"Ars poetica" L.Staff

Wiersz Leopolda Staffa pod tytułem „Ars poetica” jest typem liryki bezpośredniej, podmiot liryczny ujawnia się dzięki wprowadzeniu zaimka osobowego:
„Łowię je spiesznie jak motyla”

Podmiot liryczny w 1-szej osobie ukazuje swe myśli, uczucia, refleksje. W wierszu Staffa jest nim poeta tworzący lirykę. Stara się on ukazać proces tworzenia wiersza. Utwór nawiązuje do poezji starożytnej. Już sam tytuł wiersza został zaczerpnięty z twórczości Horacego. To jego „Ars poetica”, czyli słynny list „Do Pizonów” stanowił podstawę poetyki europejskiej. Horacy stworzył doskonały typ wiersza łacińskiego. I to właśnie do jego dzieł i poglądów Staff pragnie odnieść się w swoim utworze.
Jest on zbudowany z trzech zwrotek, z których każda porusza inne zagadnienie dotyczące tworzenia poezji. Pierwsza z nich mówi o natchnieniu i jego źródle. Opisane tu Echo jest metaforą najbardziej intymnych myśli, uczuć, ulotnych emocji, doznań, tego, co nieuchwytne. Jest wewnętrzną siła drzemiącą głęboko w twórcy. Samo słowo „echo” oznacza dźwięk powtarzający się kilkakrotnie, za każdym razem ciszej.

„Nim zblednę, stanę się błękitne,
Srebrzyste, przezroczyste, żadne”

Owo Echo nawołuje do tworzenia, wykorzystania swoich zdolności, do działania. Widzimy tu wyraźne odwołanie się do Horacego , konkretnie do jego słynnej sentencji: Carpe diem, czyli chwytaj dzień, ciesz się chwilą. Niepowtarzalność i ulotność chwili, dnia, życia sprawia, że możność „schwytania” w poetycki „kształt” towarzyszących im emocji staje się istotą procesu twórczego poety opisanego w kolejnej strofie. Staff przedstawia cel i zadanie poezji. Poeta tworzy swoje dzieła dla ogółu, ważnym dla niego jest ukazanie własnych odczuć, uwag, emocji, lecz w sposób komunikatywny. Pragnie być zrozumiały i jednocześnie szczery. Nie chce ludzi zadziwiać, woli by jego poezja była napisana w sposób przejrzysty, szuka kontaktu z czytelnikiem. Podmiot liryczny porównuje poezję do motyla. Jak wiadomo motyl jest stworzeniem bardzo delikatnym, trudnym do schwytania, zupełnie jak uczucie, którym podmiot liryczny chce się podzielić przy pomocy poezji. Ostatnia zwrotka mówi o tym, jaki ma być charakter poezji. Musi ona być zrozumiała, komunikatywna, prosta i przede wszystkim łatwa w odbiorze, bo to przy jej pomocy autor nawiązuje kontakt z odbiorcą. Jej cechą charakterystyczną powinny być rytmy i dźwięki, co zresztą można zauważyć w wierszu Staffa. Odnajdujemy tu rymy dokładne, przeplatane. Występuje uporządkowanie rytmiczne, w każdym wersie jest 11 zgłosek.

Według Leopolda Staffa poezja musi utrwalać ulotne chwile, myśli, uczucia w sposób piękny, a jednocześnie oczywisty do odczytania. Taki, który zachęca odbiorcę do nieustannego obcowania z poezją, traktowania jej jako czegoś najzupełniej normalnego, wręcz powszedniego.
„…
Tak jasny jak spojrzenie w oczy
I prosty jak podanie ręki.”

Poecie pozostaje satysfakcja z możności sugerowania w swych utworach sposobów postrzegania rzeczywistości i jej interpretacji, przemycania w kolejnych wersach i za pomocą wszystkich dostępnych mu środków literackich swoich doświadczeń i poglądów. Nie może mieć wszak, gwarancji na to, że „brat” – czytelnik, będzie „rozumiał” tylko w jeden narzucony przez autora sposób. Sztuką, jakiej powinien dokonać poeta, jest dotarcie, poprzez poezję, do „dna serca” odbiorcy, do pobudzenie jego wyobraźni, wzbogacenia jej o kolejne, inne niż te, które znał do tej pory „kształty chwil”, sprawienia by czytelnik stał się literackim partnerem w dyskusji o przemijaniu.