Wspólne cechy tych państw
- cywilizacje ukształtowały się ok. 3 tyś. p. n. e.
- Położone są nad wielkimi rzekami (Izrael – Jordan, Indie – Ganges, Egipt – Nil, Chiny – Jangcy i Huanghe, Mezopotamia – Eufrat i Tygrys)
- Ciepły łagodny klimat
- Posiadały sieci irygacyjne
- Powstawały państwa – miasta
Osiągnięcia cywilizacyjne
Mezopotamii
- podział roku na tygodnie, doby na 24 godziny,
- wynalazek zegara słonecznego
- potęgowanie
- pierwiastkowanie
- system dziesiętny i sześć dziesiętny
- obserwacja ciał niebieskich
- podział koła na 360o
- mierzenie kątów
- umiejętność obliczania powierzchni i objętości
- operowanie bardzo dużymi cyframi
- rozwój prawa
- budowa dużych miast otoczonych murami
- pismo klinowe na glinianych tabliczkach
- epos o Gilgameszu
- sieć irygacyjna
- wynalazek koła i koła garncarskiego
Egiptu
- obliczanie wylewów Nilu
- ustalenie długości roku słonecznego na 365 dni i podziału go na 12 miesięcy
- obliczanie zaćmienia słońca
- zastosowanie ziół w medycynie
- balsamowanie ciał
- wynalazek zegara wodnego i piaskowego (klepsydra)
- budowa kanałów
- budowa piramid
- hieroglify
- Księga Umarłych
- napisy na ścianach piramid
- papirus
- rozwinęła się literatura
Indie
- wprowadzenie cyfr zwanych dzisiaj arabskimi
- świątynie kute w skale
- budowa miast z cegieł
- pismo piktograficzne
- Księga Wedy
- wyroby z miedzi, cyny i złota
Chiny
- poznanie właściwości igły magnetycznej
- wynalazek czcionki drukarskiej
- system irygacyjny
- Wielki Mur Chiński
- pałace cesarskie
- odlewnie metali
- wynalazek prochu strzelniczego
- początki jedwabnictwa
- wyrób papieru, szkła i porcelany
- pismo piktograficzne pędzelkiem na jedwabiu
- amalgamat (do zębów)
Pojęcia
- Gwiazda Syriusz – gwiazda, która symbolizowała początek wylewów Nilu
- Kasta – ściśle zamknięta grupa społeczna, której odrębność, wynikająca z przepisów religijnych czy prawnych, jest zwykle usankcjonowana zwyczajowo.
- Animizm – pogląd, według którego rośliny, zwierzęta, zjawiska przyrody i rzeczy posiadają duszę.
- Reinkarnacja – wiara w wielokrotne odradzanie się człowieka po śmierci przez wstępowania jego duszy w inne ciało.
- Laka – żywica z drzewa, po wyschnięciu bardzo twarda i trwała.
- Monarchia despotyczna – forma rządów, w której władza panującego jest niczym nieograniczona.
- Monarchia patriarchalna – forma rządów, w której król zarządza państwem jak swoją ojcowizną, a urzędy obsadza członkami swej rodziny.
- Relief – rzeźba wykonana na płycie drewnianej, kamiennej lub metalowej.
- Teokracja – ustrój, w którym najwyższą władzę sprawuje warstwa kapłanów.
- System irygacyjny – system kanałów nawadniających, regulujących poziom wód.
- Ariowie – plemiona indoeuropejskie, przybyłe na teren dolnego biegu rzeki Indus. Podbili Drawitów. Przynieśli podział na parny i na kasty.
- Wedyzm – wiara w siły natury
- Braminizm – wiara w reinkarnację. Najwyższym bogiem jest Brahma
- Judaizm – religia Żydów. Opiera się na dwóch podstawowych założeniach:
1. na wierze w jednego Boga
2. na przekonaniu o posłannictwie Żydów w racji przymierza, które Bóg zawarł z nimi, jako z narodem wybranym
- Arka Przymierza – pozłacana skrzynia, w której znajdował się Dekalog. Złożona w świątyni w Jerozolimie
- Zikkurat – wielopiętrowa świątynia w kształcie ściętej piramidy schodkowej.
- Buddyzm – system filozoficzny, głoszący iż celem życia człowieka jest wyzwolenie z cierpienia i osiągnięcia stanu nirwany, tj. wygaśnięcia pragnień.
- Indoeuropejczycy – ludy, które rozprzestrzeniły się w kierunku Europy (Grecy, Celtowie) i w Indiach
Postacie
- Konfucjusz – chiński filozof, twórca systemu moralno – społecznego – konfucjonizmu. Głosił hasła powrotu do wczesnofeudalnego, poszanowania tradycji .
- Lao- cy - półlegendarny myśliciel i filozof chiński Twórca taoizmu. Przestrzeganie go zapewnia człowiekowi wewnętrzny spokój i szczęście.
- Abraham – patriarcha, praojciec narodów Izraela i Arabów. Ojciec Izaaka i Izmaela. Na wezwanie Boga opuścił Ur i wraz ze swoją rodziną przywędrował do Kanaanu. Bóg zawarł z nim przymierze, którego znakiem było obrzezanie. Za dochowanie wierności Bóg obiecał mu potomstwo tak liczne jak gwiazdy na niebie.
- Kanaan – w starożytności kraina na wschodzie wybrzeża M. Śródziemnego. W „Biblii” Ziemia Obiecana Izraelitom przez Boga.
- Dawid – drugi król Izraela, syn Jozuego, z plemienia Judy, ojciec Salomona. Wzór idealnego władcy.
- Salomon – król Izraela, syn Dawida. Rozwinął handel. Zreorganizował armię. Utrzymywał przyjazne stosunki z sąsiadami (z Egiptem, Tyrem) Zbudował świątynię Jahwe w Jerozolimie. Słynął z mądrości i sprawiedliwych wyroków. Zbudował świątynię Jerozolimską (cała była pokryta złotem, do dzisiaj pozostała Ściana płaczu).
- Mojżesz – prorok biblijny, wódz. Uważany za twórcę judaizmu. Zawarł przymierze z Bogiem na Górze Synaj. Objawił mu się Bóg w płonącym krzaku. Umarł na Górze Nebo ujrzawszy Ziemię Obiecaną.
- Hammurabi – król, władca Babilonii. Polecił spisać kodeks. Jego główne hasło to „oko za oko, ząb za ząb”. Zjednoczył plemiona i stworzył państwo babilońskie.
Egipt: urzędnicy
- kontrola stanu sieci grobli i basenów
- rejestrowanie dochodów państwa
- odbieranie danin na rzecz panującego