II wojna - przyczyny.

Przyczyny pośrednie

1)Dążenie grupy państw europejskich, szczególnie Niemiec, do rewizji traktatu wersalskiego. Chęć powrotu do dawnego znaczenia i wielkości. ”Odrabianie na raty” dystansu przez łamanie kolejnych ograniczeń przez Niemcy (wypowiedź ministra spraw zagranicznych Rzeszy Joachima Ribbentropa - „Mam całą skrzynię złamanych traktatów”). Lekceważenie Ligi Narodów i jej rezolucji (wkroczenie do Nadrenii, przyłączenie Austrii, wypowiedzenie traktatu o nieagresji z Polską i traktatu morskiego z Anglią), lekceważenie umów międzynarodowych o nienaruszalności granic w Europie (Locarno 1925 r.). Szukanie sojusznika w izolowanej Rosji radzieckiej (Układ z Rapallo 1922 r.).

2)Powstanie faszyzmu jako zaborczej i rasistowskiej ideologii w Niemczech i we Włoszech. Głoszenie tezy o wyższości rasy germańskiej i konieczności likwidacji ras niższych (Żydów, Cyganów i Słowian). Teza o przestrzeni życiowej należnej Niemcom na wschodzie (Lebensraum). Dążenie do stworzenia „tysiącletniej Rzeszy” pracą innych narodowości przekształconych na niewolników. Utworzenie państwa policyjnego i zmilitaryzowanego oraz doskonałej armi przygotowanej do podbojów. Głoszenie tezy o „sezonowości” wielu państw europejskich, jako tworów kongresu wersalskiego (np. Polska, Czechosłowacja). Dążenie do rewizji granic przez cały okres powojenny, prowokowanie konfliktów granicznych, podburzanie mniejszości niemieckich (Sudety, Gdańsk) do szerzenia niepokojów i rozruchów wewnętrznych.

3)Strach przed komunizmem w Europie. Wybieranie „mniejszego zła” poprzez popieranie ruchów nacjonalistycznych i odwetowych (poparcie wielkiego kapitału dla Hitlera i Mussoliniego), poparcie faszyzmu przez Kościół katolicki. Strach przed rewolucją robotniczą i jej eksportem przyczyną długiej izolacji państwa radzieckiego przez mocarstwa, strach przed nacjonalizacją jaką niesie rewolucja. Uwożenie frontu do walki z komunizmem (pakt antykominternowski 1936 r. Niemcy, Włochy, Japonia i Hiszpania)

4)Apetyty kolonialne nowych mocarstw (Japonia -wojna z Chinami, dążenie do opanowania Indochin). Oraz dążenie do odzyskania utraconych kolonii (Niemcy). Zaostrzenie się sprzeczności kapitalistycznych w gospodarce, odzyskanie dawnych, wysokich wskaźników produkcji przemysłowej, szukanie nowych rynków zbytu. Ruchy narodowe i narodowościowe (np. Jugosławia kraje islamu), niezadowolenie mniejszości narodowych w Europie szukających sprzymierzeńców i prowokujących konflikty (w Polsce Gdańsk i mniejszość ukraińska ).
5)Słabość Ligi Narodów - międzynarodowej organizacji powołanej do ochrony i utrzymania pokoju światowego. Lekceważenie Ligi przez mocarstwa imperialne tzn. Niemcy i Włochy, niezainteresowanie jej rolą przez inne (Stany Zjednoczone).



Przyczyny bezpośrednie
1)Realizowanie przez Niemcy polityki łamania postanowień traktatu wersalskiego w sposób przyspieszony w latach 1938-39:Anschluss Austrii, zdrada monachijska mocarstw i zajęcie Sudetów, ostateczne zajęcie Czechosłowacji, przyłączenie litewskiej Kłajpedy, okrążenie Polski. Fiasko polityki „pokojowych podbojów”.

2)Wystosowanie roszczeń terytorialnych wobec Polski w 1939 r. Włączenie Gdańska do Rzeszy, przeprowadzenie eksterytorialnej autostrady przez Pomorze do Prus Wschodnich, wejście do paktu antykomintrnowskiego) i ich zdecydowane odrzucenie przez stronę polską.

3)Dążenie Rosji Radzieckiej do „czwartego rozbioru Polski” (tak wyraził się wiceminister spraw zagranicznych ZSRR Potemkin w październiku 1938 r. W momencie zagarnięcia Sudetów przez Niemcy ). Podpisanie Paktu Ribbentrop-Mołotow (sierpień 1939 r.) i jego tajnego protokołu o rozbierze Polski (określenie stref wpływów w Polsce i krajach bałtyckich, wytyczenie linii demarkacyjnych na linii rzek Sanu, Wisły i Bugu).Chęć likwidacji „Bękarta traktatu wersalskiego”(tak nazwał Polskę minister spraw zagranicznych ZSRR Wieczesław Mołotow). Dążenie Stalina do wywołania konfliktu ogólnoeuropejskiego i wojny między mocarstwami jako drogi do komunizacji Europy -bez udziału ZSRR. Chęć oderwania przez Rosję Radziecką wschodnich terenów Polski przyznanych jej przez traktat wersalski i na mocy pokoju ryskiego.

4)Wypowiedzenie przez Niemcy (29 kwietnia 1939 r.) polsko-niemieckiego paktu o nieagresji.

5)Fiasko rozmów francusko-angielsko-rosyjskich w Moskwie (lipiec-sierpień 1939) o wzajemnym bezpieczeństwie. Sygnał dla Hitlera o braku jedności sprzymierzeńców wobec Niemiec.