„Ballady i romanse” – romantyczna propozycja poznawania świata

„Zdaje mi się, że widzę... gdzie?
Przed oczyma duszy mojej!”

czyli „Ballady i romanse – romantyczna propozycja poznawania świata”

W utworach wielu romantycznych poetów ukazane są romantyczne „narzędzia” poznania, takie jak uczucie, szaleństwo, sny, intuicja oraz wiara. Różnią się one diametralnie od sposobów poznania innych epok - nie polegają na tym, co wszyscy mogą zobaczyć, czy też usłyszeć. Ballady wyrażają wiarę w pozazmysłowe poznanie, oparte na intuicji i wierze, oraz w możliwość kontaktu między rzeczywistością ziemską i światem duchów. Karusia, dziewczyna z utworu Adama Mickiewicza „Romantyczność” jest typową bohaterką romantyczną. Cierpi z powodu odwzajemnionej, nieszczęśliwej miłości która została zakłócona przez śmierć ukochanego – Jasia. Zakłócona, a nie przerwana, gdyż miłość ma charakter ponadczasowy, a śmierć nie może jej zniszczyć. Karusia pomału popada w obłęd, lecz nadal kocha Jasia – CZUJE, iż odwiedza ją nocą, WIDZI go, ale „oczyma duszy”. Może go nawet DOTKNĄĆ.

„Zimny, jakie zimne dłonie”
„Twoja biała sukienka”

Inni ludzie nie potrafią zobaczyć jej ukochanego – mimo to WIERZĄ, i uznają za oczywiste, iż Jaś jest przy swojej Karusi. Narrator utworu tylko utwierdza ich w tym przekonaniu i dementuje naukowe poglądy starca, który twardo stąpa po ziemi i ma zamknięty umysł.

„Czucie i wiara silniej mówi do mnie
Niż mędrca szkiełko i oko.”

Także w balladzie „Król elfów” Goethego występuje jeden bohater, który ze względu na swoją wyjątkowość dostrzega więcej niż inni. Jest to dziecko – mały chłopiec który posiada dar – WIDZI (także „oczyma duszy”) i SŁYSZY Króla Elfów – postać tajemniczą, chcącą porwać dziecko najprawdopodobniej ze względu na jego „inność”.

„ - (...) Król Elfów w koronie... i wlecze swój płaszcz...
- Mój synku, mgły wstają i wloką się, patrz!”

Ojciec nie chce uwierzyć swemu synowi, jest pewien, że to majaki wywołane gorączką. Chłopiec umiera – czy jest to jednak skutek choroby, czy dziecko naprawdę zostało porwane przez Elfa? Autor nie daje nam jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, uważam jednak, iż chłopiec był wyjatkowy i potrafił DOSTRZEC sferę pozazmysłową.

W kolejnej balladzie Adama Mickiewicza – „Lilie” także pojawia się postać fantastyczna – duch zamordowanego męża. Morderczynią jest jego żona – po dopuszczeniu się zbrodni SŁYSZY głos swojej ofiary. Nęka ją ciągły niepokój, nie może spać, gdyż boi się widma męża. Popada w obłęd, a w końcu spotyka ja zasłużona kara.

Dzięki powyższym przykładom wykazałam czym są romantyczne „narzędzia” poznania. „CZUJE”, „WIDZI”, „SŁYSZY”, „DOSTRZEGA”, „DOTYKA” – wszystkie te czasowniki wydają się tak „przyziemne”. Jednak nie wtedy, gdy jesteśmy obłąkani, popadamy w szaleństwo, wierzymy intuicji oraz snom. Wtedy CZUJEMY obecność duchów, WIDZIMY zjawy, SŁYSZYMY głosy z zaświatów, DOSTRZEGAMY „drugą stronę”, a nawet – DOTYKAMY umarłych...