Wisława Szymborska - interpretacja utworów

"Rehabilitacja" - Szymborska debiutowała w latach '40-tych, w epoce socrealizmu. Próbuje rozliczyć się z tym etapem życia w powyższym wierszu. Utwór ten wyraźnie odwołuje się do wydarzeń historycznych - "poznański czerwiec", krwawo stłumione powstanie na Węgrzech - i przynosi bolesny rozrachunek z minionym systemem. Wiersz jest refleksją nad nietrwałością dogmatów, dewaluacją prawd, zmiennością tego, co rzekomo pewne. Podmiot liryczny uświadamia sobie, że został oszukany. Uwierzył w winę tych, o których 'historia" mówiła: "Zdrajcy!". Bolesne staje się to, iż nie można cofnąć czasu, aby odkupić winy. Człowiek jest odpowiedzialny za czyny, decyzje, wybory, całe swoje życie. Dodatkowo jeszcze musi być odpowiedzialny za pamięć o umarłych.

"Rozmowa z kamieniem" - utwór ten reprezentuje charakterystyczny dla poetki nurt rozważań o dążeniu do poznania prawdy o świecie i drugim człowieku. Cały utwór zbudowany jest na pomyśle przeprowadzenia dialogu z przedmiotem - kamieniem. Dialog rysuje opozycję pomiędzy prośbą i pragnieniem człowieka, a odmową i odtrąceniem kamienia. Dążymy do oswojenia bytu, natury, jednak okazuje się, iż nie jest to możliwe. Kamień nie ma drzwi, podobnie jak kropa wody, liść czy ludzki włos. Nie ma zatem możliwości poznania tych rzeczy. Świat, który nas otacza, jest niepoznawalny, odrębny. Istnieje równolegle, ale nie przenika się z ludzkim. Utwór można wpisać w rozważania egzystencjalne - samotność człowieka, absurdalność życia.

"na wieży Babel" - formalnie utwór jest dialogiem między mężczyzną a kobietą, jednak w praktyce okazuje się, że każde z nich prowadzi monolog nie słuchając pytań drugiej strony, skupiając się na własnych problemach. Kobieta wspomina swą szarą sukienkę, mówi o uczuciach, mężczyzna natomiast ucieka w świat abstrakcji, pragnie ujrzeć kolory sprzed istnienia wzroku. Obydwoje zgadzają się pod koniec co do jednego - iż należy się rozstać. Szymborska prezentuje egzystencjalne dylematy człowieka, niemożność porozumienia się z drugim, zwłaszcza kobiety z mężczyzną.

"Nagrobek" - to rodzaj żartu literacjiego. Szymborska pisze epigramat na swoją cześć, nawiazując w ten sposób do starożytnego gatunku funeralnego, krótkiego, zwięzłego epigramatu umieszczonego na nagrobkach. Traktuje go jako rodzaj podsumowania swojego życia twórczego. Woli poezję tradycyjną, z przecinkami, od poezji awangardowej. Deklaruje swoją odrębność, ale również duma nad współczesnym człowiekiem i cywilizacją, wskazując, że zapomnieliśmy, do czego służy mózg, nie stać nas na używanie go, uzależniliśmy się bowiem od elektronicznych wynalazków.

"Konkurs piękności męskiej" - przedmiotem opisu staje się konkurs kulturystyczny, atleta wysmarowany oliwą prężący muskuły. Pomniot liryczny zastanawia się, czy ten "mistrz rozkroku i przykucania" może być wzorem urody męskiej. Odpowiedź brzmi: nie. Nasze czasy bowiem podlegają tutaj krytyce. W starożytnej Grecji w myśl zasady kalokagati, rozwijano zarówno intelekt, jak i ciało. Współcześnie natomiast ciało staje się ważniejsze, a "piękno" uzyskuje się dzięki "odpowiednim witaminom".

"Wieczór autorski" - utwór rozpoczyna się zwrotem do muzy i dokonuje zestawienia, porównania sytuacji poety i boksera. Bokser przyciąga tłumy ryczącej publiczności, mdlejące kobiety, poeta zaś - krewnych i przypadkowych ludzi (tych, którzy schronili się przed deszczem, staruszka, który zaraz zasypia, by śnić o żonie). Sytuacja poety jest zatem znacznie gorsza. Współczesność preferuje zwyczajne mordobicie, odrzuca kulturę wysoką.

"W rzece Heraklita" - Szymborska nawiązuje do wariabilizmu Heraklita, który twierdził: wszystko płynie, niepodobna wstąpić dwa razy do tej samej rzeki. Utwór zbudowany jest na jednej metaforze. Wszystko w nim nazwane jest rybą - miłość, człowiek, Bóg, wiersz, dom, praca. Oznacza to, że wszystko w ten sam sposób płynie i mija. Poetka nawiazując do filizofii starożytnej uznaje zjawisko przemijania za naczelną zasadę wszechrzeczy. Kosmos i ludzkie życie są w zasadzie tajemnicą. Człowiek jest samotny i bezradny w poszukiwaniu odpowiedzi na najważniejsze egzystencjalne pytania dotyczące Boga i sensu życia.