Komórka.

Komórka – podstawowa, najmniejsza jednostka budulcowa i funkcjonalna organizmu pełniąca wszystkie jego funkcje: wydalanie, wydzielanie, rozmnażanie, oddychanie, odżywianie, a także ruch i transport.

Organella plazmatyczne (żywe) to jądro komórkowe, cytoplazma, mitochondrium, plastydy, rybosomy, lizosomy, centriole i siateczka wewnątrzplazmatyczna (reticulum endoplazmatyczne), błona komórkowa, wodniczki zwierzęce.
Organella nieplazmatyczne to ściana komórkowa, wakuola roślinne, sok komórkowy.
Organella o podwójnej błonie białkowo – lipidowej to jądro, chloroplasty, mitochondrium.

Plastydy:
- chloroplasty
- chromoplasty (karoten, ksonofil)
- leukoplasty (bezb., gromadzą substancje zapasowe – skrobia)
- proplascydy

Swój własny DNA zawierają jądro komórkowe, chloroplasty, mitochondrium. Dzięki temu określamy je jako jednostki autonomiczne.

Komórki prokariotyczne – brak wykształconego typowego jądra komórkowego.
Komórki eukariotyczne – wykształcone typowe jądro komórkowe.


Różnice w budowie komórek:

KOMÓRKA ZWIERZĘCA KOMÓRKA ROŚLINNA
- pokryta cienką warstwą plazmatyczną, dzięki temu może zmieniać kształt i poruszać się- wszystkie są cudzożywne czyli heterotroficzne- wakuole pełnią odmienne funkcje niż w komórce roślinnej- centralne położenie zajmuje jądro komórkowe, występuje kilka drobnych wakuoli- mniejsze komórki- lizosomy zwierzęce- podział cytoplazmy rozpoczyna się od brzegów ku środkowi - posiada ścianę komórkową zbudowaną z celulozy, zabezpiecza przed wpływami czynników zewnętrznych- większość zawiera plastydy, zapewnia to samożywność, czyli autotrofizm- powszechnie występują wakuole, są wypełnione sokiem komórkowym. W ich wnętrzu gromadzone są wydzieliny i wydaliny.- centriole – ciałka o budowie cylindrycznej- komórki większe- lizosomy roślinne- podział cytoplazmy od środka ku brzegom

Funkcje składników komórki roślinnej:
Cytoplazma – w dojrzałej komórce roślinnej cytoplazma wypełnia przestrzeń między ścianami komórkowymi a wakuolą. Od ścian komórkowych oddziela ją błona protoplazmatyczna.
Reticulum endoplazmatyczne – zbudowane jest z błon elementarnych, które tworzą system kanałów i płaskich zbiorników, zwanych cystermami, przecinających w różnych kierunkach cytoplazmę podstawową.
Rybosomy – są to ciałka zbudowane z mniej więcej równych części białka i RNA. Nazwa tych organelli odpowiada wysokiej w nich zawartości kwasu rybonukleinowego.
Struktury Golgiego – zwane również diktiosomami, zbudowane są z błon elementarnych, tworzących system płaskich woreczków.
Mitochondria – są to organella komórkowe o wysokim stopniu organizacji i dużym znaczeniu w przemianie materii. Mają podłużny, kulisty kształt. W mitochondrium odbywa się zasadnicza część procesu oddychania.
Jądro – jądro komórkowe jest organellą stosunkowo dużą, kształtu mniej więcej kulistego. W dojrzałych komórkach jądro umieszczone jest albo na peryferiach komórki albo w środku. Jądro odgranicza od cytoplazmy błona jądrowa.
Wodniczka (wakuola) – oddzielona jest od cytoplazmy pojedynczą błoną elementarną – tonoplastem i sokiem komórkowym.
Sok komórkowy – roztwór wodny rozmaitych substancji: zarówno związków organicznych jak i nieorganicznych.
Ściana komórkowa – w młodych komórkach ściana jest cienka, delikatna, elastyczna.

Funkcje składników komórki zwierzęcej:
Jądro – zawiera DNA (chromosomy) kontrolujące funkcje komórki za pośrednictwem genów, oraz jąderko, gdzie zachodzi synteza rybosomów.
Rybosomy – struktury zaangażowane w syntezę białek.
Reticulum endoplazmatyczne szorstkie – stanowi system wewnątrzkomórkowych błon, do których przytwierdzone są rybosomy.
Reticulum endoplazmatyczne gładkie – stanowi system wewnątrzkomórkowych błon oddzielających różne obszary cytoplazmy; jest to główne miejsce syntezy lipidów.
Błona komórkowa – oddziela wnętrze komórki od środowiska, umożliwia wymianę substancji i informacji z otoczeniem.
Mitochondrium – organellum, w którym odbywa się utlenianie substancji w celu uzyskania potrzebnej energii.
Aparat Golgiego – jest miejscem formowania się gotowych cząsteczek białka, a także syntezy węglowodanów.

Wydaliny – substancje zbędne, trujące
Wydzieliny – substancje przechowywane przez pewien czas w wakuoli, po czym wykorzystywane w metabolizmie komórkowym.

Mitoza – 2n => 2n +2n (podział mitotyczny, rozmnażanie wegetatywne bezpłciowe)
Mejoza – 2n => 1n+1n+1n+1n (o połowę mniejsza liczba chromosomów)
1n – haploidalna liczba chromosomów (zarodniki, gamety)
2n – diploidalna liczba chromosomów.