Księga Koheleta czyli Eklezjastesa - dokładne streszczenie

Kohelet- przemawiający na zebraniu
Pyta: „Jaka jest droga do prawdziwego szczęścia?”
20 razy powtarza się „wszystko jest marnością”
Kohelet nie wpada w pesymizm – nakazuje korzystać roztropnie z jasnych stron życia.
W pierwszych wersach podaje się za króla Salomona, ale robi to tylko po to, aby zaznaczyć wagę słów. Nie chce by czytelnik dosłownie wziął go za Salomona.
Kohelet był mędrcem; nauczał sztuki życia i zgłębiał filozoficzno-religijne zagadnienia.
Księga powstała ok.III-II w.p.n.e. Epilog napisał uczeń Koheleta. Księga ta jest napisana poetycko. Mimo wątpliwości Kohelet wierzy w Boga, a jego rozważania ugruntowują tę wiarę.
Rozważania teoretyczne:
„Marność nad marnościami – wszystko marność”= „Vanitas Vanitatum Et Omnio Vanitas”
Nic nowego pod słońcem
„To, co było, jest tym, co będzie, a to, co się stało, jest tym, co znowu się stanie; więc nic zgoła nowego nie ma pod słońcem”
Marność mądrości
„(...) bo w wielkiej mądrości –wiele utrapienia, a kto przysparza wiedzy – przysparza i cierpień”
Marność bogactw i rozkoszy
„I stałem się większym i mądrzejszym niż wszyscy (...) w dodatku mądrość moja mi została (...)A oto: wszystko to marność i pogoń za wiatrem”
Marność dóbr zdobytych mądrością
„Jest nieraz człowiek, który w swej pracy odznacza się mądrością, wiedzą i dzielnością, a udział swój musi on oddać człowiekowi, który nie włożył w nią trudu(...) to także jest marność”
Należy używać dóbr ziemskich jako darów bożych
„Bo człowiekowi, który mu jest miły, daje On mądrość i wiedzę, i radość, a na grzesznika wkłada trud, by zbierał i gromadził, i potem oddał temu, który się Bogu podoba. To też jest marność i pogoń za wiatrem”
Wszystko zależne jest od czasu, ostatecznie od Boga
„Zarówno sprawiedliwego jak i bezbożnego będzie sądził Bóg; na każdą bowiem sprawę i na każdy czyn jest czas wyznaczony.”
Los człowieka podobny do losu zwierząt
„ W niczym więc człowiek nie przewyższa zwierząt, bo wszystko jest marnością.”
Ucisk i zazdrość powiększają marność życia
„Dla kogóż to się trudzę i duszy swej odmawiam rozkoszy? To również jest marność i przykre zajęcie.”
Korzyści płynące z życia wspólnego i wartość mądrości
„Lepiej jest dwóm niż jednemu, gdyż mają dobry zysk ze swej pracy (...) Lepszy młodzieniec ubogi lecz mądry, od króla starego, ale głupiego, co już nie umie korzystać z rad.”
Rady odnoszące się do kultu Bożego
„ Zważaj na krok swój, gdy idziesz do domu Bożego (...) Lepiej, że nie ślubujesz wcale, niż żebyś ślubował, a ślubu nie spełnił (...) Boga się przeto bój!”
Zgubne skutki przesadnego dążenia do majątku
„Kto kocha się w pieniądzach, pieniądzem się nie nasyci (...) Gdy dobra się mnożą, mnożą się ich zjadacze (...) piękną jest rzeczą jeść i pić, i szczęścia zażywać przy swej pracy”
Zależność człowieka od Boga w używaniu dóbr doczesnych
„Lepsze jest to, na co oczy patrzą, niż niezaspokojone pragnienie. To również jest marność i pogoń za wiatrem”

Praktyczne zastosowanie mądrości
Człowiek mądry patrzy na życie poważnie
„Lepiej jest słuchać karcenia przez mędrca, niż słuchać pochwały ze strony głupców”
Mądrość strzeże przed wielkimi błędami
„Bo w cieniu mądrości jak w cieniu pieniądza, a większa jeszcze korzyść z poznania mądrości: darzy życiem tego, kto ją posiada.”
Mądrość w istocie swej jest niedostępna
„(...) mądrość jest dla mnie niedostępna. Niedostępne jest to, co istnieje, i niezgłębione – któż może to zbadać?”
Władzy trzeba się podporządkować
„Rozkazów króla przestrzegaj, pomny przysięgi złożonej przed Bogiem”
Pamiętać trzeba o przyszłym sądzie
„Na każdą bowiem sprawę jest czas i sąd, gdyż zło człowieka wielce na nim ciąży”
Nie dać się zwieść pozornej sprawiedliwości
„ są sprawiedliwi, którym się zdarza to, na co zasługują grzesznicy, a są grzesznicy, którym się zdarza to, na co zasługują sprawiedliwi”
Planów bożych nie może człowiek zbadać
„(...) nawet mędrzec, chociażby twierdził, że je zna – nie może go zbadać”
Za życia jeszcze trzeba dobrze czynić i zażywać radości, bo po śmierci jest to niemożliwe
„(...) żyjący wiedzą, że umrą, a zmarli niczego zgoła nie wiedzą, zapłaty też więcej już żadnej nie mają”
Człowiek zależny jest od przypadku
„(...) czas i przypadek rządzi wszystkim”
Mądrości się nie docenia
„Lepsza jest mądrość niż siła (...) Lecz mądrość Biednego bywa w pogardzie, a słowa jego nie mają posłuchu”
Wyższość mądrości nad głupotą
„Spokojne słowa mędrców więcej znaczą niż krzyk panującego wśród głupców (...)Słowa z ust mędrca są przyjemnością, lecz usta głupca gubią jego samego.”
Korzyści jakie przynosi mądrość w życiu prywatnym
„Rano siej swoje ziarno i do wieczora nie pozwól spocząć swej ręce, bo nie wiesz, czy wzejdzie jedno czy drugie, czy też są jednakowo dobre”
Cieszyć się trzeba z życia młodości
„Ciesz się młodzieńcze, w młodości swojej, a serce twoje niech się rozwesela za dni młodości twojej (...) bo młodość jak zorza poranna szybko przemija”

Epilog
„Kohelet był mędrcem(...) starał się(...) rzetelnie napisać słowa prawdy. (...) Boga się bój i przykazań jego przestrzegaj, bo cały w tym człowiek. Bóg bowiem każdą sprawę weźmie na sąd, wszystko, choć ukryte: czy dobre kobyło czy złe”

Jaką wizję świata i człowieka prezentuje Księga Koheleta?
Księga Koheleta podejmuje istotny w kulturze całej ludzkości motyw rozważań nad kondycją ludzkiego istnienia, zadaje pytanie: czym jest życie ludzkie i człowiek, zawiera odpowiedź na pytanie o szczęście człowieka, o sens jego egzystencji. Jak brzmi ta odpowiedź? Jej kwintesencją jest refren: marność nad marnościami, wszystko marność. Wszystko marność i gonienie za wiatrem...- oto motto całej księgi. Jak widać, jest to bardzo pesymistyczna koncepcja człowieka i jego dzieła. Człowiek jest istotą kruchą i przemija, podczas gdy ziemia trwa wiecznie. Wszystkie dzieła i czyny człowieka są przemijalne, człowiek nie nasyci się nigdy pożytkiem z całego trudu, jaki ponosi w życiu. Prawo przemijania powoduje, że człowiek nie zaznaje szczęścia, gdyż bogactwo, mądrość i rozum- wszystko to przemija, a życia jest tylko gonieniem za wiatrem. W wizji tej wieczna i nieprzemijalna jest ziemia i wieczne jest słońce a słaby i kruchy człowiek – to marność.
Koncepcja ta w późniejszych wiekach niejednokrotnie była podejmowana i przypominana, stanowi nawet trzon filozofii modnych w takich epokach jak średniowiecze, barok czy romantyzm. Nie znaczy to, że Biblia prezentuje tylko pesymistyczną wizję słabego człowieka i przemijalności jego życia. Biblia zawiera także koncepcję człowieka wspaniałego, harmonijnego i silnego – przykładem tej optymistycznej wersji mogą być Psalmy.