Czarna i biała legenda Napoleona

Napoleon Bonaparte – „Cesarz Francuzów”, pierwszy konsul, „człowiek wieku”, genialny dowódca i strateg, imperator, „Rozbójnik Europy”, antychryst, „krwawy rzeźnik”, zabójca i syn rewolucji francuskiej... Wszelkie tytuły i epitety przypisywane osobie tego Korsykańczyka można by wyliczać w nieskończoność, ciągle dodając nowe. Jak widać tylko po tych, które wymieniłem wyżej, postać Napoleona wzbudzała i dalej wzbudza wiele kontrowersji.

Legenda o Napoleonie poczęła kształtować się już za jego życia, częściowo sam Napoleon osobiście tworzył ją w celach propagandowych, jako że doceniał rolę opinii publicznej zdawał sobie sprawę, iż wykształtowanie odpowiedniego wizerunku własnych zasług pomorze mu w utrzymaniu władzy. Robert Holtman napisał o nim: „Był pierwszym, który z premedytacją, świadomie wykorzystał machinę państwa do kontrolowania opinii publicznej, a postępując tak, nie czuł najmniejszych skrupułów” [...]

Białą legendę Napoleona kształtowały przede wszystkim miliony ludzi, którzy walczyli u boku Napoleona, do ludzi tych należy zaliczyć głównie narody które widziały w Napoleonie szanse na wyzwolenie się spod jarzma wielkich mocarstw (Rosji czy państwa Habsburgów) jak i wszelkich przeciwników rewolucji i panującego systemu. Wielkość zawrotnej kariery, wspaniałe zwycięstwa, sposób sprawowania władzy i sprzyjające szczęście fascynowały ludzi i przysparzały mu coraz więcej zwolenników. Łaskawy stosunek do podbitych, dobre traktowanie ogółu ludności i w miarę odpowiednia polityka gospodarcza państwa, ale także rządy sprawowane silną ręką nie tylko przyniosły mu sławę, ale także pozwoliły Napoleonowi na utrzymanie się u władzy i podporządkowanie sobie Europy...

Jednak już od samego początku, wraz z pozytywnym wyobrażeniem Napoleona, rodziła się jego negatywna- czarna legenda, która dziś tak jak i wcześniej, skutecznie i sumiennie ogranicza blask postaci i czynów Napoleona. Takie występki jak uwięzienie papieża czy krwawe tłumienie buntów oraz porażki na polach bitwy, przybliżały ostateczną klęskę Bonapartego i koniec epoki napoleońskiej. Tę drugą stronę medalu kształtowały głównie państwa, które stawały naprzeciw wojskom napoleońskim np. Anglia czy Rosja. Władcy tych państw prowadzili efektywną politykę przyćmiewania blasku „Cesarza Francuzów” wewnątrz swoich krajów jak i poza swoimi granicami. Jednak głównym prowodyrem kształtowania się negatywnych opinii o Bonapartem nie były tylko wrogie mu państwa, ale także sami Francuzi, którzy mieli przeciwne poglądy i wizje świata. Nie można tu nie wspomnieć o zwolennikach monarchii Burbonów oraz ludziach wiernych ideom jakobińskim, bo to właśnie oni mieli największy wpływ na rozwój czarnej legendy wewnątrz państwa francuskiego.

Oceniając życie Napoleona Bonaparte, można by do każdego jego etapu dołączyć krótki komentarz, w którym zawarte by było uzasadnienie dlaczego owe wydarzenie wpłynęło na rozwój czarnej i białej legendy jednocześnie, gdyż każdy czyn Korsykańczyka budził olbrzymie kontrowersje wśród opinii publicznej. Do dziś na przykład nie można by pewnym czy Napoleon położył kres ideom rewolucji francuskiej z końca XVIII wieku czy wręcz przeciwnie, w znacznym stopniu przyczynił się do jej rozwoju poprzez rozpowszechnienie jej założeń i idei na całą Europę. Zapewne dla każdego człowieka, rola Napoleona i wpływ jaki jego osoba wywarła na dzieje ludzkości będzie zupełnie lub mniej odmienna, natomiast bez wątpienia pozostaje fakt, że rola ta byłą ogromna, ponieważ w ciągu zaledwie 20 lat zjednoczył prawie całą Europę. Był pierwszym i zarazem ostatnim człowiekiem, który tego dokonał. Szkoda tylko, ze w już 1815 roku na kongresie wiedeńskim postanowiono przywrócić „stary ład” i próbowano wymazać z kart historii dokonania Napoleona Bonaparte.