Ferdydurke - opracowanie

Geneza i tytuł

- Powieść wydana w Warszawie w 37 roku. Maiła być krótką odpowiedzią na nieprzychylne opinie krytyków, ale rozrosła się do wielkiego dzieła atakującego kulturę zamkniętą w systemy schematów.
- Tytuł to może być thirty door key albo od imienia postaci z powieści – Fredyego Durkee’a.

Bohaterowie

- Józio Kowalski – 30 lat. Pisarz, którego debiut literacki został odrzucony i przez to pragnie on powrócić do niedojrzałości. Pimko porywa go do szkoły i upupia. Bohater pozostaje w roli obserwatora. Gombrowicz też bardzo nie lubił szkoły. Józio nie potrafi przeciwstawić się silniejszej osobowości Pimki. Także w domu Młodziaków jest upupiany. Staje się staromodnym młodzieńcem zakochanym w nowoczesnej Zucie. Tak ukazał go Pimko i w domu Młodziaków jest odbierany jako „stary malutki”. Józio postanawia się wyzwolić psując ład i formę w rodzinie. Podgląda, siąka nosem etc. Snuje intrygi. Udaje musi się obnażyć nieautentyczność tej rodziny i zmusza ich do wyjścia z formy. Z kolei w 3 części Staje się upupionym siostrzeńcem. Potem staje się zakochanym porywaczem. Stara się walczyć z formą, gdyż narzucane mu role, nie odpowiada mu. Przegrywa – nie potrafi uwolnić się z konwencji – pupa ukazująca się na niebie w ostatniej scenie świadczy o zwycięstwie formy.

- Pimko jest biegły w upupianiu i zdrabnianiu. Chce utrzymać młodzież w niewinności i niedojrzałości. Jego celem nie jest więc uczenie i przygotowanie dożycia, ale zachowanie w dzieciństwie. Dlatego nauka w szkole jest nudna, nie uczy myślenia i sprowadza się do powtarzania wyświechtanych sloganów. W literaturze szuka bogoojczyźnianych morałów i etyki. Manipuluje młodzieżą, ale sam pada ofiarą intrygi Józia. Jest zakochany w Zucie.

- Zuta Młodziakówna. 16. Wysportowana, bezczelna i nowoczesna. Nikt nie zmusza jej do nauki i nie wychowuje. Nie szanuje rodziców, nie ma autorytetów. Miłość jest dla niej sportem. Jest młoda ale zamknięta w formę.

- Joanna i Witold Młodziakowie. Ulegli modzie „łydki” przedkładając kulturę fizyczną nad duchową. Zachowanie ich jest sztuczne, podporządkowane konwencji. Sprowokowani znalezieniem w sypialni córki dwóch adoratorów zdjęli maski. Wdali się z intruzami w bójkę.
- Hurleccy. Są całkowitą odwrotnością Młodziaków. Pielęgnują tradycję ziemiańską. Wuj, jak i Zygmunt są całkowitymi ziemianinami. Ciocia upupa, tak jak Pimko mniej więcej, traktuje wszystkich jak dzieci. Zosia apatyczna i chorowita była całkowicie podporządkowana matce. Byli tak samo jak Młodziakowie zamknięci w ramy konwencji i tradycji.

- Miętus. Przeciwstawia się upupianiu. Klnie, pije wódkę, chodzi na kobiety. Szuka autentyczności. Nienawidzi konwenansów i masek etc. Wierzy, że po zaakceptowaniu go przez lud i zrównaniu się z nim odnajdzie prawdę. Jednak burzy tym tylko feudalny porządek. W rezultacie chłopi uderzają na dom Hurleckich.

Problematyka

- Wpływy literackie w Ferdydurke. Czerpie Gombrowicz z. Typu powieści łotrzykowskiej – gdzie bohater często zmieniają środowisko nie godząc się z rolami, która narzuca mu los. A także z konwencji bohatera problematycznego czyli takiego, który jest niedostosowany do swojej roli i położenia. Poszukuje własnego Ja. To właśnie jest Józio. W tekście ponadto ukrytych jest wiele cytatów, napomknięć i parafraz.

- Słowa klucze. Dużo części ciała mających znaczenie symboliczne, a więc: Pupa to zdziecinnienie i niedojrzałość. Upupienie to proces infantyliznacji. Łydka to młodość i wysportowany styl. Gęba zaś odwołuje się do relacji międzyludzkich. Oznacza obraz człowieka, jaki postrzegają inni ludzie i staje się drugą naturą tego człowieka. Ucieczka od stereotypów jest niemożliwa, lecz przez doskonalenie swojej osobowości można zmienić swój obraz w oczach ludzi. To jest doprawianiem sobie gęby. Jest więc synonimem sztuczności. Forma to postawa wobec życia i otaczającego świata. Wyraża się w gestach, sposobie bycia etc. Jest ona narzucona z zewnątrz. Nie zawsze odpowiada człowiekowi i może być przyczyną frustracji i cierpienia. Trzeba zachować dystans wobec formy. Zagadnienie formy ściśle wiąże się z dojrzałością i niedojrzałością.

- Dojrzałość i niedojrzałość w Ferdydurke. W dzieciństwie jest się nieuformowanym. Potem w dorosłości przybiera się jakąś formę. Młodość i niedojrzałość to nie to samo. Zuta jest dojrzała, ale jej formą jest młodość. Józio jest starszy, ale nie jest dojrzały. Dzięki temu może dostrzec zakłamanie i fałsz schematów.

- F. Jest groteskowe i absurdalne. Jest zupełnie odrealnione.

- Są tu 3 środowiska. Szkoła, nowoczesny dom mieszczański i tradycyjny dom ziemiański. Szkoła jest skostniała – tylko realizacja materiału nic więcej. Nowoczesność młodziaków objawia się w złym wychowaniu, tężyźnie fizycznej i wolności seksualnej. Jednak to nie wytrzymuje ze skandalem wybuchającym w domu. Rodzice znowu stają się tradycyjni. Jhurleccy natomiast trzymają się od lat przekazywanych stereotypów, hierarchii wartości i schematów. Są to 3 formy, do których ich członkowie nie mają dystansu.