Obraz i ocena społeczeństwa rosyjskiego w trzeciej części "Dziadów" A. Mickiewicza. Ocena ludu rosyjskiego w "Ustępie"

Adam Mickiewicz dokonał w „Ustępie” oceny ludu rosyjskiego. Najwięcej odnajduję jej w wersach 69-97 fragmentu pt. „Droga do Rosji” oraz w wersach 93-150 fragmentu pt. „Petersburg”.

Mickiewicz wyraża swój pogląd na Rosjan ustami podmiotu mówiącego - zesłańca na Syberię. Jedzie on kibitką przez terytorium Rosji. Intensywnie przeżywa otaczający go świat, krytykuje go. Jego opis jest bardzo plastyczny, a zarazem wyjątkowo subiektywny. Trudno nie dostrzec negatywnego nastawienia autora do Rosjan. Język w analizowanych przeze mnie fragmentach „Ustępu” jest poetycki, bogaty w środki stylistyczne.

W „Ustępie” przedstawiony został zarówno wygląd zewnętrzny, jak i wnętrze Rosjan. Mickiewicz opisuje ich jako dobrze zbudowanych, silnych ludzi:

(...)Spotykam ludzi – z rozrosłymi barki,
Z piersią szeroką, z otyłymi karki;
Jako zwierzęta i drzewa północy,
Pełni czerstwości i zdrowia i mocy(...)

Jednakże ich twarze są puste, bez wyrazu. Podmiot mówiący zauważa, że brakuje w nich emocji. Taki stan rzeczy uzasadnia faktem, „że każda twarz jest pomnikiem narodu”. Rosjanie, uciemiężeni przez swojego władcę, są wyzuci ze wszelkich emocji. Dawno utracili już nadzieję na poprawę swojego bytu. Podmiot liryczny zastanawia się, jak zmieniłby się naród rosyjski, gdyby uzyskał wolność.

Mickiewicz także we fragmencie pt. „Petersburg” ukazuje czytelnikowi pustkę wewnętrzną Rosjan. Nie interesują się jadącymi kibitkami ani przechadzką cesarza po mieście. Pragną jedynie jak najszybciej przyjść do domu, gdyż na dworze jest bardzo zimno. Niektórzy z Rosjan chwalą się pozostałym, że mogli się pokłonić się przed carem. Mickiewicz ironicznie komentuje to:

(…)A przecież mówi: „Jak tam chodzić pięknie!
Cara widziałem, i przed Jenerałem
Nisko kłaniałem, i z paziem gadałem(…)

Analizowane przeze mnie fragmenty „Ustępu” obfitują w różnorodne środki stylistyczne:
· epitety („motyl jasny”, „brudne nocy plemię”),
· metafory („lecz twarz każdego jest jak ich kraina”),
· antytezy („Z daleka patrząc, - wspaniałe, przecudne; | Wszedłszy do środka, - puste i bezludne”),
· anafory („Ani się w ustach rozognionych żarzy, | Ani zastyga w czoła zmarszczkach ciemnych”).

Uważam, że Mickiewicz dokonując tak subiektywnej oceny ludu rosyjskiego, chciał uświadomić Polakom, że nie tylko oni są ciemiężeni przez cara. Autor próbuje dodać motywacji Polakom do walki o wolność nie tylko swoją, ale także innych narodów.