Charakterystyka fizyczno-geograficzna państw sąsiadujących z Polską” - granica południowa i zachodnia

-granica południowa-
1. CZECHY

POŁOŻENIE i OBSZAR
Czechy to państwo w środkowej części kontynentu europejskiego. Obszar 78 864 km2. Graniczy na północy z Polską, na wschodzie ze Słowacją, na południu z Austrią, na zachodzie z Niemcami.

CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
W Czechach można wyodrębnić trzy duże krainy geograficzne, różniące się między sobą formami ukształtowania terenu. Zachodnią część kraju zajmuje rozległy Masyw Czeski, ukształtowany w okresie hercyńskim. Zbudowany ze skał krystalicznych, głównie granitów i łupków. Ograniczony łańcuchami górskimi Rudaw, Sudetów, Szumawy, Lasu Czeskiego i Lasu Bawarskiego. Szatę roślinną tego regionu tworzą lasy o drzewostanie świerkowo-jodłowym z domieszką sosny i lasy liściaste. Występują tu liczne pokłady złóż mineralnych, m.in. metali kolorowych, rudy żelaza, węgla kamiennego i brunatnego, grafitu i kaolinu. Od wschodu system Masywu Czeskiego ogranicza Wyżyna Czesko-Morawska. Rzeźbę tego regionu tworzą łagodne wzniesienia o wysokości od 600 do ponad 800 m n.p.m., porozcinane dolinami rzecznymi. Znajdują się tutaj złoża rud żelaza i uranu. Granica ze Słowacją przebiega wzdłuż ukształtowanych w czasie orogenezy alpejskiej bocznych łańcuchów karpackich Małych Karpat i Białych Karpat. Czechy leżą w strefie klimatu umiarkowanego, pozostającego pod wpływem mas powietrza znad Atlantyku. Od południa do kraju napływają masy ciepłego zwrotnikowego, powietrza kontynentalnego. Lata są tu dość ciepłe, a zimy łagodne. Opady oprócz terenów górskich, są stosunkowo niskie, średnio 500-700 mm rocznie (w górach do 2000). Sieć rzeczna dobrze rozwinięta, choć długość rzek na ogół niewielka. Obszar kraju należy do zlewiska trzech mórz: Czarnego (Morava, Dyje wraz z dopływami), Północnego (Łaba, Wełtawa wraz z dopływami) i Bałtyckiego (Odra, Opava).

LUDNOŚĆ I OSADNICTWO
Republika Czeska liczy 10,2 mln mieszkańców (2000), średnia gęstość zaludnienia 129,3 osoby/km2. Przyrost naturalny w 2000 wynosił -1,7‰. W 1991 w miastach zamieszkiwało 76% ludności. Społeczeństwo tworzą w ogromnej większości Czesi (94% ogółu), poza którymi jedyną liczniejszą grupą są Słowacy (4%). Istnieją niewielkie mniejszości narodowe, głównie polska i węgierska. Katolicy stanowią najliczniejszą grupę wyznaniową (39% ogółu społeczeństwa), protestanci są grupą znacznie mniejszą (4.6%), nierzadko spotyka się osoby wyznania husyckiego (3%); ateiści stanowią 39.8% społeczeństwa. Analfabetyzm: 0%. Przeciętna długość życia mężczyzn 71, kobiet 78 lat.
GOSPODARKA
Czechy są krajem o bogatych tradycjach gospodarczych. Już w okresie międzywojennym istniał tu dobrze i wszechstronnie rozwinięty przemysł. Czechosłowacja specjalizowała się w eksporcie dóbr konsumpcyjnych jak: buty, odzież, ceramika stołowa. Zakłady przemysłu zbrojeniowego koncernu koda cieszyły się dużym uznaniem na rynku międzynarodowym. Dobrze rozwinięta była infrastruktura transportowa, sieć dróg i kolei. Wojna nie poczyniła poważniejszych zniszczeń w tym potencjale.
Kraj wysoko uprzemysłowiony, szczególnie w części północnej, gdzie wydobywa się węgiel kamienny (Zagłębie Ostrawsko-karwińskie), węgiel brunatny. Wydobywa się również ropę naftową i gaz ziemny, cynk, ołów i uran. Rozwinęły się przemysły: maszynowy, hutnictwo, żelaza, szklarski, produkcja sztucznej biżuterii, drzewny, obuwniczy.
W rolnictwie uprawia się pszenicę, jęczmień, buraki cukrowe, tytoń, chmiel, winorośl. Hoduje się bydło, trzodę chlewną, drób. Duże znaczenie mają źródła wody mineralnej – Karlowe Wary, Mariańskie Łaźnie). Struktura zatrudnienia: rolnictwo 11%, przemysł 47%, usługi i handel 42%. Dochód narodowy w 1999 wynosił 11 700 USD na 1 mieszkańca (Czechosłowacja). Stopa inflacji w 1999 - 2.5%. Zadłużenie zagraniczne w 1999: 24,3 mld USD. Do największych partnerów handlowych kraju należą Niemcy (odbiorca 26% i dostawca 33% wymiany handlowej, dane z 1992), kraje byłego ZSRR (odpowiednio: 20% i 9%), Austria (9% i 7%), Włochy (5% i 6%) i Polska (4% i 5%).Obroty z zagranicą w 1999 wynosiły: import - 29 mld USD, eksport - 26.9 mld USD. Przedmiotem eksportu były głównie wyroby przemysłu skórzanego, odzieżowego i papierniczego (łącznie 35%), maszyny i urządzenia, w tym broń (24%), produkty przemysłu chemicznego (10%). Struktura towarów importowanych: surowce energetyczne i paliwa (33%), maszyny budowlane (28%), wyroby przemysłu chemicznego (9%).

TURYSTYKA I WSPÓŁPRACA Z INNYMI KRAJAMI
Miejsca godne odwiedzenia: Praga, Brno, góry obrzeża Masywu Czeskiego, Karlove Vary, Mariańskie Łaźnie

Położenie w sercu Europy, na skrzyżowaniu różnych kultur sprawia, że Czechy mogą się poszczycić licznymi zabytkami kulturalnymi i historycznymi przyciągającymi uwagę turystów z całego świata. Rozmawiając o turystyce w Republice Czeskiej nie można pominąć najpopularniejszego i najczęściej odwiedzanego miejsca - Pragi. Miasto to jest uważane za jedną z najpiękniejszych stolic świata z przepięknym i świetnie zachowanym centrum historycznym. Wiele innych miast i zabytków zostało wpisanych na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO. Czechy są również znane i odwiedzane ze względu na liczne uzdrowiska z leczniczymi źródłami termalnymi. Uzdrowiska takie jak Karlovy Vary czy Marinsk Lzn zdobyły swą międzynarodową pozycję przed wielu laty. Jchymov - kolejne uzdrowisko - jest znany z niezwykle rzadkich radioaktywnych źródeł. Miejscem bardzo często odwiedzanym przez turystów jest Terezn - twierdza z końca XVIII wieku, która podczas II wojny światowej została przekształcona przez nazistów w obóz koncentracyjny..

Eksport - najważniejsi partnerzy: Niemcy 35,7%, Słowacja 12,9%, Austria 6,4%, Polska 5,7%, Rosja 3,4%, Włochy 3,3%, Francja 2,5% (1997)
Import - najważniejsi partnerzy: Niemcy 26,6%, Słowacja 8,4%, Włochy 5,3%, Austria 4,4%, WNP 3,4%, Wielka Brytania 3,4%, Polska 3,2% (1997)

Podsumowanie:
Mimo, że Czechy są państwem blisko cztery razy mniejszym od Polski, to jednak wcale nie można powiedzieć, że są gorzej rozwinięte. Mają nieco wyższy poziom wzrostu gospodarczego od Polski, gdyż wynosi on w Czechach 4,2 a w Polsce 2,7. Bezrobocie jest mniejsze.



2. SŁOWACJA

POŁOŻENIE I OBSZAR
Państwo w Europie Środkowej. Na północy graniczy z Polską, na wschodzie z Ukrainą, na południu z Węgrami, na południowym zachodzie z Austrią, a na północnym zachodzie z Republiką Czeską. Brak dostępu do morza. Powierzchnia całkowita 48 845 tys. km2, (w tym pow. lądu 48 800 km2,a pow. wód 45 km2).W porównaniu jest ona dwa razy większa od województwa warmińsko-mazurskiego. Stolica - Bratysława (448 tys. mieszkańców, 1999).Większe miasta (1999): Koszyce (241 tys.), Nitra (87 tys.), Żylina (86 tys.), Preszów (93 tys.), Trnava (69 tys.).Język urzędowy słowacki, w użyciu również czeski i węgierski.Jednostka monetarna 1 korona słowacka = 100 halerzy.

CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
Znaczną część powierzchni kraju zajmują góry: Karpaty Zachodnie (z najwyższym szczytem w Tatrach - Gierlach 2655 m n.p.m.), Niżne Tatry (Dziumbier, 2043 m n.p.m.), Rudawy Słowackie (Stolica, 1477 m n.p.m.). Niziny występują jedynie na południu, w dolinie Dunaju, oraz na wschodzie przy granicy z Ukrainą.

Klimat umiarkowany, kontynentalny, w górach chłodniejszy z większymi opadami. Średnia temperatura powietrza dla stolicy kraju wynosi: w styczniu 0,7C, w lipcu 19,1C, a suma roczna opadów 649 mm. Większość rzek należy do zlewiska Morza Czarnego, m.in.: Wag z Nitrą, Hron, Ipola, Hornd, Ondava. Naturalną szatę roślinną kraju stanowią lasy iglaste (ok. 60%), głównie świerkowe, oraz liściaste (z przewagą bukowo-dębowych). W sumie to 38% kraju pokrywają lasy mieszane i iglaste. Słowacja posiada liczne bogactwa naturalne, ale o niewielkich złożach, do najważniejszych należą: rudy żelaza, miedzi, cynku, ołowiu, magnezu oraz węgiel brunatny (niskiej jakości).
LUDNOŚĆ I OSADNICTWO
Słowację zamieszkuje 5,4mln.mieszkańców. Średnia gęstość zaludnienia: 110 osób/km2. Przyrost naturalny: 0,71‰ (2000). Skład etniczny: Słowacy 85,7%, Węgrzy 10,6%, Romowie 1,6% (spis powszechny z 1992 nie uwzględnił całej populacji Romów, która liczy około 500000), Czesi, Morawianie, Ślązacy 1,1%, Rusini i Ukraińcy 0,6%, Niemcy 0,1%, Polacy 0,1%, inni 0,2% (1996). Religia: katolicy (60,4%), protestanci (8,0%), bezwyznaniowcy (9,8%). Średnia długość życia: mężczyźni 69 lat, kobiety 77 lat.


GOSPODARKA
Słowacja jest najsłabiej uprzemysłowionym regionem byłej Czechosłowacji. Kontynuuje trudny proces zmiany gospodarki centralnie sterowanej na nowoczesną gospodarkę rynkową. Grunty orne zajmują jedynie ok. 1/3 powierzchni kraju, ale rolnictwo jest nadal ważnym działem gospodarki. Uprawia się głównie: pszenicę, buraki cukrowe, jęczmień, ziemniaki. Rozwinięta hodowla owiec, trzody chlewnej, bydła, drobiu. Duże znaczenie ma leśnictwo. Główne ośrodki przemysłowe skupione są w okolicy Koszyc i Bratysławy. Liczne zakłady przemysłu hutniczego, maszynowego, elektrotechnicznego, włókienniczego, spożywczego, drzewnego. Ważnym źródłem energii są elektrownie wodne.
Dochód narodowy 9,624 USD na jednego mieszkańca. Inflacja: 14% (1999). Zadłużenie zagraniczne: 10,6 mld USD (1999). Struktura zatrudnienia: przemysł - 44%, usługi - 42%, rolnictwo - 14%. Handel zagraniczny: eksportuje się głównie półfabrykaty (43%), maszyny (19%), produkty gotowe (14%), importuje się natomiast maszyny (32%), paliwa (30%), chemikalia (10%). Głównymi partnerami handlowymi są: Czechy, Niemcy, Rosja i kraje byłego ZSRR. Obroty z zagranicą – eksport: 10,1 mld USD, import: 11,2 mld USD (1999).

TURYSTYKA I WSPÓŁPRACA Z INNYMI PAŃSTWAMI

Słowacja jest krajem o rozwijającej się turystyce, np. Tatrzańska Łomnica. Na Słowacji znajduje się ponad 4100 jaskiń. Dla turystów udostępnionych jest 12, z czego 4 jaskinie w Krasie Słowackim (Domica, Gombasecka, Jasowska, Ochtinska Jaskinia Aragonitowa) i Dobszyńska Jaskinia Lodowa wpisano na listę Światowego Dziedzictwa Przyrodniczego UNESCO.

Dobszyńska Jaskinia Lodowa znajduje się w Słowackim Raju. Osiąga długość 1232 m, ale dla turystów dostępna jest na długości 475 m. Jaskinia należy do najsłynniejszych jaskiń lodowych na świecie. Lód występuje tam w formie nagromadzeń na dnie, lodowych wodospadów, stalagmitów i stalaktytów. W jaskini stwierdzono występowanie 12 gatunków nietoperzy.

PODSUMOWANIE:
Rozwijając nowoczesną gospodarkę rynkową Słowacja boryka się z większymi trudnościami niż Czechy i Polska. Panuje tu największe bezrobocie- ok. 16%. Obecnie Słowacja na równi z Polską ubiega się o członkostwo w Unii i wejście do strefy Euro. W tle kryteriów konwergencji Słowacja ma za sobą zdecydowanie więcej, niż Polska - stłumiona inflacja, niski poziom redystrybucji państwowej, relatywnie niskie zadłużenie, przeprowadzone niepopularne reformy fiskalne. Pozostaje mieć nadzieję, że Polska, ze zdecydowanie wyższym PKB i niską inflacją, nie pozostanie w tyle, nawet tak małych krajów jak Słowacja i zdobędzie się na odwagę, by osiągnąć coś, co wiele krajów transformowanych ma od kilku lat za sobą.



- granica zachodnia-
NIEMCY


POŁOŻENIE I OBSZAR
Niemcy to państwo położone w Europie Środkowej, nad Morzem Bałtyckim i Północnym.
Graniczy na północy z Danią, na wschodzie z Polską i Czechami, na południu z Austrią i Szwajcarią, na zachodzie z Francją, Luksemburgiem, Belgią i Holandią. Powierzchnia Niemiec wynosi 357 tys. km2.
Stolicą Niemiec jest Berlin (3,47 mln mieszkańców, 1995). Większe miasta (1995): Hamburg(1,6 mln), Monachium (1,2 mln), Kolonia (964 tys.), Essen (616 tys.), Frankfurt (651 tys.), Dortmund (600 tys.), Dsseldorf (571 tys.), Stuttgart (587 tys.). Językiem urzędowym jest niemiecki. Jednostką monetarną od niedawna stało się EURO.

CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

Można tu spotkać tereny górzyste, wyżyny i niziny. 48 % powierzchni zajmują użytki rolne, a 30 % porośnięte jest lasem. Kraj składa się z 16 landów: Badenia-Wirtemberga, Bawaria, Berlin, Brandenbur-gia, Brema, Hamburg, Saksonia, Meklemburg - Zachodnia Pomerania, Północny Ren - Westfalia, Palatyn, Zagłębie Saary, Szlezwik - Holsztyn i Turyngia.Na terenie Niemiec można wydzielić 4 jednostki fizyczno-geograficzne układające się równoleżnikowo i różniące się budową geologiczną i typami krajobrazu: Nizinę Niemiecką, Średniogórze Niemieckie, Wyżynę Szwabsko-Bawarską oraz Alpy. Przez Nizinę Niemiecką płyną największe rzeki kraju: Ren, Ems, Łaba, Wezera oraz graniczne Odra i Nysa. Do głównych rzek należą także: Dunaj, Men, Sala, Neckar. W Niemczech panuje klimat umiarkowany ciepły, przeważnie łagodny, pod wpływem powietrza morskiego, zwłaszcza w północno-zachodniej części kraju i na wybrzeżach. Zimy są łagodne, z częstymi odwilżami, lata ciepłe. Na południu i wschodzie, w miarę słabnięcia wpływów powietrza morskiego, klimat staje się bardziej kontynentalny z chłodniejszymi zimami i cieplejszymi latami.
Niemcy są krajem ubogim w surowce. Ponieważ należą do największych konsumentów energii na świecie, muszą ją sprowadzać z zagranicy. Także w przypadku surowców mineralnych uzależnienie od zagranicy jest duże. Niemieckie złoża rudy żelaza i ropy naftowej są skromne. Jedna czwarta zapotrzebowania na gaz ziemny może zostać pokryta ze źródeł krajowych. Złoża węgla kamiennego i brunatnego oraz soli są natomiast bogate i stanowią rezerwę na wiele dziesięcioleci.

LUDNOŚĆ I OSADNICTWO
Liczba mieszkańców w Niemczech wynosi 82 mln, daje to drugie miejsce w Europie. Gęstość zaludnienia wynosi 229 osób na km2. Ludność kraju stanowią Niemcy (91,1 %), Turcy (2,3 %), Jugosłowianie (1,1 %), Włosi (0,7 %), Grecy (0,4 %), Polacy (0,4 %). Ludność jest wielowyznaniowa: protestanci (34 %), katolicy (33 %), muzułmanie (2 %), pozostali (31 %). Średnia długość życia wynosi 76 lat, w tym mężczyźni 74, a kobiety 80.

GOSPODARKA
Republika Federalna Niemiec należy do przodujących krajów przemysłowych na świecie. Pod względem globalnej efektywności gospodarczej zajmuje trzecie miejsce na świecie, a w światowym handlu - drugie miejsce. Od 1975 r. działa w ramach grupy siedmiu najbardziej uprzemysłowionych państw zachodnich (G-7).Produkt krajowy brutto (PKB) w 1997 r. wniósł 2115,4 mld $, a w przeliczeniu na jednego mieszkańca 25 754 $. Procentowy udział wybranych rodzajów działalności w PKB jest następujący:
-rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo-1,4 % PKB;
-przemysł-42 % PKB;
-inne 64,4 % PKB.
Ludność aktywna zawodowo stanowi 48,6 % ogółu ludności. Większość zatrudnionych pracuje w sektorze usług.
Rolnictwo
Prawie połowa z ogólnej powierzchni 36 mln ha jest w Niemczech wykorzystywana do celów rolniczych. Tym samym Niemcy są nie tylko wysoko rozwiniętym krajem przemysłowym, lecz posiadają też wydajne rolnictwo, które produkuje całą gamę środków spożywczych wysokiej jakości.
Ponad 1/3 powierzchni Niemiec zajęta jest pod uprawę głównie zbóż, ziemniaków, buraków cukrowych, roślin oleistych , pastewnych, warzyw oraz chmielu , z którego wytwarza się ponad 5000 gatunków piwa. Główne tereny uprawne to niziny, zwłaszcza urodzajne obszary wzdłuż południowej granicy Niziny Niemieckiej: Hanower, Brunszwik, Magdeburg. Uprawy warzywnicze skupione są wokół dużych miast. Dolina Renu i Mozeli to ważny region uprawy winorośli na słynne wina reńskie i mozelskie. Tytoń, kukurydzę i chmiel uprawia sie na południu , a na północy - żyto. Łąki i pastwiska zajmują 16 % powierzchni. Bydło i owce są hodowane w górach. W ostatnim dziesięcioleciu flota rybacka uległa znacznemu ograniczeniu. Najważniejszymi łowiskami pozostały nadal Morze Północne, Morze Bałtyckie, wody zachodniobrytyjskie i grenlandzkie.
Przemysł
Niemcy zajmują pierwsze miejsce w Europie pod względem wielkości produkcji przemysłowej. Wydobywa się węgiel kamienny i brunatny (Zagłębia: Ruhry, Saary, Dolnoreńskie, Saskie, Łużyckie), ropę naftową i gaz ziemny (Dolna Saksonia, nad rzeką Ems), rudy cynku i ołowiu (Rudawy, Reńskie Góry Łupkowe, Harz), sole potasowe (koło Hanoweru, nad rzeką Werra i w okolicach gór Harz), sól kamienną. Rozwinięty przemysł chemiczny, maszynowy, stoczniowy, optyczny (zakłady Zeiss w Jenie, Pentacon w Dreźnie), włókienniczy, elektroniczny, hutnictwo metali oraz przemysł samochodowy (zakłady Volkswagena, Opla, Forda, Mercedesa, Porsche).
Łączna moc zainstalowana w elektrowniach wynosi 123 tys. MW (1991); 68% energii elektr. wytwarzają elektrownie cieplne (gł. węglowe), największe zlokalizowane w zagłębiach węglowych; elektrownie jądr., przeważnie w zach. części Niemiec (największe: Biblis, Brunsbttel), dostarczają 28,5% energii elektr., wodne (na alp. dopływach Dunaju, Łabie, Soławie) — pozostałą część; produkcja energii elektr. na 1 mieszk. — 6667 kW•h (1992). Niemcy należą do największych konsumentów ropy naft. na świecie; gł. rafinerie ropy naft., połączone naftociągami z eur. portami (Marsylia, Genua, Triest, Rotterdam), przetwarzają 56 mln t ropy rocznie; duże kompleksy rafinerii w Zagłębiu Ruhry oraz w m.: Ingolstadt (Bawaria), Karlsruhe (Badenia-Wirtembergia) i Hamburgu; na wsch. rafineria w Schwedt (nad Odrą) zaopatrywana w ropę rurociągiem Przyjaźń. Największy udział (ok. 48%) w wartości produkcji przem. mają przemysł metal. i maszyn. (z przemysłem środków transportu i elektron.) oraz przemysł chem. (ok. 20%). Wysoko rozwinięty przemysł środków transportu; w produkcji samochodów osobowych Niemcy zajmują 3 miejsce na świecie po Japonii i USA; wielkie fabryki samochodów w Wolfsburgu (Volkswagen), Russelsheim (Opel), Sindelfingen (Mercedes), Monachium (BMW), Kolonii (Ford) i Eisenach (Opel); produkcja nowocz. taboru kol., m.in. w: Kassel, Dessau, Hennigsdorf i Grlitz; największe stocznie mor. w Hamburgu, Bremie, Kilonii i Rostocku (budowa gł. kontenerowców), rzeczne w Duisburgu i Dortmundzie; Niemcy są świat. producentem obrabiarek, maszyn górn., urządzeń do transportu ropy i gazu, kompletnych obiektów przem. (m.in. fabryki samochodów); zakłady przemysłu elektron., skoncentrowane w wielkich miastach, wytwarzają odbiorniki radiowe, telew., magnetofony, magnetowidy, komputery, sprzęt gospodarstwa domowego; większość sprzętu elektron. dostarczają koncerny: Siemens i AEG-Telefunken; znane są również wyroby przemysłu opt. (Zeiss w Jenie i Heidenheim). Przemysł chem., charakteryzuje się szerokim asortymentem produkcji i najwyższymi w świecie wskaźnikami produkcji na 1 mieszk.; wytwarza tworzywa sztuczne, włókna chem., kauczuk syntet., nawozy sztuczne (zwł. potasowe), farby i lakiery, leki; koncentracja zakładów chem. w Ludwigshafen (BASF), Frankfurcie n. Menem (Hoechst), Leverkusen (farm. Bayer, fotochem. Agfa), Marl w Zagłębiu Ruhry, we wsch. części Niemiec w Leuna, Schkopau, Bitterfeld i Wolfen (fotochem. ORWO); w zagłębiach węglowych przemysł karbochemiczny. Niemcy zajmują 5 miejsce na świecie w produkcji stali surowej; huty żelaza są zlokalizowane gł. w Zagłębiu Ruhry (Dortmund, Duisburg, Essen i in.), ponadto w Zagłębiu Saary oraz w m.: Salzgitter i Eisenhttenstadt, n. Odrą; większość produkcji hutn. dostarczają przez koncerny: Thyssen, Krupp i Mannesmann; na pocz. lat 90. nastąpił znaczny spadek produkcji stali, związany z nadprodukcją w krajach EWG i recesją świat.; huty metali nieżel. (miedzi, cynku, ołowiu, aluminium) przerabiają gł. importowane koncentraty i metale, największe w Zagłębiu Ruhry (Duisburg, Essen) i Hamburgu. Z innych gałęzi przemysłu jest rozwinięty przemysł materiałów bud., szklarski (Jena), ceram. (Miśnia, Drezno), celulozowo-papierniczy (gł. w pd. części Niemiec), poligraf. (w wielkich miastach, m.in. w Mannheim słynne wydawnictwo Brockhaus) oraz spoż., zwł. piwowarski, winiarski (Nadrenia), mięsny, mleczarski; w produkcji piwa Niemcy zajmują 2 miejsce w świecie, po USA; największe browary w Dortmundzie i Monachium. Przemysł lekki (włók., odzież., skórz. i in.) odgrywa coraz mniejszą rolę w gospodarce, wskutek konkurencji tańszych wyrobów z krajów azjat. i z Włoch. Największa koncentracja zakładów przem. występuje w 3 aglomeracjach: reńsko-ruhrskiej (zwł. Zagłębiu Ruhry), reńsko-meńskiej i berlińskiej oraz w największych miastach pd. części Niemiec (gł. Monachium, Stuttgart) oraz Hamburgu
Usługi
Niemiecki handel od dziesięcioleci wypracowuje około 10 % PKB. W około 620 000 niemieckich przedsiębiorstw handlowych pracuje obecnie prawie 5 mln osób. W roku 1949 obrót handlu hurtowego wynosił około 50 mld DM .W 1995 roku wyniósł on prawie 1,1 biliona DM. 118 000 niemieckich przedsiębiorstw handlu hurtowego zatrudnia 1,5 mln osób.W roku 1949 obroty handlu detalicznego wyniosły 28 mld DM , a w 1995 wynosiły one 890 mld DM. W 388 000 niemieckich przedsiębiorstw handlu detalicznego zatrudnionych jest 2,9 mln osób.
W 1995 r. niemiecki import towarów wynosił 634,2 mld DM, zaś eksport 727,6 mld DM. Tym samym Niemcy osiągnęły dodatni bilans w handlu zagranicznym wynoszący 93,4 mld DM. Prawie co trzeci zatrudniony pracuje w Niemczech dla eksportu. Na czele towarów eksportowych znajdują się gotowe wyroby jak samochody, maszyny, wyroby chemiczne i elektrotechniczne. Do najważniejszych dóbr importowanych należą samochody, produkty rolne, wyroby elektrotechniczne i maszyny. Najważniejszym partnerem handlowym Niemiec jest Francja (eksport - 85 mld DM, import - 68,1 mld DM). Ważnymi krajami eksportowymi dla niemieckiej gospodarki są również Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Włochy i Holandia, natomiast krajami importowymi są: Włochy, Holandia, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Belgia, Luxemburg.

TURYSTYKA I WSPÓŁPRACA Z INNYMI KRAJAMI
Jako kraj turystyczny Niemcy oferują zadziwiającą różnorodność godnych obejrzenia miast i krajobrazów na stosunkowo małym obszarze. Chętnie odwiedzane są pojezierza w Holsztynie i w Meklemburgii. Dla lubiących turystykę pieszą opłacalnymi celami są Średniogórze oraz Alpy. Jezioro Bodeńskie i jeziora bawarskie zapraszają do uprawiania sportów wodnych. Prawie 100 szlaków turystycznych przebiegających z dala od dróg komunikacyjnych, jak na przykład "szlak niemieckich bajek", "szlak romantyzmu" czy też "szlak niemieckiego wina" wiedzie przez stare obszary kulturowe i prezentuje z bliska pomniki przyrody i malownicze stare miasta i wioski. Najbardziej atrakcyjne miejsca w Niemczech to katedra gotycka w Kolonii, kościół św. Sebalda i św. Wawrzyńca w Norymberdze z rzeźbami Wita Stwosza, barokowy ratusz w Monachium, Pinakoteka Monachijska-słynna galeria malarstwa europejskiego, Galeria Drezdeńska oraz Muzeum Pergamońskie w Berlinie.
Niemiecki handel od dziesięcioleci wypracowuje około 10 % PKB. W około 620 000 niemieckich przedsiębiorstw handlowych pracuje obecnie prawie 5 mln osób. W roku 1949 obrót handlu hurtowego wynosił około 50 mld DM .W 1995 roku wyniósł on prawie 1,1 biliona DM. 118 000 niemieckich przedsiębiorstw handlu hurtowego zatrudnia 1,5 mln osób.W roku 1949 obroty handlu detalicznego wyniosły 28 mld DM , a w 1995 wynosiły one 890 mld DM. W 388 000 niemieckich przedsiębiorstw handlu detalicznego zatrudnionych jest 2,9 mln osób.
W 1995 r. niemiecki import towarów wynosił 634,2 mld DM, zaś eksport 727,6 mld DM. Tym samym Niemcy osiągnęły dodatni bilans w handlu zagranicznym wynoszący 93,4 mld DM. Prawie co trzeci zatrudniony pracuje w Niemczech dla eksportu. Na czele towarów eksportowych znajdują się gotowe wyroby jak samochody, maszyny, wyroby chemiczne i elektrotechniczne. Do najważniejszych dóbr importowanych należą samochody, produkty rolne, wyroby elektrotechniczne i maszyny. Najważniejszym partnerem handlowym Niemiec jest Francja (eksport - 85 mld DM, import - 68,1 mld DM). Ważnymi krajami eksportowymi dla niemieckiej gospodarki są również Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Włochy i Holandia, natomiast krajami importowymi są: Włochy, Holandia, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Belgia, Luxemburg. Niemcy należą między innymi do organizacji: CBSS, G-7, MFW, NATO, ONZ, UE, UNESCO, UNHCR, WHO.


PODSUMOWANIE:
Niemcy jako najbogatszy i najludniejszy kraj Europy Zachodniej, pozostają kluczowym członkiem organizacji gospodarczych, politycznych i wojskowych. Wyprzedzają Polskę pod każdym względem, mimo że Niemcy to niewiele większe państwo od nas.


Nasze położenie jest korzystne z punktu widzenia ekonomicznego, gdyż łączymy bogate państwa Europy zach. z zasobnymi w surowce krajami wsch. Jednak politycznie na to patrząc nie bardzo, gdyż niejednokrotnie staliśmy na drodze konfliktów zachodu ze wschodem.



LITERATURA:
Encyklopedia Multimedialna „Wiem” (2000)
Atlas geograficzny wyd. PPWK War. 2001
Feliks Szlajer – „Geografia Polski moduł II” wyd. Nowa Era War.2000
U. Moździerz Podręcznik moduł5 „Geografia Regionalna Świata”
Internet
Encyklopedia Multimedialna „MNEP PWN” (1998)