Charakterystyka Japonii

Położenie

Archipelag japoński, leżący u wschodnich wybrzeży kontynentu azjatyckiego, rozciąga się wąskim łukiem o długości 3.800 km, od 20º25' do 45º33' szerokości geograficznej północnej. Ogólna powierzchnia Japonii wynosi 377.435 km² - nieco więcej niż obszar Wielkiej Brytanii. Archipelag składa się z czterech głównych wysp: Honsiu, Hokkaido, Kiusiu i Sikoku (w kolejności od największej do najmniejszej), a ponadto z kilku łańcuchów wysp i tysięcy mniejszej wysepek. Honsiu zajmuje ponad 60% ogólnej powierzchni Japonii.

Zaletami wyspiarskiego położenia kraju są:
- dogodne warunki do rozwoju rybołówstwa i budowy statków
- długa linia brzegowa – dogodne plaże
- bezpieczeństwo – łatwość obrony
- łagodny klimat morski

Wadami są:
- utrudnione kontakty Ukształtowanie sąsiednimi krajami
- wymagająca większych kosztów komunikacja między częściami kraju
- Tsunami- wielkie, pojedyncze fale powstałe w wyniku podwodnego trzęsienia ziemi

Ukształtowanie terenu

Góry stanowią bardzo ważną część Japonii, zajmują prawie 70% powierzchni kraju. Większość najwyższych gór znajduje się na wyspie Honsiu. Jeden bardzo słynny łańcuch górski nosi nawet nazwę Japońskich Alp. Wiele z tych szczytów wznosi się ponad 3000 m. nad poziomem morza. Najsłynniejsza jest oczywiście góra Fudżi. To najwyższy szczyt Japonii; ma 3776 m. Bardzo wiele gór w Japonii jest pochodzenia wulkanicznego i dlatego w niektórych rejonach podgórskich biją gorące źródła. Jest to zjawisko naturalne - wynik podziemnej aktywności wulkanicznej. W Japonii jest 67 wulkanów i prawie wszystkie są aktywne. W ubiegłych latach zdarzyło się kilka poważnych wybuchów wulkanów, które zniszczyły wiele domów i spowodowały śmierć dużej liczby osób. Mimo ryzyka, ludzie chętnie osiedlają się w pobliżu czynnych wulkanów, ponieważ lawa wulkaniczna znakomicie użyźnia ziemię. W Japonii zdarzają się również trzęsienia ziemi - co roku notuje się siedem - osiem tysięcy wstrząsów. Większość z nich jest tak nieznaczna, że nikt ich nie zauważa, ale od czasu do czasu duże trzęsienia ziemi może spowodować poważne straty. Dlatego budynki projektuje się tak, aby były odporne na wstrząsy. Specjalnie fundamenty pozwalają na łagodne kołysanie się budynków, które dzięki temu znacznie rzadziej ulegają zniszczeniu. W dawnej Japonii by uchronić ludzi przed zgubnymi skutkami trzęsień ziemi budowano drewniane domy a ściany były z papieru.

Wody

Zbiorniki wodne są bardzo ważną częścią krajobrazu Japonii: są tu przepiękne górskie jeziora, Morze Japońskie na zachodzie i Pacyfik na wschodzie. Rzeki Japonii są krótkie, rwące, nie nadają się do żeglugi , lecz można na nich budować elektrownie wodne co jest bardzo korzystne dla gospodarki kraju. Archipelag Japoński leży na szlaku tropikalnych burz, zwanych tajfunami, które najczęściej zdarzają się pod koniec lata lub wczesną jesienią. Tajfuny mogą powodować powodzie, osunięcia gruntu, niszczyć zbiory i domy.

Klimat i pory roku

Klimat Japonii jest bardzo zróżnicowany. Na północy zimy są mroźne i śnieżne, temperatura może spadać nawet do -40ºC, a zimne wichry znad Syberii i Mongolii często przynoszą ze sobą zamiecie śnieżne. Lata są łagodne; temperatura dochodzi do 20ºC. Na wyspach na południu, na przykład na Okinawie, jest dużo cieplej; co najmniej 30ºC latem i rzadko kiedy poniżej 15ºC zimą. W Tokio latem jest gorąco i wilgotno, a zimą chłodno - zwykle około 5ºC. W klimacie prawie całej Japonii możemy wyróżnić cztery odrębne pory roku. Nadejście wiosny zwiastują kwitnące śliwy i wiśnie. Od początku czerwca do połowy lipca jest gorąco i często padają deszcze. Pora deszczowa ma duże znaczenie dla uprawy ryżu. Od końca pory deszczowej do połowy września trwa pełnia lata. Z wyjątkiem Hokkaido, wszędzie jest gorąco i wilgotno. Gdy nadchodzi jesień temperatura spada i powietrze staje się chłodne i rześkie. Zimą w północnej i zachodniej Japonii pada zwykle bardzo dużo śniegu. W tych rejonach odbywają się różne śnieżne festiwale - a najsłynniejszy z nich ma miejsce w Sapporo, na wyspie Hokkaido. Ze śniegu i lodu powstają olbrzymie rzeźby, a turyści z całego świata przyjeżdżają je oglądać i brać udział w zabawie. Archipelag Japoński leży na szlaku tropikalnych burz, zwanych tajfunami, które najczęściej zdarzają się pod koniec lata lub wczesną jesienią. Tajfuny mogą powodować powodzie, osunięcia gruntu, niszczyć zbiory i domy.

Rośliny i zwierzęta

Świat roślinny Japonii jest bardzo piękny i zróżnicowany, ze względu na wielką różnorodność klimatu i ukształtowania terenu. Niektóre kwiaty i drzewa mają dla Japończyków szczególne znaczenie. Kwiaty wiśni które bardzo szybko opadają, są poetycką refleksją nad zmiennością tego świata. Dla odmiany sosna jest symbolem długowieczności, a bambus ze względu na swą wytrzymałość i giętkość, symbolizuje umiejętność pokonywania trudności i siłę. Chociaż w Japonii jest wiele ptaków, owadów i małych zwierzątek, nie ma tu wielu dużych drapieżnych ssaków. Największe są niedźwiedzie, żyjące w górskich ostępach. W pobliżu wiosek i miast mieszkają lisy i psy.

Ludzie

W Japonii mieszka ponad 125,7 miliona (2021) ludzi. To siódmy kraj świata pod względem zaludnienia, a wielkością powierzchni zbliżony do Polski. Japończycy wywodzą się z mieszaniny różnych grup etnicznych. W dalekiej przeszłości, rdzenni mieszkańcy Archipelagu Japońskiego przemieszali się z przybyszami z kontynentu azjatyckiego i z wysp Pacyfiku. Z tego połączenia powstał dzisiejszy język japoński i kultura. Chociaż Japonia ma wielu mieszkańców, jej powierzchnia jest raczej niewielka, tak więc kraj jest gęsto zaludniony. Na jeden kilometr kwadratowy przypada przeciętnie 332 osoby. Trzeba jednak pamiętać, że większa część kraju jest górzysta i nie nadaje się do wykorzystania, w rzeczywistości więc Japończycy zamieszkują na mniej niż dziesięciu procentach powierzchni swojego kraju. Widzimy zatem, że w niektórych regionach gęstość zaludnienia znacznie przekracza przeciętną. Wielu Japończyków mieszka na nadmorskich nizinach. Tam zresztą znajdują się największe miasta. Ponad cztery piąte ludności mieszka w miastach lub miasteczkach. W Tokio, stolicy Japonii i jej największym mieście, mieszka 12 milionów osób. Fukuoka, Kobe, Kioto, Osaka, Sapporo i Jokohama mają ponad milion mieszkańców każde.

Rolnictwo

Tylko ok. 14% ziemi w Japonii nadaje się pod uprawę. Gospodarstwa są małe, mają przeciętnie 1,4 ha. Każdy kawałek miejsca jest cenny i wykorzystywany pod uprawę. Japończycy stosują rolnictwo intensywne. Farmerzy starają się uzyskać z każdego hektara jak najwyższe zbiory i dzięki używaniu nawozów, skomplikowanych maszyn i troskliwej uprawie według najnowocześniejszych metod, produkują aż dwie trzecie owoców i warzyw spożywanych w Japonii. Niektórzy farmerzy hodują kury, krowy i świnie. Japonia produkuje tyle ryżu, że starcza dla wszystkich mieszkańców, ale musi importować wiele innych produktów żywnościowych.

Rybołówstwo

Ryby stanowią ważny składnik w japońskiej kuchni. dlatego więc rybołówstwo jest znaczącą gałęzią przemysłu. W 1990 roku w Japonii było zarejestrowanych ponad 416 tys. łodzi rybackich. Roczne połowy wynoszą średnio około 12 mln. ton. Ponadto każdego roku w gospodarstwach rybnych hoduje się 1,5 mln. ton ryb i skorupiaków. Wykorzystuje się również w celach spożywczych specjalnie hodowane trawy i glony morskie.Ta ilość jest jednak niewystarczająca, więc około 10% wszystkich spożywanych w Japonii ryb pochodzi z importu.

Bogactwa naturalne

Japonia produkuje energię elektryczną wykorzystując wodę, słońce, wysoką temperaturę i energię jądrową. Bogactwa naturalne musi jednak w większości importować. Dotyczy to szczególnie ropy naftowej. Japonia produkuje bardzo wiele towarów na eksport, żeby mieć czym zapłacić za importowane surowce.

Handel

W roku 1997 Japonia wydała 40,9 tryliona jenów (340 miliardów dolarów) na import z innych krajów. Na eksporcie towarów i usług zarobiła natomiast 50,9 tryliona jenów (422 miliardy dolarów). Japonia handluje prawie ze wszystkimi krajami świata, ale ponad jedna trzecia eksportu trafia do Stanów Zjednoczonych, skąd pochodzi jedna czwarta japońskiego importu. Innymi ważnymi partnerami handlowymi są kraje azjatyckie, takie jak Hongkong, Singapur, Korea Płd. i Tajwan. Wiele japońskich firm otwiera swoje fabryki w innych krajach. W 1997 wydano ponad 54 miliardy dolarów na budowę nowych fabryk i biur na całym świecie. Rząd japoński przeznacza także bardzo poważne sumy na pomoc gospodarczą dla krajów rozwijających się.

Samochody

Samochody to najlepiej znane wyroby japońskie. W 1998 roku wyprodukowano tu prawie 10 mln. samochodów, autobusów i ciężarówek - takiej liczby nie osiągnął żaden inny kraj na świecie. Wiele z tych samochodów montowały roboty. W Japonii jest więcej robotów przemysłowych niż we wszystkich rozwiniętych krajach świata razem!

Przyczyny cudu gospodarczego

Wiele ludzi zadaje sobie pytanie: Czemu Japonia jest tak dobrze prosperującym państwem mimo że przegrała II wojnę Św. a przed 1939 rokiem była tak samo rozwiniętym krajem jak ówcześnie Polska?
- Po przegranej wojnie nałożono na Japonię embargo na zbrojenia – cały dochód szedł na gospodarkę.
- Punktem honoru stała się dobra i wydajna praca (samurajski kodeks Bushido)
- Kupowano za granicą najlepsze licencje wraz z inżynierami i opracowywali je w celach stworzenia najlepszego produktu.

Charakterystyczne pojęcia związane z Japonią

- Samuraje-byli japońskimi odpowiednikami średniowiecznych rycerzy europejskich. Podobnie jak oni honor cenili sobie ponad wszystko. Swój kodeks honorowy nazywali bushido, co oznacza "droga wojownika". Samuraje uważali, że są winni swym panom bezwzględne posłuszeństwo - stawiali je wyżej niż przyjaźń, a nawet więzy rodzinne. Samuraj musiał być zawsze czujny; w każdej chwili mógł ruszyć do walki na rozkaz swego pana, za którego gotów był oddać życie.
- ceremoniał herbaciany- (chanoyu) jest typowo japońską formą estetycznego spędzania czasu, polegającą na podawaniu i piciu matcha - sproszkowanej zielonej herbaty.
- orgiami-to sztuka składania papieru, znana w Japonii od najdawniejszych czasów, dziś bardzo rozpowszechniona i ogromnie popularna. Nieomal każdy Japończyk potrafi z kawałka papieru wyczarować fantastyczny świat zwierząt i innych postaci czy przedmiotów
- sztuki walki- najsłynniejsze to Karate, czyli walka pustych rąk, Aikido, czyli droga harmonii ciała i umysłu i Kung-fu, czyli sztuka wojenna.
- Ikebana, czyli sztuka układania kwiatów - W przeciwieństwie do czysto dekoracyjnej formy układania kwiatów rozpowszechnionej na Zachodzie, japońska sztuka układania kwiatów, dąży do stworzenia harmonii linearnej kompozycji, rytmu i koloru. O ile na Zachodzie kładzie się nacisk na liczbę i barwę kwiatów, koncentrując głównie uwagę na ich pięknie. Japończycy podkreślają linearne aspekty kompozycji, a ich sztuka to nie tylko kompozycja z kwiatów, ale i z wazonów, łodyg, liści i gałązek. Struktura japońskiej kompozycji z kwiatów opiera się na trzech głównych liniach symbolizujących niebo, ziemię i człowieka.