Traktat wersalski

Zwycięstwo w I wojnie światowej przypadło państwom ententy. Spory wkład w to miał udział w walce Stanów Zjednoczonych, które chcąc bronić swoich europejskich interesów stanęły po stronie Anglii i Francji przeciwko Niemcom, znacznie przeważając jej siły. Niemcy nie mieli już sił na dalsze walki, byli zmęczeni wojną, więc zwrócili się do państw ententy z prośbą o przerwanie walk. Decyzję tą przyspieszył bunt mieszkańców Berlina, obalenie caratu i wprowadzenie republiki. Rozejm kończący I wojnę światową podpisano 11 listopada 1918r we Francji w lasku Compiègne [kąpień] pod Paryżem. 18 stycznia 1919r w Paryżu rozpoczęła się konferencja pokojowa, która miała na celu rozwiązać wszystkie problemy sporne i zapewnić pokój. Udział w niej brało 27 państw, które walczyły po stronie ententy. Jednak decydujący głos mieli tylko prezydenci: Anglii, Francji, USA i Włoch. Na konferencji nie było delegacji rosyjskiej, gdyż zawarli oni osobny pokój z Niemcami w Brześciu, a poza tym nie chciano układać się z bolszewikami i sądzono, że władza ich wkrótce upadnie. Pozostawiono dla nich dwa miejsca wolne. Podczas konferencji ujawniła się sprzeczność między Anglią a Francją, wyciszona na czas wojny. Francja dążyła do całkowitego obalenia potęgi Niemiec. Anglicy natomiast mieli odmienne zdanie w tej sprawie. Uważali, że osłabienie Niemiec spowoduje znaczne wzmocnienie Francji. Amerykanie natomiast chcieli oprzeć stosunki powojenne na 14 punktach programu prezydenta Wilsona. Zakładał on pełną swobodę żeglugi, likwidację ograniczeń w handlu międzynarodowym, rozbrojenie, prawa narodów do swobodnego rozwoju i tworzenia państw. Traktat pokojowy podpisano 28 czerwca 1919r w Wersalu. Wszedł w życie 10 stycznia 1920. Ustalał nowy porządek terytorialny i polityczny w Europie (tzw. system wersalski). Był bardzo obszerny. Składał się z 440 artykułów, 15 części, kilkudziesięciu działów, rozdziałów, aneksów, map i załączników.

POSTANOWIENIA:

1. Niemcy utraciły ok. 6,5 mln ludności i ok. 70,5 tys. km2 (13% pow.) na rzecz:
 Francji - Alzację i Lotaryngię,
 Belgii - okręg Eupen i Malmdy,
 Polski - Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie,
 Czechosłowacji - Kraik Hulczyński.
2. utworzono nowe państwa: Polskę, Litwę, Łotwę, Finlandię i Estonię oraz Węgry, Austrię, Jugosławię i Czechosłowację.
3. utworzono Wolne Miasto Gdańsk.
4. Kłajpeda i okręg Saary zostały poddane pod międzynarodową kontrolę
5. na terenie Szlezwiku, Górnego Śląska, Warmii i Mazur miały być przeprowadzone plebiscyty
6. utworzono Ligę Narodów, (państwa zwycięskie + 13 państw neutralnych), której celem było zapewnianie pokoju, zapobieganie wojnom i rozwój współpracy międzynarodowej
7. niemieckie kolonie podzielono pomiędzy zwycięzców i przekazano pod opiekę Ligi Narodów
8. wprowadzono demilitaryzację strefy nadreńskiej
9. ograniczono liczebność armii niemieckiej do 100 tys.
10. wprowadzono zakaz posiadania czołgów, lotnictwa, okrętów podwodnych, nakazano zniszczyć fortyfikacje
11. na Niemcy nałożono obowiązek wypłaty (do 1951) odszkodowań wojennych w wysokości 132 mld marek w złocie.
12. wprowadzono tzw. „traktaty mniejszościowe”, podpisane przez: Polskę, Czechosłowację, Jugosławię, Rumunię i Grecję, mówiące, że mniejszości narodowe będą traktowane na równi z obywatelami