Porównaj obraz Boga i świata w poezji Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego i w Hymnie Jana Kochanowskiego.

Jan Kochanowski pierwszy polski poeta urodził się w 1530 r. w Sycynie (ziemia radomska). Pochodził z rodziny szlacheckiej. Naukę i studia odbywał w Krakowie, w Królewcu i w Padwie . Zatrzymał się też na jakiś czas we Francji, między innymi w Paryżu. Piętnastoletni okres studiów i podróży zamknął Kochanowski wycieczką do Francji i w połowie maja 1559 roku trasą przez Niemcy, na stałe powrócił do kraju, jako w pełni ukształtowany humanista i renesansowy poeta. Kolejne 15 lat przeżył Kochanowski w otoczeniu dworu królewskiego i ówczesnych możnowałdzców. Utrzymywał ścisłe związki z dworem podkanclerza i biskupa Filipa Padniewskigo, rodziną Firlejów, Janem Zamojskim. Był jednym z sekretarzy królewskich Zygmunta Augusta na dworze w Krakowie. Z tego okresu pochodzą pierwsze utwory poety. Jedną z zabaw dworskich była gra w szachy. Kochanowski z przepisów gry stworzył romans i obdarzył naszą literaturę po raz pierwszy zwięzłą powiastką o dziejach serca, poprzedniczką późniejszej nowelistyki polskiej. Życie dworskie odrodzenia za główne zadania poety uważało unieśmiertelnianie żyjących i zmarłych wierszami pochwalnymi. Z dworem rozstał się około 1574 r. - już po elekcji i koronacji Henryka Walezego. Ożenił się z Dorotą Podlodowską i osiadł w Czarnolesie, gdzie oddał się swojej twórczości.

"Czego Chcesz od nas, Panie za Twe hojne dary?
czego za dobrodziejstwa, którym nie masz miary?"

W epoce renesansu o człowieku i jego relacjach ze swiatem i Bogiem pisał miedzy innymi w swych utworach Jan Kochanowski. Nie ma w jego twórczosci śladów kultów wyznaniowych chrześcijanstwa, tylko czysta wiara w Boga, tylko on pojawia się w jego wierszach o kontekscie religijnym. Najważniejszą wypowiedzią jest pieśn "Czego chcesz od nas Panie", w której mamy dokładny obraz Boga. Bóg panuje nad swoim stworzeniem i kieruje nim doskonale. Stwórca jest bliski człowiekowi, jest dobry, szczodrobliwy, łaskawy, hojny, nie skapi dóbr; stworzył piekny, przyjazny, harmonijny, dajacy radość człowiekowi swiat, człowiek może w nim pokładac nadzieje. Kochanowski składa ogólnie hołd Bogu, za wszystkie jego daryza to,że stworyl ziemie, dzien, noc, deszcz, i wszystko to dla człowieczeństwa.Renesansowa koncepcja Boga, jest opiekunem człowieka, jest jego przyjacielem. Dlatego człowiek odważa się zwracać bezpośrednio do niego , wie, że jest miłosierny. Świadczy o tym fakt, że człowiek został stworzony na podobieństwo Boga oraz, że Pan zesłał Swojego syna, aby pomóc człowiekowi.
Bóg ukazany jest także jako doskonały artysta, architekt, budowniczy, oraz gospodarz, który opiekuńczo rozpościera skrzydła nad ludźmi. Ład przyrody jest dowodem ciągłej i nieustającej miłości.
Zapłatą człowieka za tak wiele darów, które otrzymał jest :
miłość do Boga, ufność, iż pod opieką Boga, człowiek żyje bezpiecznie, swą wdzięczność powinien wyrażać w modlitwie, oddaniu się pod opiekę Pana
Ład przyrody określa postępowanie człowieka i stanowi dla niego gwarancję niezmienności i nienaruszalności porządku moralnego i społecznego.
Wiara w opatrzność jest źródłem poczucia bezpieczeństwa i optymizmu człowieka renesansu - występuje pochwała niewidzialnego Boga poprzez pochwałę widzialnego świata.

U Mikolaja Sepa-Sarzynskiego zmiennosc swiata i wolnosc wioda czlowieka do obledu i upadku, a slabosc wobec otaczajacej rzeczywistosci oraz natrectwo grzechu i smierci, doprowadzic moga do rozpaczy. Jedyna obrona przed poczuciem beznadziejnosci istnienia jest opieka Opatrznosci, która dziala w sposób nie pojety dla ludzkiego rozumu. W sonecie IV „O wojnie naszej, która wiedziemy z szatanem, swiatem i cialem” autor omawia wartosci dóbr ziemskich oraz spraw ostatecznych (smierci, wiecznosci, zbawienia, Boga). Podmiot liryczny zadaje Bogu retoryczne pytanie:, Jaka postawe nalezy w zyciu przyjac? Odpowiedz jest oczywista: Jedyna nadzieja zbawienia jest Bóg, z którego pomoca watly czlowiek jest w stanie pokonac wrogów i grzech. Dzieki tej boskiej pomocy beznadziejna walka istoty ludzkiej z calym przeciwnym jej swiatem staje sie walka heroiczna i niemozliwa do przegrania. U Mikolaja Sepa-Szarzynskiego Bóg to "swieta niezmierzona swiatlosc", a szatan "srogi ciemnosci hetman". Zycie czlowieka to spotkanie sie tych dwóch przeciwienstw. Dlatego nieuniknione jest bojowanie, ciagle wybieranie pomiedzy szatanem a Bogiem. Krótkosc zycia i niepewnosc doswiadczen utrudniaja rozpoznanie wlasciwych wartosci. Czlowiek musi zdobyc sie na niezwykly heroizm, aby sprostac swiatu, aby w warunkach nieustannej wojny dokonac zbawiennego wyboru. Od czlowieka zalezy, po której stronie znajdzie sie w momencie sadu ostatecznego. Twórczosc Mikolaja Sepa-Szarzynskiego przynosi nowe spojrzenie na czlowieka, sens ludzkiej egzystencji. Poeta ukazuje w swoich utworach los czlowieka, ale czyni to inaczej niz Kochanowski.
W sonecie I Mikolaj Sep-Szarzynski ukazujac swiat eksponuje szalenczy ruch nieba:
„ jak gwaltem obrotne obloki i tytan predki lotne czasy Pedza”. W tym okresleniu poeta zwraca uwage przede wszystkim na przemijalnie swiata, który nie jest juz tak przyjazny czlowiekowi jak to ukazywal w hymnie Jan Kochanowski. Swiat dla czlowieka baroku jest niezrozumialym chaosem, poddanym gwaltownemu pedowi, destrukcyjnym przemianom. Ludzi pozornym pieknem które szybko przemija, nie ma w nim ducha, jest tylko nietrwala i zwodnicza materia.

Czlowiek baroku jest istota marna, swiadoma swoich ulomnosci i jest rozdwojona w sobie. Ma swiadomosc, ze swiat na którym zyje jest pelen czyhajacych nan zasadzek. Zdaje sobie sprawe z wlasnej ulomnosci, sklonnosci natury do rzeczy nietrwalych, ludzacych pozornym pieknem, do którego sklania sie jego cialo. Obraz czlowieka baroku przedstawiony w poezji tego okresu zwraca uwage na jego tragizm. Podkresla to przede wszystkim Mikolaj Sep-Szarzynski w sonecie „O nietrwalej milosci rzeczy swiata tego”. Ukazuje tragedie czlowieka polegajaca na tym, ze Bóg stworzyl go jako istote która musi kochac: „milosc jest wlasny bieg zycia naszego” . Poeta ukazuje wielkie rozdarcie duszy czlowieka tej epoki, bo zaraz potem wyjasnia, ze ograniczeni przez zmyslowa powloke kochamy to co znamy ,to co jest nam bliskie, czyli rzeczy cielesne. Duszy to nie wystarczy, chce zlaczyc sie w mistycznej milosci z Bogiem. Mikolaj Sep-Szarzynski ukazuje, ze zycie naklada na czlowieka obowiazek nieustannych wyborów, koniecznosc podejmowania decyzji, które moga przesadzac o jego losie. Poeta podkresla, ze na pozór wszystko jest proste, nalezy kochac Boga i odwrócic sie od swiata, ale to wlasnie swiat dla czlowieka baroku jest bliski i przyciagajacy gdyz ma swiadomosc, ze zyje krótko.
Sonety Mikolaja Sepa-Szarzynskiego ukazuja , ze Bóg jest istota doskonala ale nie ma go w swiecie materialnym. Jest odlegly od czlowieka, niezrozumialy i wymagajacy. Oczekuje od czlowieka oddania i milosci, ale sam czesto tych uczuc nie potrafi czlowiekowi odwzajemnic. Dlatego Mikolaj Sep-Szarzynski pisze:

„I od takiego, Boze nieskonczony,
(w sobie chwalebnie i w sobie szczesliwie
sam przez sie zyjac) zadasz jakmiarz chciwie
byc milowany i chcesz byc chwalony?

Mikolaj Sep-Szarzynski podobnie jak inni twórcy baroku przedstawia Boga i swiat. Czlowiekowi nakazuje dokonac wyboru miedzy jednym a drugim. Bóg jest istota doskonala, swiat natomiast jest niepojety i chaotyczny.
Obaj poeci barokowi mieli podobne wizje, majac swiadomosc bogactwa i piekna rzeczywistosci, ciagle podkreslaja koniecznosc odrzucenia tego piekna i nakazuja dazenie do wartosci duchowych.