1. Cechy organizmów należących do Monera:
- ich ciało zbudowane jest z jednej komórki
- nie mają wyodrębnionego jądra komórkowego
- mają ścianę komórkową, ale o innym składzie komórkowy, niż u roślin (brak celulozy)
- nie mają mitochondriów, siateczki wewnątrzplazmatycznej, plastydów
- cytoplazma jest gęsta i nie wykonuje ruchów
2. Budowa komórki bakterii
- substancje zapachowe
- rzęska
- nukleoid
- rybosomy
- błona cytoplazmatyczna
- ściana komórkowa
3. Bakterie - jednokomórkowe drobnoustroje wielkości 0,1 do kilku mikrometrów. Występują w biosferze naszej planety: w glebie, w wodach słonych i słodkich, w powietrzu. Wolno żyjąc, zaliczane do prokariota, tzn. organizmów bezjądrowych. Brakuje im jądra, które zastępuje nukleoid. Kształt: kuliste, cylindryczne, spiralne.
Gramm dodatni - barwi się na niebiesko, grube.
Gramm ujemny - barwi się na czerwono, cienkie.
CZYNNOŚCI ŻYCIOWE BAKTERII
1. Odżywianie
a) heterotrofy (cudzożywne)
- saprofity
- pasożyty
- symbionty
b) autotrofy (samożywne)
- fotoautotrofy
- chemoautotrofy
Pasożyty - org. odżywiają się materią organiczną żywych organizmów
Symbionty - to org. korzystające ze zw. pokarmowych innych, dają w zamian wytworzone przez siebie zw. organiczne, np. rośliny motylkowe, bakterie brodawkowe.
Fotoautotrofy - wytwarzają zw. pokarmowe w wyniku procesu fotosyntezy
CO2 + H2O + energia chemiczna
2. Ze względu na oddychanie
a) tlenowce - aeroby
oddychanie przy udziale tlenu atmosferycznego
b) beztlenowce - anaeroby
nie pobierają do oddychania tlenu atmosferycznego, energię konieczną do życia uzyskują na drodze skomplikowanych przemian zw. org. (np. fermentacja)
Wyróżniamy fermentację: masłowa, mlekowa, alkoholowa, octowa.
3. Rozmnażanie
a) bezpłciowe - przez podział komórki na drodze amitycznej
b) płciowe - połączenie się dwóch komórek bakterii i wymiana między nimi odcinku kwasu DNA. W wyniku tego procesu nie powstają inne nowe osobniki, lecz te same osobniki posiadają zmienione informacje genetyczne.
ZNACZENIE BAKTERII
1. W przyrodzie
- tworzenie i użyźnianie gleby - procesy rakotwórcze
2. Bakterie Symbiotyczne
Symbioza - współżycie dwóch organizmów oparte na obustronnej korzyści.
a) współżycie bakterii brodawkowych = korzeniowych, z rodzaju Rhizobium, z korzeniami roślin motylkowych
b) współżycie organizmów zwierzęcych z bakteriami. Bakterie zasiedlają przewód pokarmowy, pomagając w tworzeniu głównie celulozy. Witaminy B i K wytwarzają bakterie.
3. W gospodarce człowieka
- powodują rozkład i gnicie materii organicznej martwej
- włączają w obieg materii niektóre pierwiastki - C, S, P, N.
- spulchniają glebę
- są wykorzystywane w przemyśle mleczarskim
- do otrzymywania kiszonek
4. Negatywne znaczenie bakterii
- wywołują choroby człowieka, zwierząt i roślin
- powodują gnicie produktów spożywczych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego
- powodują niszczenie materiałów przemysłowych
- uwalniają azot od atmosfery
ROŚLINY: plamistość liści, rak bakteryjny.
ZWIERZĘTA: gruźlica.
CZŁOWIEK: gruźlica, kiła, dur brzuszny, dżuma, cholera, gronkowce, bakteryjne zapalenie płuc, kaklusz, bakteryjne zapalenie opon mózgowych, brucelozy, szkarlatyna.
5. Walka z chorobami bakteryjnymi
- dezynfekcja - niszczenie środkami chemicznymi lub fizycznymi drobnoustrojów chorobotwórczych i ich form przetrwalnikowych.
- dezynsekcja - niszczenie środkami fizycznymi, chemicznymi lub biologicznymi owadów, a także innych stawonogów szkodliwych ze względów sanitarnych.
- deratyzacja - zwalczanie szkodliwych gryzoni (szczurów, myszy) w pomieszczeniach środkami mechanicznymi (pułapki), chemicznymi (trucizny) i in.
- szczepionka - przygotowana z drobnoustrojów wyizolowanych z organizmu otrzymującego tę szczepionkę; stosuje się ją w celach leczniczych
- surowice - pochodzące od immunizowanych dawców (ludzi i zwierząt), zawierające przeciwciała skierowane przeciwko określonym antygenom; zastosowanie: diagnostyczne, terapeutyczne i zapobiegawcze.