Teoria ekonomii a polityka ekonomiczna. Wzajemne relacje i uwarunkowania.

Aby rozpocząć analizę pomiędzy samą teorią ekonomii a jej praktycznym zastosowaniem w gospodarowaniu, należy wyjaśnić samo znaczenie słowa ekonomia i polityka ekonomiczna.
Ekonomia to nauka o gospodarowaniu, czyli takim wykorzystaniu posiadanych czynników wytwórczych, które zapewni osiągnięcie największych korzyści w postaci zysku-dochodu. Przedmiotem zainteresowania ekonomii jest analiza elementów występujących w procesie gospodarowania, a także analiza powiązań między nimi. Ekonomia zajmuję się również przebiegiem i rezultatami procesów gospodarczych. Dzieli się ona na: mikroekonomię, która bada wszystkie ww. zagadnienia w skali jednego podmiotu gospodarującego (np.: przedsiębiorstwo, konsument itp.) oraz makroekonomię, której obszarem zainteresowania jest gospodarka narodowa jako całość i zjawiska w niej występujące (np.: powstawanie i podział dochodu narodowego, inflacja, bezrobocie)
Polityka ekonomiczna (gospodarcza) jest kategorią ekonomiczną i historyczną ,która określa różne cele i zadania polityki ekonomicznej w poszczególnych formacjach społecznych. Zmianie ulegają również metody polityki ekonomicznej. Najbardziej liczącym się przedstawicielem nowoczesnej gospodarki rynkowej uznania określonej roli państwa jest J.K. Galbraith, który w swym podstawowym dziele „Ekonomia a cele społeczne”, uznaje, że polityka ekonomiczna jest to sposób sprawowania władzy państwa w nowoczesnym systemie gospodarczym. A oto jak określa i interpretuje pojęcie polityki ekonomicznej O.Lange: zadaniem polityki ekonomicznej jest praktyczne zastosowanie zbadanych przez ekonomię polityczną praw, a zatem podejmowanie takich działań w procesie gospodarczym, które będą przynosić racjonalne i efektywne skutki. Praktyczna umiejętność polityki gospodarczej to właściwy dobór sił i środków na stawiane cele społeczne. Koncepcja działania wszystkich podmiotów, w tym także władzy państwowej w procesie gospodarczym, to najwłaściwsze wykorzystanie pozostających do dyspozycji środków, aby osiągnąć zamierzone cele.

W klasyfikacji polityki gospodarczej– przyjmując płaszczyznę problemową – możemy wyodrębnić:
- politykę makroekonomiczną, obejmującą m.in. działania zmierzające do promowania wzrostu, kształtowania oszczędności i kierunków ich wykorzystania, osiągania wyższej efektywności, racjonalizacji podziału, właściwych układów z zagranicą oraz stabilizacji gospodarki,
- politykę mikroekonomiczną, strukturalną, dotyczącą m.in. działów i gałęzi oraz wybranych dziedzin, takich jak: zasoby naturalne, zatrudnienie, środowisko naturalne,
- politykę systemową, na którą składają się: instrumenty, narzędzia systemu funkcjonowania gospodarki i państwa, np.: planowanie, które w literaturze przedmiotu jest często określane jako najważniejszy instrument polityki ekonomicznej.

Teoria i polityka ekonomiczna są ze sobą ściśle powiązane i wzajemnie się uzupełniają. Warto zwrócić uwagę na samo zastosowanie i sposób wykonywania tejże polityki w większości współczesnych państw, gdzie uwidacznia się następująca klasyfikacja polityki gospodarczej:

1.INTERWENCJA PAŃSTWA W GOSPODARCE

Występują cztery główne funkcje państwa w gospodarce:
· Funkcja stabilizacyjna – wykorzystywana jest do przeciwdziałań zjawiskom inflacji, bezrobocia itp.
· Funkcja alokacyjna – wykorzystywana jest zgodnie z regułami gospodarki rynkowej, zadaniem jej jest przeciwdziałanie zjawiskom monopolistycznym, przy nie ograniczaniu uzasadnionej konkurencji
· Funkcja redystrybucyjna – wykorzystywana jest do korygowania podziału z zapewnieniem minimum egzystencji
· Funkcja adaptacyjna – której zadaniem jest dostarczenie metod i środków do uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych


Interwencja państwa w gospodarce


ROLA PAŃSTWA PRZYCZYNY CZRAKTER DZIAŁAŃ
Alokacja zasobów Dobra publiczne, koszty korzyści społeczne, monopol lub monopson; nieodpowiedni poziom konkurencji; brak informacji i niepewność; dobra społeczne korzystne lub szkodliwe Prawo regulujące zachowania uczestników procesów rynkowych; podatki i subsydia; nacjonalizacja; dostarczenie dodatkowej informacji; zwiększenie konkurencji
Stabilizacja Brak informacji i niepewność prowadzące do zbyt niskich lub wysokich wydatków Polityka fiskalna, polityka monetarna, polityka dochodów
Podział Niedoskonały rynek; doskonały rynek, ale niesprawiedliwy podział; rzeczywisty podział, spowodowany przepisami nie związanymi z bodźcami rynkowymi (np. prawem o dziedziczeniu) Podatki i płatności transferowe; zmiana przepisów wpływających na podział; zwiększenie konkurencji na rynkach; polityka dochodów


Osiągnięcie wielorakich celów oddziaływania państwa na gospodarkę jest możliwe tylko przy wykorzystaniu instrumentów polityki ekonomicznej, jak: polityka fiskalna, pieniężna, dochodów i cen, zatrudnienia itd. Działania państwa w zakresie poszczególnych „polityk” powinny być synchronizowane w odpowiednim programie., który powinien obejmować zarówno bieżące działania polityki ekonomicznej, jak i kształtowanie procesów gospodarczych w przyszłości.

Instrumenty polityki ekonomicznej - patrz załacznik.


Właściwe wykorzystanie owych instrumentów oraz prawidłowy udział państwa w polityce ekonomicznej powinien występować w dwóch elementach:
- wytyczaniu celów politycznych i społecznych, wynikających z rozpoznanych – na podstawie studiów, analiz i ocen – uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych możliwości ich realizacji,
- dokonywaniu wyboru koncepcji strategii, tzn. celów rozwoju społeczno-gospodarczego oraz sił i środków ich realizacji.
Państwo poprzez swój wkład w gospodarce musi zapewnić instytucjonalne warunki dla efektywnego funkcjonowania gospodarki narodowej, tworzyć warunki do rozwoju prywatnej przedsiębiorczości poszczególnych rynków, banków oraz innych elementów struktury rynkowej.
2. TOLERANCYJNA (LIBERALNA) POLITYKA EKONOMICCZNA

W państwach kapitalistycznych, z jednej strony podkreśla się wpływ planowania na przyspieszenie rozwoju gospodarczego i zmniejszenie wahań koniunktury gospodarczej, z drugiej strony wskazuje na niewielką skuteczność planowania i ograniczenie możliwości jego oddziaływania za pomocą planu indykatywnego na procesy gospodarcze.
We współczesnej ekonomii zarysowały się dwa odmienne nurty w zależności od odpowiedzi na pytanie, czy państwo powinno ograniczyć swą rolę w oddziaływaniu na gospodarkę, na rzecz mechanizmów rynkowych o charakterze samoregulującym, czy też powinno w sposób daleko idący modyfikować charakter tego oddziaływania?
W wielu krajach wysoko rozwiniętych deklarowana jest filozofia gospodarki całkowicie liberalnej. Główny nacisk kładzie się na mechanizmy rynkowe i bodźce indywidualne.
Zgodnie z tą polityką podczas planowania w gospodarkach rynkowych należy zwrócić uwagę na to, że
- podstawowe znaczenie ma dobrze funkcjonujący rynek, który ma wpływ na kształtowanie cen i płac
- nie zmniejsza się potrzeba koordynacji, kontroli oraz formułowania planów czy programów działania, zwłaszcza w sferze sytuacji socjalnej i dochodowej obywateli
Nie można również zapomnieć o tym, że szczególny rozgłos uzyskały poglądy i koncepcje liberalne amerykańskiego ekonomisty Miltona Freidmana, który jest przeciwny różnym formom ingerencji państwa w postępowanie obywateli i tok życia społecznego. Zdaniem Friedmana zakres polityki ekonomicznej należy wydatnie ograniczyć, rozszerzyć zaś pole działania mechanizmów rynku. Polityka państwa powinna przede wszystkim zapewnić skuteczną kontrolę podaży pieniądza, działać na rzecz zwiększenia do niego zaufania i obniżenia stopy inflacji, która jest zagrożeniem dla rozwoju państwa. Ten kierunek myślenia określa się mianem monotaryzmu.
Lata siedemdziesiąte w Stanach Zjednoczonych przynosiły ukształtowanie się i rozwój jeszcze innego podejścia do zagadnień polityki ekonomicznej. Była nim tzw. ekonomia propodażowa sugerująca przede wszystkim stosowanie czynników zwiększających wydajność, oszczędzanie i inwestowanie. Przedstawiciele ekonomii propodażowej za główne źródło trudności gospodarczych uznawali ograniczenia po stronie podaży. Sugerowali, że aby zwiększyć podaż trzeba skłaniać przedsiębiorców do powiększania produkcji i inwestycji poprzez obniżanie podatków. Należy też troszczyć się o wzrost oszczędności deponowanych w bankach, co obniży ceny kapitału. Reprezentanci tej doktryny proponowali ograniczenie regulacyjnych oddziaływań państwa, niechętnie odnosili się też do jego funkcji opiekuńczych i związanych z nimi rządowych wydatków na cele socjalne.

WNIOSKI
Ekonomia jak wynika z powyższego jest to tylko nauka o gospodarowaniu ,które zapewni osiągnięcie największych korzyści, ale tak naprawdę sama nauka nic nie daje. Dopiero przy wprowadzeniu danej teorii w życie można zauważyć efekty i sens danej nauki. Taki proces nazywa się właśnie polityką, w tym przypadku, ekonomiczną.
Jak widać te dwie różne dziedziny są ściśle ze sobą powiązane i aby gospodarowanie było właściwe należy najpierw stworzyć teorie, a potem wprowadzić ją w życie, korzystając z odpowiednich instrumentów oraz wyciągać wnioski z przeprowadzonych badań i analiz.

Literatura:
· „Polityka ekonomiczna” A. Fajferek
· „Podstawy ekonomii” E. Nojszewska
· „Mikroekonomia” A. Limański, M. Syrek

Jak zawsze cała treść w załączniku