Budowa atomów, wiązania.

Materia-wszystko, co istnieje we wszechswiecie i ulega ciaglym przemianom.
Substancja-element materii o scisle okreslonych wlasnosciach fizycznych i che-micznych.
Atomy-najmniejsza czesc pierwiastka zachowujaca jego wlasnosci. Atomy jednego pierwiastka sa jednakowe a atomy róznych pierwiastków sa rózne. Atomy moga la-czyc sie miedzy soba. Jesli lacza sie atomy tego samego pierwiastka, tworza sie czasteczki pierwiastka. Jesli lacza sie atomy róznych pierwiastków otrzymujemy czasteczki zwiazków chemicznych. Pierwiastek-zbiór atomów o jednakowych wlasnosciach.

Reagenty-substraty i produkty.
Reakcja syntezy (laczenia)-z 2 lub wiekszej liczby substratów otrzymujemy 1 pro-dukt.
Reakcja analizy (rozkladu)-z 1 substratu otrzymujemy 2 produkty reakcji.
Reakcja wymiany- 2 substratów otrzymujemy 2 produkty reakcji.
W modelu Rutheforda atom nie jest wypelniony materia w sposób ciagly, lecz jest tworem prawie prostym, we wnetrzu którego znajduje sie dodatnio naladowa-ne jadro, na zewnatrz zas znajduje sie chmura ujemnych elektronów. Objetosc ja-dra jest znikomo mala w porównaniu z objetoscia calego at. W jadrze skupiona jest prawie cala masa atomu, poniewaz masa elektr. jest tak mala, ze mozna ja zaniedbac.
Jonizacja-od atomów odrywaja sie elektrony.
Liczba atomowa (z)-ilosc protonów w jadrze danego pierw., równa liczbie porzadkowej.
Liczba masowa(A)-suma protonów i neutronów w jadrze.
Nukleony-wspólna nazwa dla czastek elementarnych w jadrze(p+n).
Izotopy-odmiany pierw. o identycznej liczbie masowej (takiej samej ilosci prot.) a róznej liczbie masowej (liczbie elekt.). Masa atomowa-masa sredniego skladu izotopowego atomów danego pierw., wy-razona w atomowych jednostkach masy. Nuklidy -atomy o takiej samej liczbie atomowej i masowej.

W modelu atomu Bohra w centrum znajduja sie jadra, natomiast wokól jadra po scisle okreslonych torach poruszaja sie elektr. Posiadaja one okreslona energia, czyli znajduja sie na scisle okreslonych poziomach energetycznych.
Maksymalna ilosc elektr. na danym poziomie: 2n2 (n-nr. poziomu).
Konfiguracja (struktura) elektronowa-rozmieszczenie elektronów w at. na po-szczególnych poziomach energetycznych. Ilosc elektr. na ostatnim poziomie ener-get. zgadza sie z numerem grupy, w którym znajduje sie ten pierw. w ukladzie okresowym. Ilosc poziomów energet. zapelnianych elektronami w at. danego pierw., zgadza sie z numerem okresu.
Pierwiastki grup pobocznych uzupelniaja zawsze poziom przedost. natomiast lantanowce i aktynowce trzeci od konca. Im dalej od jadra tym wieksza energia. Gazy szlachetne-nie reaguja z innymi pierw., maja 8 elektr. (Hel 2) na ostatniej powloce - oktet elektronowy (hel duet elektronowy). Taka konfiguracja jest korzystna (stabilna) energetycznie.
Jony-czastki naladowane energetycznie, kationy-dodatnio, aniony-ujemnie.
Potencjal jonizacji -energia potrzebna do oderwania elektronów od atomu. Im dalej od jadra znajduje sie elektron, tym latwiej go oderwac (trzeba zuzyc mniej energii-mniejszy potencjal).

Powinowactwo elektronowe-energia wymieniana z otoczeniem podczas przyj-mowania elektronu do atomu.
Promien kationu ( anionu) jest mniejszy (wiekszy) od promienia at. z którego powstal. Latwiej jest przyciagnac elektron na poziom blizszy jadra.
Elektroujemnosc-wielkosc okreslajaca zdolnosc pierw. do przyjmowania elektro-nów. Pierwiastek jest metalem, gdy oddaje elektrony i tworzy kationy. Im latwiej tworzy kationy, tym silniejsze wlasnosci metal. Wlasnosci niemetaliczne- latwo przyjmuje elektr. i tworzy aniony. Wystarczy aby pierw. nie oddawal elekt. a jest niemetalem.

Wiazanie jonowe-tworzy sie miedzy pierwiastkami o duzej róznicy elektroujem-nosci(1,7). Tworzenie wiazania polega na wymianie elektronów miedzy atomami. Atom pierwiastka o malej (duzej) elektroujemn. oddaje (przyjmuje) elektr., stajac sie kationem (anionem). Powstale róznoimienne jony przyciagaja sie silami elek-trostatycznymi, tworzac siatke krystaliczna. Nie ma pojedynczych czasteczek zwiazku o wiazaniu jonowym a wzór sumaryczny mówi nam o stosunku jonów krysztalu.

Wiazanie atomowe ( kowalencyjne)-utworzenie wspólnej pary elektronowej, je-den elektr. pochodzi od jednego atomu, drugi od drugiego. Wspólna para elektro-nowa jest równooddalona od jader obu atomów. Energia czasteczki jest nizsza od energii pojedynczych atomów, stad czasteczka jest trwalsza. Czasteczki pierwiast-ków tworza sie miedzy atomami tych pierw., którym bardzo malo elektr. brakuje do utworzenia trwalej konfiguracji a atomy tych pierw. sa male, lekkie.

Wiazanie atomowe spolaryzowane-utworzenie wspólnej par(y) elektr., jeden elektr. pochodzi od jednego at., drugi od drugiego. Ta wspólna para elektr. jest przesunieta w kierunku jadra at. pierw. bardziej elektrouj. Przesuniecie to nazy-wamy polaryzacja wiazania.
Czasteczka polarna (dipol)-wyrózniamy w niej biegun ujemny i dodatni.

Wiazanie koordynacyjne-utworzenie pary elektr. Cala para elektr. pochodzi od at. jednego pierw. Atom pierw., który daje do wiazania te pare nazywamy dono-rem, a ten, który te pare akceptuje akceptorem. Para ta jest przesunieta w kie-runku pierw. bardziej elektrouj.
Stopien (liczba) utlenienia-liczba wskazujaca na ilosc elektronów oddanych, po-branych lub przesunietych.