Przyczyny Wielkiej Rewolucji FrancuskiejLburzuazja walczy)
- nieudolna polityka Ludwika XV, a potem Ludwika XVI
- kryzys gospodarczy i głód
- wzrost podatków, które obciążały stan trzeci (96% ludności), gdyż stan pierwszy i trzeci były nieopodatkowane
- stan trzeci oskarżył dwór o nadmierne wydatki (Wersal-rezydencja królewska)
- myśli rewolucyjne wśród ludności, które pojawiły się we wszystkich krajach (np. w Polsce wybuchło w 1794 powstanie Kościuszkowskie)
- bankructwo państwa.
PRZEBIEG WIELKIEJ REWOLUCJI FRANCUSKIEJ
Stany Generalne (1789) parlament
Ludwik XVI zwołał Stany Generalne 5 maja 1789 w Wersalu w celu uchwalenia podatków; król żywił zapewne nadzieje, że wszelkie bardziej radykalne propozycje upadną, gdyż głosowanie miało odbywać się jak dawniej stanami, a nie imiennie - pozwalało to dwóm pierwszym stanom przegłosować stan trzeci. Radykalne propozycje, czyli ograniczenie absolutyzmu, reforma gospodarcza i administracyjna, ukrócenie nadużyć.
Stan trzeci postulował, żeby głosować imiennie, ponieważ miał dwukrotnie więcej reprezentantów (600), lecz postulaty te zostały odrzucone przez króla (któremu były one nie na rękę), a pomieszczenie gdzie stan trzeci obradował - zamknięte.
Zgromadzenie Konstytucyjne = Konstytuanta = Zgromadzenie Narodowe (1789) 17 czerwca I etap; rządy konstytuanty
Stan trzeci (przeważnie reprezentanci wykształconej klasy średniej, wybitni i wpływowi) w odpowiedzi na krzywdzące decyzje króla przeniósł się do sali do gry w piłkę i ogłosił Zgromadzeniem Narodowym = Konstytuantą (9 lipca 1789 r.). Ich celem było uchwalenie konstytucji.(zniesiono różnice stanowe,opodatkowano duchowieństwo i szlachtę, oddzielono kościół od państwa, zabrano majątki duchowieństwu, księża przeszli na pensje państwa, ziemie sprzedano chłopom, zniesiono cła wewn.
Król pozornie ustąpił, nakazał pozostałym stanom połączyć się ze Zgromadzeniem Narodowym, a w międzyczasie zgromadził wojska pod Paryżem.
Król usunął popularnego ministra finansów; pod wpływem pogłosek, że wojsko ma rozkaz wymordować ludność stolicy, zorganizowano oddziały samoobrony - Gwardię Narodową.
Tłum wyległ na ulice i ruszył na Bastylię, na symbol królewskiej tyranii, spodziewali się znaleźć tam broń. Bastylię szybko zdobyli 14 lipca 1789 roku - dzień ten stał się świętem narodowym, od tego dnia zaczęła się rewolucja ludowa (Wielka Rewolucja Francuska).
Poddał się również monarcha, przybył z Wersalu do Paryża i zgodził się na powołanie Gwardii Narodowej, której dowódcą został La Fayett.
W ratuszu paryskim władzę objął deputowany Konstytuanty - Bau"lly, a w ślad za stolicą poszły i inne miasta, usuwając znienawidzonych intendentów królewskich.
Tymczasem na wieść o zdobyciu Bastylii poruszyli się również chłopi; atakowali dwory i klasztory, niszczyli archiwa zawierające wykazy feudalnych powinności - była to tzw. Wielka Trwoga (przerażenie szlachty i burżuazji).
Pod wrażeniem wystąpień chłopskich Konstytuanta zniosła przywileje stanowe, poddaństwo osobiste chłopa, przywileje szlacheckie podatkowe, dziesięcinę, ogłoszono równość obywateli wobec prawa (4-5 sierpnia)
Uchwalenie "Deklaracji praw człowieka i obywatela" 26 sierpnia 1789 r. Było to określenie nowego ładu we Francji, zawierała zasady (wolność, własność i braterstwo, opieranie się uciskowi), na których miała opierać się konstytucja.
Jesienią 1789 r. szalała drożyzna, ludność była zdesperowana i zapragnęła żeby król przybył do Paryża i zamieszkał wśród ludu; tłum wtargnął do Wersalu i zmusił króla do opuszczenia rezydencji, odtąd stał się on w Paryżu zakładnikiem ludu.
W czerwcu 1791 r. król próbował uciec za granicę, lecz królewska para została rozpoznana - król skompromitował się w oczach społeczeństwa.
Obawiano się, żeby władza nie przeszła w ręce elementów radykalnych (takich jak jakobini czy kordelierzy), dlatego dla zabezpieczenia swych interesów Konstytuanta uchwaliła konstytucję (zrobiło to Zgromadzenie Ustawodawcze 3 września 1791 r.). Konstytucja: monarcha stawał się "królem Francuzów" (naprawdę był więźniem ludu), konstytucja nie realizowała głoszonej zasady równości - wszystkich obywateli podzielono na 4 klasy w zależności od stanu majątkowego, a prawa wyborcze mieli ludzie tylko bogaci, władza prawodawcza znalazła się w rękach Zgromadzenia Prawodawczego - Legislatywy.
Legislatywa - nowy parlament, który zaczął funkcjonować od momentu uchwalenia konstytucji.
Układ sił w Legislatywie
Lewica to radykałowie, głównie reprezentanci paryskich klubów politycznych. Dzielili się na:
- jakobinów, którzy także byli podzieleni na lewice - górale i prawice – żyrondyści
- kordelierów, którzy byli najbardziej radykalni, byli obrońcami biedoty jak J. Marat czy mówca J. Danton.
Prawice stanowili umiarkowani monarchiści.
Żyrondyści nie kryli swojej niechęci do króla, sądzili również że konflikt z absolutystyczną Austrią jest nieunikniony;
propagowali idee "eksportu rewolucji" do innych krajów, ale nie zdawali sobie sprawy, że Francja nie jest gotowa do wojny.
Król, coraz głośniej oskarżony o zdradę, zwołał nowy rząd złożony z wojowniczych żyrondystów i jakobinów, posunięcie to miało oddalić od
monarchy posądzenie o brak patriotyzmu a zarazem miało przyspieszyć marsz ku wojnie, w której król upatrywał szybką klęskę i upadek
rewolucyjnych rządów.
W kwietniu 1792 r. Legislatywa wypowiedziała wojnę Austrii. Francja nie była do niej przygotowana - brak było oficerów, a korupcja i zdrada szerzyła się wśród wojska.
Do wojny przeciwko Francji dołączyły się Prusy (lipiec 1792). Liczne niepowodzenia armii francuskiej.
Legislatywa uchwaliła ustawę "o ojczyźnie w niebezpieczeństwie" odwołującą się do patriotyzmu mas.