Rodzina jako podstawowa grupa społeczna

Rodzina to pojęcie bliskie każdemu człowiekowi. Decydują o tym nie tylko względy emocjonalne, ale również powody historyczne i społeczne. Jest to bowiem najstarsza i najpowszechniejsza forma życia powszechnego.
Rodzina jest określana jako najmniejsza ,a zarazem podstawowa komórka społeczna. Termin „komórka” został zapożyczony z biologii. Wiemy, że aby organizm był zdrowy, muszą się prawidłowo rozwijać wszystkie jego elementy. Zdrowie społeczeństwa jako całości też jest zależne od tego, czy poszczególne komórki – czyli rodziny – rozwijają się prawidłowo, czy spełniają swoje funkcje, np.:
v Funkcja prokreacyjna „Rodzina jest tą wspólnotą osób, która spełnia najkorzystniejsze warunki, aby w niej przyszedł na świat nowy człowiek i w niej przygotował się do samodzielnego i odpowiedzialnego życie.” Funkcja ta pozwala na zaspokajanie emocjonalno-rodzicieskich potrzeb współmałżonków oraz na biologiczne przetrwanie społeczeństwa;
v Funkcja seksualna jest społecznie akceptowaną formą współżycie płciowego;
v Funkcja ekonomiczna pozwala na zaspokojenie materialnych potrzeb członków rodziny, w skład tej funkcji wchodzą podfunkcje : produkcyjna, zarobkowa, gospodarcza i usługowo-konsumpcyjna;
v Funkcja opiekuńczo-zabezpieczająca polega na zabezpieczaniu niezbędnych środków do życia oraz sprawowaniu opieki nad niepełnosprawnymi lub chorymi członkami rodziny;
v Funkcja socjalizacyjna – termin „socjalizacja” oznacza uczenie się zachowań, norm i uznawanych wartości w danym społeczeństwie. Funkcja ta jest realizowana w dwóch wymiarach : jako przygotowanie dzieci do samodzielnego życia i pełnienia ról społecznych oraz jako wzajemne dostosowywanie swoich cech osobowości przez współmałżonków;
v Funkcja stratyfikacyjna - polega na nadawaniu przez rodzinę pozycji społecznej swoim członkom;
v Funkcja rekreacyjna polega na zaspakajaniu potrzeby, odpoczynku, relaksu, rozrywki;
v Funkcja kulturotwórcza „Ona mi pierwsza pokazała księżyc, i pierwszy śnieg na świerkach, i pierwszy deszcz” K.I.Gałczyński . Funkcja ta polega na przekazywaniu dzieciom dziedzictwa kulturowego przez zapoznawanie ich z dziełami sztuki literatury i cennymi reliktami przeszłości tu dzieci poznają także zasady savoir-vivre’u
v Funkcja moralno-religijna polega na przekazywaniu dzieciom zasad opartych na podstawach religijnych i wiary
v Funkcja profilaktyczna funkcja ochronna przed negatywnymi bodźcami wysyłanymi przez otoczenie;
Dom swój pamięta się długo, do śmierci, bo tak ważne spełnia on funkcje .

Problemy współczesnej rodziny:

v Pogorszenie położenia ekonomicznego (bezrobocie, niskie płace, wzrost kosztów utrzymania i kształcenie)
v Zjawisko patologii – osłabienie więzi emocjonalnych, konflikty, rozwody, zaniedbywanie obowiązków wychowawczych
v Alkoholizm –nadużywanie alkoholu przez rodziców zaburza emocjonalny rozwój dziecka
v Konflikty pokoleniowe miedzy dziećmi a rodzicami maja źródło w różnych systemach wartości i różnych wzorach kulturowych oraz skłonności młodych ludzi do buntu

Rodzina w świetle prawa

Rodzinę tworzą kobieta i mężczyzna połączonym prawnym węzłem małżeńskim oraz pozostających na ich utrzymaniu dzieci. Stosunki rodzinne czyli relacje miedzy mężem a żoną, rodzicami a dziećmi czy też miedzy rodzeństwem, określane są przez normy moralne, obyczajowe i religijne. Prawo rodzinne i opiekuńcze normuje ogół stosunków wynikających z małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa, przysposobienia oraz zawiera przepisy dotycząca instytucji opieki i kurateli. Źródłem prawa rodzinnego jest uchwalony 25.02.1964r. Kodex rodzinny i opiekuńczy.

Małżeństwo

Małżeństwo to trwały, równoprawny związek mężczyzny i kobiety powstający w sposób uregulowany normami prawnymi oraz powodujący przewidziane prawem skutki. Musi być zawarty przed urzędnikiem stanu cywilnego, gdzie zainteresowani składają oświadczenie że wstępują w związek małżeński w obecności dwóch pełnoletnich świadków. Ślub kościelny może zostać zawarty z własnej nieprzymuszonej woli zgodnie z wyznaniem religijnym. W przypadku ślubu konkordatowego wszystkie formalności związane z zawarciem związku małżeńskiego mogą być załatwiane w parafii.
Przeszkody w zawarciu związku małżeńskiego. Małżeństwa nie może zawrzeć osoba, która :
v Nie ukończyła 18 lat (chodź z ważnych powodów sąd rodzinny może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie która ukończyła 16 lat)
v Jest całkowicie ubezwłasnowolniona ze względu na chorobę psychiczna lub niedorozwój umysłowy
v Pozostaje w ważnym związku małżeńskim ( zakaz bigamii)
v Jest krewnym w linii prostej (np. ojciec, syn, wnuk lub matka, córka wnuczka). Ponadto nie można zawrzeć małżeństwa z rodzeństwem rodzonym i przyrodnim.
Jeżeli małżeństwo zostało zawarte przez osobę nie spełniającą warunków prawnych sąd może je unieważnić.
Zobowiązania małżeńskie
v Wspólne pożycie (więź duchowa, fizyczna, ekonomiczna, wierność, lojalność oraz wzajemna pomoc)
v Ustawowa wspólność majątkowa – dorobek małżonków w trakcie trwania ich małżeństwa. Wspólności ustawowej nie stanowi majątek odrębny małżonków
np. majątek nabyty przed zawarciem małżeństwa, majątek nabyty w wypadku darowizny czy spadku , majątek pochodzący z nagród, prawa autorskie, przychód z tytułu odszkodowań;
v Wspólnota majątkowa umowna. Na mocy umowy zawartej w formie aktu notarialnego małżonkowie mogą dokonać rozszerzenia, ograniczenia lub wyłączenia wspólności ustawowej umowa taka może być zawarta jeszcze przed zawarciem małżeństwa- intercyza- przedślubny lub po ślubny kontrakt indywidualnie regulujący stosunki majątkowe małżonków
v Ustanie małżeństwa. Powodami ustania małżeństwa są : śmierć jednego z małżonków oraz rozwód i separacja (następuje rozdzielczość majątkowa)
v Pokrewieństwo-pochodzenie od wspólnego przodka
v Powinowactwo –związek rodzinny między małżonkiem a krewnymi współmałżonka
v Pochodzenie dziecka-matką dziecka jest kobieta która je urodziła ( łać. mater semper certa est –matka zawsze jest pewna ). Inaczej jest w wypadku ojcostwa. Przepisy kodeksu rodzinnego stanowią, że jeśli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo w ciągu300 dni od jego ustania lub unieważnienia, to domniema się, że ojcem jest mąż matki. Obalenie tego może wystąpić w wyniku powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.
v Przysposobienie czyli adopcja – przyjęcie do rodziny na mocy orzeczenia sadu osoby małoletniej obcej, krewnej lub powinowatej, czynność ta powoduje że miedzy tymi osobami powstają warunki prawne takie same jak miedzy rodzicami a dziećmi. Wyróżnia się przysposobienia całkowite i pełne.
v Władza rodzicielska-ogół obowiązków i praw przysługujących rodzicom. Sprawowanie władzy rodzicielskiej winno się odbywać tak, jak wymaga tego dobro dziecka i interes społeczny. Rodzice jako przedstawiciele ustawowi dziecka, dokonują w jego imieniu czynności prawnych, odpowiadają też za zobowiązania dziecka. Władza rodzicielska wygasa wraz z uzyskaniem przez dziecko pełnoletności;
v Ograniczenie władzy rodzicielskiej jest wydawane w wypadku zagrożenia dobra dziecka;
v Zawieszenie władzy rodzicielskiej orzeka się w razie zaistnienia przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej(np. długa choroba rodziców);
v Pozbawienie władzy rodzicielskiej sąd pozbawia jedno z rodziców albo oboje władzy rodzicielskiej i orzeka umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo wychowawczej, jeżeli występuje trwała przeszkoda lub jeśli rodzice nadużywają swojej władzy albo rażąco zaniedbują swe obowiązki rodzicielskie;

Opieka i kuratela :
v Opieka- sądowne ustanowienie opieki nad dzieckiem z powodu np. osierocenia czy ubezwłasnowolnienia. Opiekunem może być tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
v Kuratela- nadzór ustanowiony przez sąd nad osobą niezdolną do działań prawnych (albo nieobecną) i nad jej majątkiem

Rodzina jest więc najważniejszą ale i zarazem bardzo skomplikowaną komórką społeczną.


Bibliografia:
„Odpowiedzialne rodzicielstwo” K.Kosmała i H.Krzysteczko
„Wędrując ku dorosłości” T.Król
„Wychowanie w rodzinie” F.Adamski
„Wiedza o życiu w społeczeństwie” J.Mikołajewicz