Siedem cudów świata

Siedem cudów świata, nazwa obejmująca w czasach starożytnych (okres hellenistyczny) 7 słynnych budowli i dzieł sztuki, które Grecy wyróżnili ze względu na wyjątkowe walory artystyczne i niezwykłe rozwiązania techniczne. Najstarszą i najpopularniejszą listę sporządził Kallimach z Kyreny (ok. 310-240 p.n.e.).Najczęściej zalicza się do siedmiu cudów świata: piramidy egipskie, wiszące ogrody Semiramidy w Babilonie, świątynię Artemidy (Artemizion) w Efezie (ok. 560 p.n.e., architekt Chersifron z Knossos), chryzelefantynowy posąg Zeusa Olimpijskiego dłuta Fidiasza w Olimpii, Mauzoleum w Halikarnasie, tzw. Kolosa Rodyjskiego (ok. 281 p.n.e., dzieło Charesa z Lindos), latarnię morską na wysepce Faros w Aleksandrii (ok. 280-279 p.n.e., dzieło Sostratosa z Knidos).Inne wersje uwzględniały mury Babilonu i kolosy Memnona w Egipcie.

Ogrody wiszące Semiramidy, wiszące ogrody w Babilonie, zespół ogrodów dworskich założonych na sztucznych tarasach, wspartych na wielopiętrowych, kolebkowo sklepionych budowlach.Na tarasach sypano ziemię i sadzono tam krzewy i drzewa. Drzewa wyrastały ponad murami miejskimi, stąd wrażenie, że wiszą w powietrzu. Wiszące ogrody Semiramidy były częścią pałacu nowobabilońskiego władcy Nabuchodonozora II (Nebokadnezara), panującego w latach 605-562 p.n.e.Legenda grecka przypisywała je mylnie asyryjskiej królowej Semiramidzie (identyfikowanej z Szammuramą, żoną króla Szamsziadada V, władcy Asyrii w końcu IX w. p.n.e.). Wiszące ogrody Semiramidy były uważane za jeden z cudów świata starożytnego.Podczas wykopalisk w Babilonie archeologowie odkryli budowle odpowiadające szkieletowi wiszących ogrodów Semiramidy.

Artemizjon Efeski, świątynia Artemidy w Efezie, wzniesiona około 560-550 p.n.e. przez Chersifrona z Knossos i jego syna Metagenesa. Największa grecka budowla sakralna, pierwsza zbudowana całkowicie z marmuru jako joński dipteros z kolumnowym pronaosem i odkrytym naosem, gdzie stał posąg Artemidy Efeskiej, zw. Polymastis (Wielopierśna), znany z licznych kopii rzymskich. Kolumny fasady, pokryte w dolnej części reliefami, fundował Krezus, król Lidii.Artemizjon Efeski uchodził za jeden z siedmiu cudów świata. Został spalony w 356 p.n.e. (w noc narodzin Aleksandra III Wielkiego) przez Herostratesa, szewca z Efezu, który chciał w ten sposób zyskać wieczną sławę. Świątynię odbudowano w epoce hellenistycznej (ukończona 323 p.n.e.), wzorując się ściśle na starym planie (architekci Dejnokrates, Demetrios i Pajonios). W czasie wykopalisk w końcu XIX w. zostały odsłonięte resztki Artemizjonu Efeskiego.Obecnie na jego miejscu stoi kolumna utworzona z ocalałych bębnów dawnych kolumn. Fragmenty odnalezionych rzeźb znajdują się w British Museum w Londynie

Zeusa Olimpijskiego posąg, chryzelefantynowy (chryzelefantyna) posąg kultowy Zeusa (13 m wysokości), wykonany ok. 435-430 p.n.e. dla świątyni w Olimpii przez Fidiasza, przy współpracy malarza Panajnosa i toreuty (toreutyka) Kolotesa, zaliczany do siedmiu cudów świata.Przedstawiał boga siedzącego na tronie w płaszczu i z wieńcem oliwnym na głowie, trzymającego w lewej dłoni złote berło, na prawej - posążek Nike.Posąg znajdował się w Olimpii do 426 n.e., kiedy spłonął podczas pożaru świątyni. Inna wersja mówi, że został nieco wcześniej zabrany do Konstantynopola, do pałacu cesarskiego, gdzie spłonął 475.Wygląd posągu Zeusa Olimpijskiego znany jest z opisów literackich i wyobrażeń na monetach z Elidy (I-II w.).

Rodyjski Kolos, zaliczany do siedmiu cudów świata posąg boga słońca Heliosa dłuta Charesa z Lindos z Lindos, umieszczony na wyspie Rodos ok. 290-280 p.n.e. Wykonany z brązu, mierzył 32 m wysokości. Posąg zmontowano z oddzielnych części przymocowanych do żelaznego rusztowania.Kolos rodyjski usytuowany był u wejścia do portu tak, że między jego rozstawionymi nogami mogły przepływać okręty. Upamiętniał pomyślną obronę miasta Rodos przed oblegającymi je wojskami Demetriosa I Poliorketesa (305-304 p.n.e.).Zniszczony ok. 224 p.n.e. w wyniku trzęsienia ziemi, został w VII w. n.e. sprzedany jako złom przez arabskich zdobywców wyspy - do wywiezienia szczątków kolosa rodyjskiego potrzebna była podobno karawana złożona z 900 wielbłądów.

Faros, niewielka wysepka u wejścia do portu starożytnej Aleksandrii, na której w 300-280 p.n.e. na zlecenie Ptolemeusza I Sotera wybudowano latarnię morską, jeden z 7 cudów świata starożytnego. Budowniczym był Sostratos z Knidos.Wygląd latarni możemy odtworzyć jedynie na podstawie jej wizerunków na drobnych przedmiotach użytkowych lub mozaikach. Wieża miała ok. 120 - 135 m wysokości i kształt graniastosłupa, na którym ustawiono graniastosłup sześcioboczny. Światło zapalone na szczycie i wzmocnione metalowymi lustrami widoczne było z odległości 30 km i wskazywało żeglarzom drogę do portu.Wielokrotne trzęsienia ziemi spowodowały częściowe zniszczenie latarni, ostateczny jej kres nadszedł w XIV w., gdy runęły stojące jej resztki. Na fundamentach latarni stoi zbudowany w końcu XV w. fort sułtana Qaitbaja (dziś Muzeum Morskie).

Memnona kolosy, dwa gigantyczne (ok. 18 m wysokości) posągi faraona Amenhotepa III (XV/XIV w. p.n.e.), znajdujące się w okolicy starożytnych Teb (Egipt).Trzęsienie ziemi (27 p.n.e.) uszkodziło północnego kolosa, który odtąd o wschodzie słońca, pod wpływem zmiany temperatury, zaczął wydawać przeciągłe dźwięki. Grecy identyfikowali posągi z mitycznym królem Etiopii, Memnonem. Zjawisko przyciągało rzesze starożytnych turystów (Germanik, Hadrian z żoną, poeci i pisarze). Na rozkaz Septymiusza Sewera dokonano restauracji posągu (w 199), w następstwie której efekty dźwiękowe zanikły.