Omów obowiązki pracodawcy i pracownika w zakładzie pracy wynikające z kodeksu pracy

Obowiązki pracownika i pracodawcy, to zespół norm dotyczących zasad wykonywania pracy zawartych w ogólnie obowiązujących przepisach prawa pracy jak i w wewnętrznych regulacjach obowiązujących u danego pracodawcy. Kodeks pracy określa szczegółowo poszczególne obowiązki każdej ze stron zawierających umowę o pracę, zarówno pracodawcy jak i pracownika. W mojej pracy postaram się przybliżyć najważniejsze z tych obowiązków i powiedzieć o ich znaczeniu.

Swoją pracę zacznę od opisania obowiązków jakie na mocy kodeksu pracy spoczywają na osobie, która daje pracę innym, czyli pracodawcy. Obowiązany jest on w szczególności do zaznajomienia pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami, oraz organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy. Praca powinna być organizowana w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie. Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika. Jakakolwiek dyskryminacja w stosunkach pracy, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, narodowość, przekonania, zwłaszcza polityczne lub religijne, orientację seksualną oraz przynależność związkową, jest niedopuszczalna. Powinien on także wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Pracodawca ma również obowiązek, aby zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Powinien on również terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie, jest obowiązany do wypłacania ich w miejscu, terminie i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy. Jest obowiązany także udostępnić na żądanie pracownika do wglądu dokumenty, na których podstawie zostało obliczone jego wynagrodzenie.Obowiązek wypłacenia wynagrodzenia może być spełniony w inny sposób niż do rąk pracownika, za jego uprzednią zgodą wyrażoną na piśmie.

Pracodawca musi ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych, stwarzać pracownikom podejmującym zatrudnienie po ukończeniu szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe lub szkoły wyższej warunki sprzyjające przystosowaniu się do należytego wykonywania pracy. Potrzeby socjalne pracowników powinny być zaspokajane przez pracodawcę, oczywiście w miarę posiadanych środków. Pracodawcy oraz organy administracji są obowiązani tworzyć warunki umożliwiające korzystanie z uprawnień do tworzenia organizacji zrzeszającej pracowników.

Pracownicy przez swoich pracodawców powinni być oceniani w sposób obiektywny i sprawiedliwy zależny od wyników ich pracy, pracodawca jest obowiązany przez to prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników.
Pracodawca ma obowiązek udostępnia pracownikom teksty przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu w formie pisemnej informacji rozpowszechnionej na terenie zakładu pracy lub zapewnić pracownikom dostęp do tych przepisów w inny sposób przyjęty u danego pracodawcy. Pracownicy powinni być również być informowani przez swojego pracodawcę o możliwości zatrudnienia w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy, a pracownicy zatrudnieni na czas określony - o wolnych miejscach pracy.

Kolejnym bardzo ważnym obowiązkiem pracodawcy jest przeciwdziałanie mobbingowi w zakładzie pracy czyli działaniom lub zachowaniom dotyczącym pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy oraz powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy. O zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony pracodawca obowiązany jest zawiadomić na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy. Nie może on jednak wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 2 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
Nie może także wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Pracodawca jest obowiązany do wypłacania odpraw z tytułu zwolnień z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy, z tytułu odpraw emerytalnych i rentowych, z tytułu odpraw pośmiertnych, oraz z tytułu odszkodowań i renty wyrównawczej.

Drugą częścią mojej pracy będą obowiązki jakie według kodeksu pracy spoczywają na "barkach pracownika". Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę, a także w pełni wykorzystywać czas pracy na pracę zawodową. Jest obowiązany także do przestrzegania czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy, regulaminu pracy, porządku oraz przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (m.in. powinien stosować środki ochrony oraz odzież i obuwie robocze, wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp, dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o ład i porządek w miejscu pracy, niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie wypadku albo zagrożeniu dla życia lub zdrowia ludzkiego), a także przepisów przeciwpożarowych. Pracownika obowiązuje znajomość przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, branie udziału w szkoleniach i instruktażach z tego zakresu oraz poddawanie się wymaganym egzaminom sprawdzającym.

Każdy pracownik powinien należycie dbać o dobro pracodawcy, chronić jego mienie oraz zachowywać w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Pracownik powinien wykonywać swoją pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami BHP oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych. Środki ochrony indywidualnej jak i ochronna odzież i obuwie robocze powinno być również używane zgodnie z przeznaczeniem. Pracownik powinien poddawać się, zgodnie ze skierowaniem pracodawcy, badaniom lekarskim oraz stosowanie się do zaleceń lekarskich, dbać o należyty stan środków pracy, oraz używać ich zgodnie z przeznaczeniem wyłącznie do wykonywania zadań służbowych. Każdy pracownik jest dodatkowo obowiązany dbać o porządek na stanowisku pracy, a po zakończeniu pracy właściwe zabezpieczyć środki pracy oraz pomieszczenia pracy.

Obowiązki pracownika dotyczą także dbania o dobro współpracowników, właściwe odnoszenie się do przełożonych, i klientów oraz przestrzeganie zasady kultury współżycia, poszanowania prawa do odmienności poglądów i apolityczności. Pracownik musi także dbać o zdrowie i życie osób z którymi pracuje. W razie zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego albo o wypadku przy pracy, musi niezwłocznie zawiadomić przełożonego. Ostrzega on także współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie. Pracownika obowiązuje także przestrzeganie zakazu palenia wyrobów tytoniowych w pomieszczeniach zamkniętych zakładu pracy poza wyraźnie wyodrębnionymi do tego celu miejscami.

Pracownik jest obowiązany niezwłocznie powiadomić komórkę do spraw kadrowych o zmianach stanu rodzinnego, warunkujących nabycie albo utratę prawa do świadczeń z zakładu pracy i z ubezpieczenia społecznego oraz o zmianie adresu. Z przedmiotów należących do pracodawcy może korzystać poza terenem zakładu tylko na podstawie dokumentów wystawionych przez przełożonego.

Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, jeżeli wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów. Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny rozwiązania tej umowy.