków winny iść na potrzeby dworu, armi i uposarzenie urzędników ; szlachta uważała, że te dobra są bezprawnie użytkowane przez magnatów ).
<BR>
<BR>Szlachta uważała, że dobra winny wrócić do korony, ale nie zgadzał się z tym król Zygmunt Stary, który uważany był za króla senatorskiego.
<BR>
<BR>Przy okazji do postulatów ruchu egzekucyjnego doszły :
<BR>
<BR>- uporzadkowanie sądownictwa,
<BR>
<BR>- przeprowadzenie reform skarbowych i wojskowych ( stałe wojsko - zabezpieczenie pań. od najazdów ),
<BR>
<BR>- ujednolicenie pań., ograniczenie odrębności i przywilejów prowincji, np. Prus Król.,
<BR>
<BR>- żądanie zmniejszenia uprawnień kościoła katolickiego, a nawet stworzenie kościoła narodowego, niezależnego od Rzymu,
<BR>
<BR>Sytuacja skomplikowała się w 1535-38, kiedy do postulatów ruchu egzekucyjnego doszły jeszcze postulaty ściślejszej uni Polski z Litwą.
<BR>
<BR>Zygmunt Stary jednak nie chciał się zgodzić na egzekucję praw szlacheckich, bowiem był on uważany za króla senatorskiego - duży wpływ nma jego rządy miała magnateria.
<BR>
<BR>W 1537 szlachta zebrała się na pospolite ruszenie, nazwane później "wojną kokoszą".Było ono skierowanbe przeciwko polit. dworu i magnaterii i zmusiło króla do poręczenia szlachcie nienaruszlności jej praw.
<BR>
<BR>Nasilenie żądań i pewne osłabienie władzy monarszej poj. się w czasach następcy Z.S. - Zygmunta Augusta ( 1548-72 ). Chodziło tu przede wszystkim o konflikt króla ze szlachtą wokół małżeństwa z Barbarą Radziwiłłówną.
<BR>
<BR>Do przesilenia doszło jednak w 1562-63 kiedy król potrzebował pieniędzy na wojnę w Inflantach, a mógł je uzyskać tylko przrz odpowiednie uchwały sejmowe.Żeby te pieniądze otrzymać musiał pójść na ugodę ze szlachtą.
<BR>
<BR>I tak, dzięki poparciu króla obóz egzekucyjny w latach 1562-63 rozpoczął realizację swego programu. Zewn. przejawem staowiska króla było jego poj. się na sejmie w Piotrkowie w stroju szlacheckim.
<BR>
<BR>Reformy zaczęto od egzekucji dóbr - sejm piotrkowski postanowił, że wszystkie dobra królewskie bezprawnie trzymane przez magnatów ( a zastawione przez króla bez zgody sejmu po 1504 ) mają być zwrócone państwu.
<BR>
<BR>Sejm zakazał starostom egzekwować wyroki sądów biskupich.
<BR>
<BR>Na następnym sejmie 1563 nakazano lustrację dóbr i oszacowanie ich dochodów.
<BR>
<BR>1/4 dochodów miała byc przeznaczona na utrzymanie stałej armii, tzw. wojska kwarcianego.
<BR>
<BR>Dla skarbu wyznaczono miejscowość Rawa Mazowiecka.W ten sposób doszło do rozdzielenia skarbu królewskiego od pań.
<BR>
<BR>Następnym wielkim problemem był sprawa unii polsko- litewskiej. Szlachta polska uważała bowiem, że wszystkie ziemie winny w jednakowym stopniu uczestniczyć w kosztach utrzymania państwa, a szczególnie Prusy Królewskie oraz Wielkie Ks. Litewskie.Chodziło o to, aby dygnitarze i szlachta tamtych ziem posiadli te same prawa, wchodzili w skład tych samych instytucji i ponosili te same koszta.
<BR>
<BR>W 1569 nas. ściślejsze połączenie Prus Król. z koroną Królestwa Polskiego, a więc wojewodowie i kasztelanowie pruscy weszli do senatu, natomiast posłowie ziemscy weszli w skład izby posel skiej sejmu polskiego.
<BR>
<BR>Sprawa unii Polski z Litwą :
<BR>
<BR>Bezpotomność Zygmunta Augusta skłonoła obie stony - liewską i polską do przyspieszenia kroków ku scaleniu obu państw.
<BR>
<BR>Po przewlekłych pertraktacjach decyzja zapadła na sejmie w Lublinie w 1569.
<BR>
<BR>Magnateria litewska usiłowała się temu sprzeciwić, a nawet opuściła salę obrad.W odpowiedzi na to król ( był on jednocześnie królem polkim, jak i wielkim księciem litewskim ) wydał akt inkorporacji, czyli wcielenia do Korony znacznej części terytorium Wlk Księstwa Litewskiego - woj. podlaskiego, wołyńskiego i bracławskiego.Wobec takiego nacisku magnateria litewska powróciła na salę obrad.
<BR>
<BR>28 czerwca 1569 uchwalono tzw. akt unii lubelskiej mocą którego korona i Wielkie Ks. litewskie stanowią jedno niepodzielne państwo - Rzeczpospolitą Obojga Narodów.
<BR>
<BR>Oba kraje mają 1 króla wybieranego wspólnie i koronowanego w Krakowie, wspólne : sejmy, monetę, polit. zagr., wolność osiedlania się Polaków i Litwinów w obu krajach, osobne, ale jednakowe urzędy, skarb i wojsko.
<BR>
<BR>Wokół ruchu egzekucyjnego utworzyła się grupa zdolnych parlamentarzystów z Siennickim na czele.
<BR>
<BR>W 1570 bracia czescy, kalwini i luteranie zawarli tzw. zgodę sandomierską tworząc tzw. wyznanie polskie.Od zgody wyłączeni buli arianie.
<BR>
<BR>Osiągnięcia ruchu egzekucjyjnego przyniosły więc tylko częściową realizację programu.Znaczenie ich polegało jednak na tym, że podważona została dotychczasowa przewaga magnaterii, a jej miejsce zajęła średnia szlachta ( wtedy szlachta wyodrębniła się jako klasa w pełni obywatelska ).