Ruchy i wspólnoty w Kościele
Katolicy, często ludzie młodzi szukają stale nowych form realizowania swojego chrześcijaństwa. Tworzą się ruchy i nieformalne grupy. Pragnieniem jednostek, które zapoczątkowują nowe prądy jest zazwyczaj odnowa życia duchowego w Kościele - stąd powstaje ogólne określenie ruchy odnowy, ruchy reformatorskie (słowo ruch mówi tu o jakiejś zmianie - jest to zmiana w kierunku dobra, odnowienia, powrotu do źródeł). Z czasem autentyzm ruchów, poprawność ich doktryny się weryfikuje i wzbogacony zostaje Kościół o nową duchowość i nowe formy apostolstwa, lub grupa /sekta odłącza się od jedności i zamiera lub trwa. Sobór Watykański Drugi stał się natchnieniem i stworzył klimat sprzyjający powstawaniu wielu nowych i dynamicznemu rozwojowi istniejących ruchów i wspólnot.
Od samego początku życia Kościoła pojawiają się prądy i ruchy odnowy, wywierające na życie Kościoła znaczący wpływ.
Sobór Watykański II, będący nowym, świeżym powiewem Ducha Świętego Odnowiciela i dokonujący odnowy Kościoła na wszystkich frontach jego życia stał się także wyzwolicielem iskier zapalających chrześcijan do dynamicznego tworzenia coraz to nowych grup, wspólnot, prądów, duchowości i ruchów. Duch Święty “ośmielony” niejako i zaproszony przez Kościół zgromadzony na Soborze kędy chce wylewa swój ogień na cały świat.
Nazwy dwudziestu ruchów, które brały udział w pierwszym międzynarodowym kongresie ruchów odnowy kościelnej (Rzym, 23-27 września 1981):
- Arka Jean Vanier Francja 1964
- Comunione e Liberazione ks. Luigi Giusani Włochy 1954
- Chrześcijańska Wspólnota Wychowania o. Jean M.Rousseau Francja 1977
- Wspólnoty życia chrześcijańskiego o. Jean Leunis Włochy 1563
- Kultura i Wiara Brazylia 1976
- Cursillos de Cristianidad Hiszpania 1949
- Eau Vive Marta Robin Francja 1967
- Equipes Notre Dame ks. Henryk Caffarel Francja 1930
- Światło-Życie ks. Fr. Blachnicki Polska 1954
- Kościół-Świat ks. Antonio Fallico Włochy 1976
- Focolarini Chiara Lubich Włochy 1943
- Międzynarodowy Ruch Oazowy Włochy 1950
- Ruch Odnowy w Duchu Świętym USA 1967
- Ruch Apostolski z Szensztat ks. Józef Kentenich Niemcy 1914
- Sodalitium Christiane Vitae Peru 1971
- Christ, Comunion, Liberation Uganda 1970
- Bractwo Jezusowe Francja
- Pro Sanctitate ks. Gugl. Giaquinta Włochy 1947
- Żiva Cerkiew Słowacja 1955
- F.I.E.S. Włochy 1957
- Chrześcijańska Agape Czechosłowacja
Nazwy innych ruchów i wspólnot działających w Kościele powszechnym i w Polsce:
- Rodzina Radia Maryja
- Żywy Różaniec
- Rycerstwo Niepokalanej
- Czciciele Miłosierdzia Bożego
- Stowarzyszenie Rodzin Katolickich
- Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży
- Czciciele Niepokalanego Serca NMP
- Ruch Anonimowych Alkoholików i inne ruchy trzeźwościowe
- Ruch Domowego Kościoła (Oaza Rodzin) w ramach Ruchu Światło Życie
- Neokatachumenat
- Ruch Obrony Życia
- Skauci / Harcerstwo
- Zespoły Charytatywne
- Trzeci zakon św. Franciszka
- Krucjata Maryjna
- Legion Maryi
- Klub Inteligencji Katolickiej
- Grupa pielgrzymkowa
- Czciciele Serca Pana Jezusa
- Straż honorowa
- Ewangelizacja 2000
- Chór parafialny
- Rada parafialna
- Świeccy Szafarze Komunii świętej
- Orkiestra parafialna
- Krąg biblijny
- Verbum
- Zespół synodalny
- Schola
- Rodzina Rodzin
- Przymierze Rodzin
- Ruch Pomocników Maryi Matki Kościoła
- Ruch Totus Tuus
- Maitri
- Soli Deo
- Ku cywilizacji Miłości
- Wspólnota Krwi Chrystusa
- Ruch Rodzin Nazaretańskich
- Ruch ku Lepszemu Światu
- Konferencja św. Wincentego a Paulo
- Spotkania Małżeńskie
- Wspólnoty Wieczernikowe
Ruchy w Kościele powinny być także ruchami kościelnymi. W tym celu muszą spełniać pewne kryteria:
- uświęcanie
- prawowierność nauki
- trwała i autentyczna komunia z papieżem i biskupem
- apostolskość
- zaangażowanie w służbie człowiekowi
- uznanie prawa pluralizmu w tworzeniu ugrupowań kościelnych
Ruchy, które ożywiają, ubogacają i służą Kościołowi, najczęściej tworzą małe wspólnoty, w których członkowie ruchu stają się ewangelizowani i ewangelizujący. Realizuje się tak więc zarówno idea stałej formacji jak i apostolstwa. Wspólnoty tworzone przez różne ruchy odpowiadają na zapotrzebowanie i oczekiwanie chrześcijanina aby być akceptowanym i aby służyć innym i akceptować ich. W braterskiej wspólnocie przeżywa się głęboko kontakt z Panem Bogiem, świadomość szczególnego posłannictwa, misji do spełnienia, poprzez podjęcie i spełnienie konkretnej posługi. Charakterystyczną cechą współczesnych ruchów jest ich różnorodność i wielokształtność. Niektóre z nich posiadają stałe i silne struktury, przynajmniej w centrum ruchu, inne natomiast unikają jakiejkolwiek organizacji. Właśnie te ruchy osiągają szybko wysoki stopień rozpowszechnienia i przyciągają duże grupy ludzkie.
1. Odnowa w Duchu Świętym
Zwana również odnową charyzmatyczną jest przykładem bardzo szeroko rozpowszechnionego ruchu. Nie jest ona organizacją, nie prowadzi ewidencji swych członków, nie ma sztywnych struktur. Spotkania grup modlitewnych odbywają się jednak na ogół regularnie - przeważnie raz na tydzień. Charakterystyczną cechą ruchu odnowy jest modlitwa uwielbienia i radosnego dziękczynienia. Wspólnota wiary wzrasta i żywi się słowem Bożym. Na Spotkaniu modlitewnym zawsze czyta się i rozważa Pismo Święte. Uczestnicy spotkania w świetle słowa życia dzieli się swoimi osobistymi refleksjami i doświadczeniami. Spotkanie przygotowuje zwykle grupa animatorów blisko współpracującym z kierownikiem duchowym grupy, którym powinien być ksiądz. Odpowiedzią ruchu charyzmatycznego na potrzebę ewangelizacji są spotkania zwane Seminarium Odnowy w Duchu Świętym, organizowane w dużych grupach, które oprócz tego gromadzą się w małych grupach (do 10 osób). Seminarium trwa 7-10 tygodni. Jego treścią jest rozważanie słowa Bożego, katecheza i wezwanie do przeżywania Seminarium na codziennej modlitwie indywidualnej. Spotkania modlitewne, rozważanie słowa Bożego, atmosfera małych grup mają pomóc katolikowi do pogłębienia życia religijnego. Wykorzystywane są różne dary Ducha Świętego z uzdrawianiem, prorokowanie, i językami włącznie, największym darem jak wiemy pozostaje oczywiście miłość. Jeżeli spotkania modlitewne prowadzone są właściwie i gdy zachowana jest czystość nauczania wówczas ważnymi owocami
2. Neokatechumenat
Droga Neokatechumenalna, podobnie jak Odnowa w Duchu Świętym dąży do ożywienia życia chrześcijańskiego i tak jak ruch charyzmatyczny rozprzestrzeniła się w wielu miastach i miejscowościach w Polsce i na całym świecie. Neokatechumenat obficie czerpie z Pisma Świętego. Słowo Boże jest często czytane, wyjaśniane, komentowane spontanicznie w kontekście życia, rozważane w małych grupach i dużych wspólnotach. Wspólnoty neokatechumenalne posługują się bogatą symboliką, szczególnie w liturgii. Symbole są w katechezach przedstawiane i opisywane. Droga neokatechumenalna trwa długo (około 12-15 lat) i jest podzielona na etapy
3. Ruch Światło – Życie
Jest jednym z ruchów odnowy Kościoła według nauczania Soboru Watykańskiego II. Gromadzi ludzi różnego wieku i powołania: młodzież, dzieci, dorosłych, jak również kapłanów, zakonników, zakonnice, członków instytutów świeckich oraz rodziny w gałęzi rodzinnej, jaką jest Domowy Kościół. Poprzez odpowiednią dla każdej z tych grup formację Ruch Światło - Życie wychowuje dojrzałych chrześcijan i służy odnowie Kościoła przez przekształcanie parafii we wspólnoty wspólnot.
Znakiem Ruchu Światło - Życie jest starochrześcijański symbol fos-dzoe(gr) (gr. światło, życie splecione literą omega tworzące krzyż).
Cel Ruchu Światło - Życie jest osiągany poprzez realizację programu formacyjnego. Każdy uczestnik Ruchu po ewangelizacji, prowadzącej do przyjęcia Jezusa Chrystusa jako swego Pana i Zbawiciela, uczestniczy w formacji w grupie uczniów Jezusa a następnie we wspólnocie diakonijnej, podejmując konkretną służbę (diakonię) w Kościele i świecie. Ewangelizacja - katechumenat - diakonia, to trzy etapy drogi formacyjnej Ruchu Światło - Życie na wszystkich poziomach formacji.
Struktura ruchu jest zgodna ze strukturą Kościoła Małe grupy do których należą uczestnicy Ruchu, zasadniczo tworzą jego wspólnotę w parafii. Wspólnoty Ruchu utrzymują ze sobą łączność spotykając się na Dniach Wspólnoty.
Odpowiedzialność za całość Ruchu sprawuje Moderator Generalny Ruchu Światło - Życie. Na szczeblu kraju, diecezji i parafii odpowiedzialność pełnią moderatorzy krajowi, diecezjalni i parafialni.
Początki historii Ruchu sięgają pierwszej oazy, która odbyła się w r. 1954 Ruch Światło - Życie rozwinął się z oaz - rekolekcji zamkniętych prowadzonych metodą przeżyciową.. Przed rokiem 1976 Ruch był znany pod nazwą "Ruch oazowy", "Ruch Żywego Kościoła". Twórcą oazy, założycielem Ruchu i pierwszym moderatorem krajowym był ks. Franciszek Blachnicki (24 III 1921 - 27 II 1987).
4.Międzynarodowe Stowarzyszenie "Wiara i Światło"
"Wiara i Światło" powstała z wiary, że każda z osób upośledzonych umysłowo jest w pełni osobą, z wszystkimi prawami istoty ludzkiej: przede wszystkim z prawem bycia kochaną, uznawaną i poważaną ze względu na samą siebie i w wyborach, które podejmuje. "Wiara i Światło" jest także przekonana, że każda osoba, w pełni sprawna czy upośledzona jest jednakowo kochana przez Boga, że Jezus mieszka w każdej z nich. "Wiara i Światło" wierzy, że każda osoba, nawet najbardziej upośledzona jest powołana by pogłębiać swe życie w Jezusie w swoim Kościele. Jest powołana by stać się źródłem łaski i pokoju w świecie.
Wspólnota "Wiara i Światło" to grupa 10-40 osób (upośledzone umysłowo dzieci, młodzież i dorośli ich rodzice i przyjaciele) spotykających się przynajmniej raz w miesiącu na przyjacielskich spotkaniach, dzieleniu się, modlitwie i świętowaniu.
Pomiędzy tymi spotkaniami członkowie wspólnoty nawiązują osobiste więzi, bowiem "tam gdzie jest przyjaciel tam jest i droga".
Zwykle wspólnoty zakorzenione są w lokalnych parafiach i włączają się w życie swego kościoła. "Wiara i Światło" skupia Chrześcijan różnych wyznań odpowiadając na Jezusową modlitwę "Ojcze uczyń aby wszyscy stanowili JEDNO".
Poza regularnymi zebraniami, wspólnoty pdejmują szereg rozmaitych działań zależnie od ich potrzeb. Organizują wakacyjne obozowiska, formacje, pielgrzymki - czas radości i ożywienia dla osób z umysłowym upośledzeniem, czas wytchnienia dla ich rodziców, etc.
Osobie upośledzonej, "Wiara i Światło" objawia, że jest wezwana by obdarowywać innych skarbami swego serca, swym uczuciem, wiernością.
Rodzinom, "Wiara i Światło" daje niezbędne oparcie w ich trudnościach, pomaga im w lepszym rozpoznaniu wewnętrznego piękna ich dziecka i odkryciu, że ono może być źródłem życia i jedności.
Przyjaciołom, szczególnie młodym, "Wiara i Światło" ukazuje drogę do nawiązania przyjaźni z osobą upośledzoną umysłowo, do zaangażowania pozwalającego na odkrycie w drugiej osobie żywej obecności Jezusa, odkrycie nowego sensu swego życia. Czyż nie jest to niesamowite doświadczenie.
5. RUCH RODZIN NAZARETAŃSKICH
Ruch Rodzin Nazaretańskich (RRN) jest międzynarodowym katolickim ruchem apostolstwa rodzin, którego celem jest uświęcenie członków poprzez pogłębienie życia Ewangelią w oparciu o komunię życia z Chrystusem w codzienności.
Inicjatorem RRN jest ks. prof. Tadeusz Dajczer (ur. 1931), który wraz z ks. dr Andrzejem Buczelem (1951 - 1994) i grupą osób świeckich utworzyli w 1985 r. w Warszawie pierwszą wspólnotę ewangelizacyjną, która dała początek Ruchowi. W ciągu dwóch lat RRN rozprzestrzenił się na terenie Polski, a obecnie istnieje także w kilkudziesięciu krajach na wszystkich kontynentach.
Pomimo międzynarodowego charakteru Ruch funkcjonuje w oparciu o strukturę diecezjalną, podkreślając więź z Kościołem lokalnym. W diecezjach kierują nim księża moderatorzy mianowani przez biskupów diecezjalnych. Członkowie Ruchu spotykają się we wspólnotach parafialnych, bądź specjalistycznych, np. dziecięcych, gimnazjalnych, młodzieżowych, studenckich, młodych małżeństw, grupach zawodowych. Wspólnotami kierują świeccy animatorzy, ściśle współpracujący w zakresie spraw duchowych z kapłanami.
Duchowość Ruchu Rodzin Nazaretańskich czerpie swoją inspirację z Ewangelii realizowanej za wzorem Chrystusa w sposób radykalny w życiu, postawie, wyborach.
6. KOMUNIA I WYZWOLENIE
Ruch Komunia i Wyzwolenie zrodził się we Włoszech w 1954 r. z charyzmatu ks. Luigi Giussaniego. Genezy ruchu można doszukiwać się w głębokim osobistym nawróceniu ks. Giussaniego, odkryciu faktu, że "Słowo stało się Ciałem", Bóg stał się Człowiekiem, Stał się Kimś, kogo można spotkać. Szczęście, Miłość, Prawda stały się możliwe w osobie Jezusa Chrystusa.
Początkiem Ruchu była wspólnota uczniów w mediolańskim liceum. Potem ogarnął on kręgi studenckie inne grupy społeczne we Włoszech. Dzisiaj obecny jest w wielu krajach Ameryki Południowej i Północnej, w Afryce, Europie i Azji. Do Polski dotarł poprzez osobiste kontakty z Włochami żyjącymi doświadczeniem "Communione e Liberazione". Od roku 1983 datuje się w Polsce oficjalna obecność Ruchu.
Celem Ruchu jest wychowanie do dojrzałej wiary, do dojrzałego chrześcijaństwa. Zadaniem członków jest rozpoznanie się w komunii, czyli jedności, i budowanie Kościoła, jako miejsca spotkania z Chrystusem. Trzeba rozpoznać Jego obecność wśród ludzi i wspólnie uczyć się jak najlepiej przekazywać Go innym - aby wszyscy Go poznali i aby we wszystkich zaszczepić pasję do Chrystusa. Dzięki Jego obecności dokonuje się przemiana świata.
Podstawowym narzędziem pracy formacyjnej Ruchu są cotygodniowe spotkania zwane "szkołą wspólnoty". Jest to pogłębianie spotkania z Chrystusem zapoczątkowanego przez chrzest, a przeżytego na nowo poprzez charyzmat Ruchu. Obecni rozważają teksty ks. Giussaniego i dzielą swoim doświadczeniem życia. Czasem wspólnych działań są też rekolekcje, wakacje, inauguracja pracy rocznej, spotkania z młodzieżą i studentami, udział w pieszych pielgrzymkach.