Warunki życia czlowieka w czasach najdawniejszych

Początki dziejów człowieka wspołczesnego.
Czlowiek współczesny, zwany przez biologię człowiekiem rozumnym (homo sapiens) powstał w wyniku ewolucji około 200 000 lat temu na terenie Afryki Wschodniej. W ciągu tysiącleci rozprestrzenili się na wszystkich kontynentach. Jego biologiczni poprzednicy potrafili już wytwarzać narzędzia, lecz dopiero człowiek rozumny posiadl zdolnosć poslugiwania się mową. Język, będąc znakomitym narzędziem porozumiewania się ludzi, umożliwił powstanie kultury, która stała się podstawą różnicowania poszczegolnych społeczności.

Myśliwi-zbieracze.
Przez dziesiątki tysiącleci wszyscy ludzie żyli w zasadzie w podobny sposób. Podstawą ich utrzymania bylo zbieractwo dzikich roślin i łowiectwo. Na terenie obecnej Francji i Hiszpani pod koniec epoki paleolitu (30 000-15 000 lat temu) warunki życia były szczególnie sprzyjające ówczesnym ludziom. Wskutek zmian klimatycznych tamte rejony stały się prawdziwym rajem dla myśliwych, gdzie uzyskanie wysokokalorycznego pokarmu, przy bardzo dużej liczbie stadnych zwierząt, nie stanowiło wielkiego problemu. Kultura grup myśliwsko-zbierackich osiągneła wówczas bardzo wysoki poziom, o czym świadczą wspaniałe malowidła pozostawione przez te spoleczności w jaskiniach. Tematem obrazów na ścianach jaskiń są polowania na zwierzęta, a ich znaczenie wiąże się z wierzeniami religijnymi. Zmiany klimatyczne w końcu ostatniej epoki lodowcowej (15 000- 10 000 lat temu) spowodowały upadek tej kultury, a potomkowie twórców malowideł powędrowali na pólnoc w ślad za coraz mniejszymi stadami zwierząt.

Rewolucja neolityczna.
Około 10 000 lat temu w rejonie Bliskiego Wschodu rozpoczęła się rewolucja w swych konsekwencjach przemiana w dziejach człowieka - przejście od gospodarki myśliwsko-zbierackiej do gospodarki wytwórczej. Ludzie żyjący w tym rejonie coraz więcej uwagi poświęcali dziko roznącym zbożom. Tereny ichwystępowania archeologowie nazwali "Żyznym Półksiężycem", od kształtu, jaki ten obszar przybiera na mapie. Rozciąga się on od Palestyny przez wyżyny Syrii aż po stoki gór Zagros. Właśnie tam czlowiek zaczął uprawiać zboża i uzyskał ich szlachetniejsze odmiany. Uprawa ziemi wymagała dłuższego pobytu w pobliżu pól, co spowodowało powstanie pierwszych wiosek. Stabilizacja życia doprowadziła do budowy trwalszych domów i powięszania się ludzkich osad. Równocześnie z uprawą roli następowało udomowienie dzikich zwierząt: owiec, kóz, bydła, a także świń. Przygotowywanie potraw ze zbóż zostało ułatwione przez wynalezianie ceramiki. Wyrabiane z niej naczynia służyły do gotowania różnych rodzajów kasz. Gospodarka wytwórcza umożliwiała wyżywienie większej - niż przy gospodarce zbieracko-lowieckiej - liczby ludności na mniejszym terenie. Spowodowało to wzrost liczby ludności i zapoczątkowało jej różnicowanie pod względem cywilizacyjnym. Zwiększała się różnica między coraz liczniejszymi rolnikami a myśliwymi, którzy nadal żyli w małych grupach plemiennych. Uzyskiwanie nadwyżek żywności w społeczeństwach rolniczych spowodowało, że niektórzy ludzie mogli zająć się rzemiosłem, inni wymianą towarów czy pełnieniem funkcji kapłańskich. Przyczyniło się to do pogłębiania różnic społecznych, których przejawem było pojawienie się wodzów, a w konsekwencji powstanie pierwszych państw. Chociaż omówione powyżej zmiany zachodziły w ciągu kilku tysiącleci, ze względu na ich doniosłość uczeni nazwali je "rewolucją neolityczną".

Początki metalurgii.
W IV tysiącleciu przed Chrystusem na terenie Bliskiego Wschodu i Bałkanów dokonała się głęboka przemiana w dziedzinie technologii wytwarzania narzędzi. Odkryto, że stopienie miedzi i cyny daje nowy pod względem jakości materiał, zwany brązem, który w przeciwieństwie do występującej w stanie naturalnym miedzi jest twardy i odporny na korozję. Dotychczas człowiek wykorzystywał naturalne materiały (kamień, drewno), które nie nadawały się do produkcji przedmiotów o złożonych kształtach. Wynalezienie brązu umożliwiło w następnych tysiącleciach powstanie nowych rodzajów broni (miecz), a także trwałej ochrony ciał wojowników (pancerz). Przyczyniło się także do ciągłego doskonalenia narzędzi rolniczych.

Rolictwo w Europie.
W Europie pierwsi rolnicy pojawili się na terenie Półwyspu Bałkańskiego około 6500 lat przed Chrystusem. Byli to przybysze z Bliskiego Wschodu. Rozprzestrzenili się wkrótce w rejonie basenu Morza Śródziemnego , gdzie klimat sprzyjał uprawom roślin pochodzących z Bliskiego Wschodu. W Europie Środkowej i Wschodniej wprowadzenie nowego typu gospodarki wymagało wyhodowania nowych odmian roślin, które można by było uprawiać w trudniejszych warunkach pogodowych klimatu