Całość w formie tabelarycznej w załączniku.
| EPIKA | LIRYKA | DRAMAT |
|---|---|---|
| CECHY: świat przedstawiony epiki zawiera wszystkie zdarzenia i elementy rzeczywistości odnoszące się do bohaterów utworów Narracja to wypowiedź narratora, może być trzecioosobowa (narrator poza światem przedstawionym) lub pierwszoosobowa (narrator jest częścią świata przedstawionego) O świecie przedstawionym w utworze opowiada narrator, czyli fikcyjna osoba | CECHY: świat przedstawiony wyłania się z monologu lirycznego, jest to świat wewnętrznych przeżyć, uczuć i refleksji Monolog liryczny to samodzielna wypowiedź podmiotu lirycznego Podmiot liryczny (inaczej "ja" liryczne) to osoba fikcyjna wypowiadająca swoje przeżycia i doznania, nadawca monologu wewnętrznego. | CECHY: świat przedstawiony tworzą bohaterowie swoimi wypowiedziami i działaniami, głównym składnikiem tego świata jest akcja Dialog jest obok monologu podstawową formą wypowiedzi w utworze dramatycznym, monolog jest dłuższą wypowiedzią jednej postaci Ograniczona rola podmiotu literackiego, bohaterowie wypowiadają się w sposób bezpośredni, brak pośrednika między autorem a odbiorcą |
| GATUNKI EPICKIE: NOWELA: Krótki utwór posiadający wartką i mocno zarysowaną akcję Jej fabuła jest prosta zwykle jednowątkowa o charakterze dramatycznym. Zawiera środek kompozycyjny, czyli element, wokół którego zorganizowany jest cały utwór Przykład: „Janko muzykant” OPOWIADANIE: Zawiera partie opisowe i refleksje Swobodna kompozycja pozwala wprowadzić epizody, opisy i dygresje Narrator ukazuje swój stosunek do świata przedstawionego może przedstawić sytuację, w jakiej się znajduje (sytuacja narracyjna) Opowiadane wydarzenie zmierza ku wyraźnemu zakończeniu POWIEŚĆ: Akcja zwykle oparta jest na jakimś konflikcie i posiada wyraziste rozwiązanie Narrator w swej wypowiedzi kształtuje cały świat przedstawiony w utworze Występuje wiele postaci, których losy i działania pokazane są na tle społecznym, obyczajowym, ekonomicznym, psychologicznym, politycznym, itp. Cechuje ją wielowątkowa fabuła i duża ilość epizodów Przykład: „Lalka” ANEGDOTA: Krótkie opowiadanie o jakimś specyficznym wydarzeniu Historyjka z życia sławnej postaci Może być częścią jakiegoś większego dzieła BAJKA: Zawiera treść dydaktyczna, naukową, moralną Jaj głównym celem jest przekazanie, zwykle w formie morału, pewnej ogólnej prawdy o człowieku i jego cechach Szczególnie popularne są bajki zwierzęce, których bohaterami są zwierzęta, które staja się alegoria typowych cech ludzkich Przykład: „Przyjaciele” EPOPEJA: Duży utwór epicki zwykle pisany wierszem Przedstawia dzieje legendarnego lub historycznego bohatera na tle ważnego dla danej społeczności momentu dziejowego Występuje wszechwiedzący narrator, który zachowuje obiektywizm i dystans do świata przedstawionego Przykład: „Pan Tadeusz” LEGENDA: Opowieść nasycona elementami fantastyki, niezwykłości i cudowności Tematem stały się mityczne lub historyczne zdarzenia, postacie | GATUNKI LIRYCZNE: ELEGIA: Utwór liryczny o podniosłym, poważnym charakterze Podmiot liryczny rozpamiętuje zwykłe sprawy osobiste lub istotne problemy ogólnoludzkie Gatunek ten wywodzi się z poezji greckiej początkowo pełnił rolę pieśni lamentacyjnej Oprócz elegii żałobnej wyróżniamy również elegie wojenne, polityczne, miłosne i dydaktyczne W Polsce elegie pisali: Kochanowski, Słowacki, Herbert i Miłosz Przykład: „Elegia o chłopcu Polskim” FRASZKA: Krótki utwór wierszowany najczęściej żartobliwy Może być zróżnicowany tematyczni, posiada przewrotną puentę W Polsce fraszki pisali: Potocki, Tuwim, Gałczyński Przykład: „Na pobożność” HYMN: Uroczysta, podniosła pieśń pochwalna Hymny podejmują różnorodną problematykę: patriotyczna, filozoficzną, moralną Ma charakter wyznania uczuć jednostki lub pewnej zbiorowości Rozpoczyna się apostrofą, czyli bezpośrednim, uroczystym zwróceniem się do adresata W Polsce hymny pisali: Krasicki, Kasprowicz, Lechoń Przykład: „Czego chcesz od nas Panie” ODA: Utwór o charakterze pochwalnym utrzymany w poetycznym stylu Sławi bohaterów, wyraża wielkie idee, wydarzenia Zwykle rozpoczyna się apostrofą, nasycona jest hiperbolami oraz licznymi porównaniami i przenośniami W Polsce ody pisali: Mickiewicz, Słowacki, Miłosz, Iwaszkiewicz Przykład: „Oda do radości” PIEŚŃ: Najstarszy gatunek poezji lirycznej, pierwotnie związany z muzyką Można wyróżnić pieśni pochwalne, powitalne, pożegnalne, żałobne, weselne i miłosne Odznacza się dźwięcznością, melodycznością, rytmizacją, układem stroficznym i występowaniem licznych powtórzeń (np. refrenu) Przykład: „Pieśń o Rolandzie” SONETY: Utwór liryczny, który powstał w okresie późnego średniowiecza Utwór liryczny składający się z 14 wersów ułożonych najczęściej z dwóch czterowierszach i dwóch trójwierszach Dzieli się na dwie części: ośmio- i sześciowersową Dwie pierwsze części zawierają cześć opisową lub narracyjną natomiast dwie ostatnie cześć refleksyjno-uogólniającą W Polsce sonety pisali: Sęp-Skarżyński, Kochanowski, Mickiewicz, Kasprowicz, Staff TREN: Pieśń żałobna o charakterze lamentacyjnym i religijnym Wyraża żal i ból po stracie kogoś bliskiego Rozpamiętuje się w niej dokonania zmarłego i chwali jego zalety i zasługi Do poezji Polskiej wprowadzony przez Kochanowskiego | GATUNKI DRAMATYCZNE: DRAMAT WŁAŚCIWY: Dramat obyczajowo-psychologiczny Utwór o zwartej kompozycji i niewielkiej liczbie występujących postaci Nie ma zasad trzech jedności Zachowuje zasadę prawdopodobieństwa wobec realiów życia, tła społeczno-obyczajowego Bohaterowie reprezentują zazwyczaj określone środowisko Występuje język potoczny w dialogach, daleki od retorycznego stylu podniosłej mowy Przykład: „Niemcy” KOMEDIA: Wprowadza lekka pogodna tematykę Cechuje ja wartka akcja oparta na konflikcie postaw, zmierzająca do pomyślnego rozwiązania Często ma charakter groteskowy i satyryczny Zawiera elementy komizmu: sytuacji, postaci, języka W Polsce komedie pisali: Fredro, Zabłocka, Zapolska Przykład: „Zemsta” TRAGEDIA: Głównym składnikiem akcji jest konflikt dwóch nie dających się pogodzić ze sobą racji Podporządkowana zasadzie trzech jedności Bohaterowie świadomi swej nieuchronnej klęski nie rezygnowali z walki W Polsce tragedie pisali: Krasicki, Słowacki, Wyspiański Przykład: „Romeo i Julia” |
kama_1919 Dzię ki wielkie akurat na spr. ;*
odpowiedz
elciako swietne!!! akurat na sprawdzian z literatury ;*
odpowiedz
Boskie!