Alergia - plaga XXI wieku

Jak podaje internetowa encyklopedia WIEM alergia to: uczulenie, nadmierna, niewspółmierna do bodźca, nieprawidłowa reakcja organizmu na specyficzny związek (alergen), na który dany organizm się uczulił. Przyczyny powstawania alergii nie są do końca wyjaśnione, biorą w nim udział czynniki dziedziczne i środowiskowe (np. sposób karmienia we wczesnym dzieciństwie, narażenie na związki toksyczne). Uczulenie polega na nieprawidłowej odpowiedzi układu odpornościowego (immunologicznego), z zaangażowaniem elementów komórkowych i swoistych przeciwciał (najczęściej klasy E). Pierwszy kontakt z alergenem zwykle nie powoduje odpowiedzi alergicznej, np. ataku astmy; następuje ona dopiero po ponownym kontakcie z czynnikiem uczulającym. W zależności od mechanizmu reakcji między alergenem a wytworzonymi przeciwciałami lub uczulonymi limfocytami wyróżnia się cztery typy reakcji alergicznych, z których trzy następują natychmiastowo, natomiast czwarty, tzw. nadwrażliwość typu późnego, rozwija się po kilkudziesięciu godzinach. Termin alergia wprowadzony został 1906 przez C.J. von Pirqueta.
Wielu naukowców uważa, iż w ciągu najbliższych lat problem alergii urośnie do niewyobrażalnych rozmiarów i stanie się globalnym zagrożeniem. Dziś już problem alergii dotyczy 28% polskich gospodarstw domowych i tendencja ta jest wzrostowa. Alergia dotyka znacznie częściej kobiet niż mężczyzn, w naszym kraju aż 67% alergików to właśnie kobiety. Chorują na nią znacznie częściej ludzie młodzi – w wieku od 15 do 29 lat. Z badań wynika również, że ponad jedną czwartą wszystkich alergików stanowią mieszkańcy wsi, mimo, że rzadziej niż inni cierpią na tę chorobę. Najbardziej narażeni na alergię są natomiast mieszkańcy dużych miast.
Przyczyn pojawienia się alergii jako choroby – bo trzeba pamiętać, że rozwija się ona dopiero od przełomu XIX i XX wieku – jest kilka. Należą do nich między innymi: zbyt duża sterylizacja życia – w otaczającym nas świecie (poprzez rozwój techniki i medycyny) coraz rzadziej spotykamy się z naturalnymi zagrożeniami „usypiając” tym samym nasz układ odpornościowy. W wyniku tego, gdy organizm spotyka nieznane mu, lecz nieszkodliwe antygeny dochodzi do nienaturalnej, zbyt silnej reakcji na nie. Kolejnym czynnikiem przyczyniającym się do rozwoju alergii jest olbrzymia ilość „chemii” dostarczanej dziś do organizmu. Konserwanty, sztuczne barwniki, emulgatory, zagęszczacze zaburzają wiele podstawowych funkcji organizmu w tym również funkcji odpornościowych.
Alergenami, (czyli substancjami uczulającymi) mogą być np. pyłki traw, drzew, pokarmy, sierść zwierząt, kosmetyki, leki, metale, kurz, puch. Mimo iż lista alergenów składa się już z prawie 20 tysięcy pozycji, to jednak najbardziej jesteśmy uczuleni na pyłki roślin (aż 70 proc. przypadków). Zwykle je wdychamy, ale dostają się także do organizmu poprzez skórę (alergia kontaktowa) lub przewód pokarmowy (alergia pokarmowa).
Alergia może powodować wiele groźnych chorób np. alergiczny obrzęk krtani (głośni, strun głosowych) może się skończyć nawet uduszeniem. Zmiany uczuleniowe zależą od alergenu i od stopnia wrażliwości człowieka na ów alergen: np. zmiany skórne mogą trwać od kilku dni do nawet kilku miesięcy. Jest w dużej mierze chorobą dziedziczną: jeśli jedno z rodziców jest alergikiem, to dziecko ma 25 proc. szans na to, że urodzi się także uczuleniowcem. Jeśli zaś oboje rodzice są alergikami, to ich potomek będzie miał już 80 proc. szans na odziedziczenie tej skłonności.
Do dziś nie wynaleziono w pełni skutecznego sposobu wyleczenia alergii, jednakże w ciągu ostatnich kilku lat odnotowano ogromny postęp w profilaktyce i leczeniu tej choroby. Najlepszym sposobem wykrycia jej są testy alergiczne. Najczęściej stosowane są testy skórne (na ponakłówaną skórę nanosi się krople alergenu). Dość szybko występuje wówczas reakcja uczuleniowa, dlatego w krótkim czasie można skontrolować reakcję pacjenta na wiele substancji. Sprawdzenie jednego alergenu kosztuje 1-2,50 zł. Testów skórnych nie przeprowadza się jednak u dzieci, które nie mają jeszcze 3 lat. Jeżeli testy skórne nie dały jednoznacznych wyników, przeprowadza się próby prowokacyjne (pacjent wdycha alergen lub wkrapla się mu tę substancję do nosa, czasem do oka). Najrzadziej wykonywane są testy polegające na badaniu przeciwciał we krwi, gdyż są one, kosztowne (oznaczenie jednego genu kosztuje od 25 do 40 zł).
Istnieje kilka metod leczenia alergii. Najskuteczniejszą z nich są szczepienia odczulające. Powinny się one odbywać jeszcze przed okresem pylenia drzew i traw. Zwykle jest to 5 zastrzyków. Kuracja powtarzana jest kilka razy w roku i trwa zwykle około 3-4 lat. Polska szczepionka przeciw pyłkom roślin kosztuje 15 zł, a z importu około 50 zł.
Alergia jest bardzo groźna i mimo jej wcześniejszego bagatelizowania przez społeczeństwo jest ogromnym zagrożeniem. Stanowi dziś jedną z najpowszechniejszych chorób cywilizacyjnych i mimo szybkiego rozwoju techniki i medycyny nadal nie ma na nią skutecznego lekarstwa. Uważam, że należy podjąć jak najszybciej zdecydowane działania profilaktyczne, by zapobiec szybkiemu rozprzestrzenianiu się jej.