Kierunki sztuki XX wieku

Wiek XX to niewątpliwie bardzo burzliwy okres w dziejach ludzkości. Konflikty w postaci I i II wojny światowej przyniosły olbrzymie zmiany niemalże w każdej dziedzinie życia zaczynając od polityki a na filozofii kończąc. Pojawiły się nowe tendencje w literaturze i sztukach plastycznych. Ludzie, którzy przeżyli czas pełen okrucieństwa zaczęli poszukiwać nowych form wyrazu, starali się przelać na papier lub płótno swoje żale, przemyślenia, które pojawiły się na przestrzeni tragicznych wydarzeń. Przedstawienie odbiorcom swoich nietuzinkowych dzieł wymagało od twórców nie lada odwagi, ponieważ niejednokrotnie spotykali się oni z drwiną, brakiem zrozumienia i uznania.
Jednym z pierwszych nowatorskich kierunków w sztuce był kubizm, który rozwinął się na początku XX wieku we Francji. Jednym z przedstawicieli nowego kierunku był Pablo Picasso, który swoim obrazem Panny z Awinionu stał się prekursorem nowego stylu. Nazwy kubizm użyto pierwszy raz w odniesieniu do zgeometryzownych pejzaży Baque’a. Kierunek ten inspirował się sztuką przedromańską i afrykańską, odznaczał się uproszczeniem i geometryzacją brył oraz dążeniem do syntezy – przy jednoczesnym odrzuceniu zasady perspektywy. Kubiści malowany przedmiot wpisywali w dwuwymiarową płaszczyznę. Charakter nowego kierunku szczególnie dobrze oddają słowa Cezanne’a, który powiedział, że prawda nie może mieć granic i forma powinna się ukazywać we wszystkich swoich aspektach intuicyjnie połączonych. Kubiści bardzo często w wymyślnej formie ukazywali przedmioty codziennego użytku.
Kubizm nie był jedyna nowością w XX wieku. W neutralnej Szwajcarii w samym środku I wojny światowej powstał nowy nurt w sztuce o nazwie dadaizm. Nazwa pochodzi od francuskiego słowa dada, wybranego z słownika Larousse’a na chybił trafił, które oznacza konika zabawkę w mowie dziecięcej. Absurdalna przypadkowość takiego wyboru, odwołanie się do dzieciństwa oraz kpina z tendencji do szufladkowania artystów i przypisywania ich do danych prądów wyrażała anarchizm grupy broniącej się przed okrucieństwem prawdziwego świata dorosłych, zajętego właśnie prowadzeniem wojny. Dadaizm zakładał, że twórczość ma być formą swobodnej zabawy. Główną formą twórczości była improwizacja – wolna od ograniczeń i stereotypów. Artyści wykorzystywali też gotowe formy i przedmioty masowej produkcji (ready mades), podnosząc je do rangi dzieła sztuki. Niejednokrotnie taka formę wybierał francuski artysta i jeden z głównych przedstawicieli dadaizmu Marcel Duchamp, którego dzieła mogą być transparentnym przykładem sztuki XX wieku. Marcel Duchamp, pochodzący z rodziny artystów, był jedną z osób, które stworzyły nowojorską grupę artystyczną – nowojorski dadaizm. To właśnie nowojorczycy zwykli nazywać swoje dzieła antysztuką. Marcel Duchamp natomiast, aby nie zostać posądzonym o negatywną postawę Zycie wg. Marcela Duchampa jest absurdalnym, bezsensownym żartem, taka postawa może wynikać z bycia świadkiem cierpienia tysięcy ludzi podczas wojny. Według tego nietypowego artysty wszystko, co dzieje się jest dziełem sztuki, wszystko, co nas otacza może mieć wartość artystyczną. W ludziach dostrzegał komizm, pozwalający mu na ironiczne komentarze pod adresem zarówno ich samych, jak i otaczającej go rzeczywistości. Marcel Duchami chciał usunąć ograniczenia związane z pojęciem sztuki. „Ready mades” miały za zadanie zmienić podejście do sztuki, zerwać z tradycyjnymi co do nich oczekiwaniami odbiorców. Trzy rzeczy, jego zdaniem, wystarczą by ze zwykłego przedmiotu uczynić dzieło sztuki. Przede wszystkim ustawienie tego przedmiotu na cokole, następnie należy umieścić podpis i zadatowanie, a na samym końcu zgłoszenie go na wystawę. Pierwszym ready made Duchampa było koło rowerowe, które według jego zasady znalazło się na cokole. W roku 1917 był on członkiem jury na Pierwszej Wystawie Niezależnych w Nowym Jorku. Wziął w niej udział wystawiając słynną już dziś „Fontannę”, pisuar z sygnaturą „R. Mutt 1917”, która to właśnie ów pisuar wyprodukowała. Dzieło zostało odrzucone i skrytykowane. z perspektywy czasu uważane jest za jeden z najbardziej znaczących punktów zwrotnych w historii sztuki.
Na przestrzeni XX wieku rozwinęło się jeszcze kilka nowych nurtów w sztuce. Jednym z nich był surrealizm, który był bardzo blisko dadaizmowi. Surrealiści byli zafascynowani zjawiskami paranormalnymi, absurdem i nonsensem, co można było zauważyć w ich twórczości Przedstawicielami nurtu byli: Louis Argon, Paul Eluard i Salvador Dali. Obok nadrealizmu rozwinął się także abstrakcjonizm, który opierał się na myśli, że dzieło powinno stworzyć własna rzeczywistość. Najważniejsze w dziełach abstrakcyjnych były barwy i kompozycja, która miała oddziaływać na odbiorcę. Najsłynniejsi przedstawiciele nurtu to Amerykanin Jackson Pollock i Holender Piet Mondrian.
Wiek XX to niewątpliwe wiek nowości i buntu wobec powszechnie przyjętych norm i reguł. Świat po wielu konfliktach zmienił się nie do poznania, dlaczego więc sztuka miałaby pozostać bez zmian. Tak pomyśleli artyści, którzy chcieli ludziom pokazać coś nowego, coś nad czym ludzie będą musieli się zastanowić, a w rezultacie zapomnieć o przerażającej rzeczywistości, która ich otaczała.