Charakterystyka Sofoklesa

Sofokles - urodził się w 469 roku p.n.e., był greckim poetą, tragikiem, był drugi w porządku chronologicznym z wielkiej trójki tragików greckich (Ajschylos, Eurypides). Sofokles urodził się w Kolonos pod Atenami, jako syn płatnerza Sofilosa. W 480 roku p.n.e. podczas uroczystości dziękczynnych z okazji zwycięstwa Aten nad Persami pod Salaminą miał jako szesnastoletni chłopiec przewodzić chórowi młodzieży (był przewodnikiem chóru). Działalność Sofoklesa przypada na okres rozkwitu Aten, na czasy Kimona i Peryklesa. Poeta brał czynny udział w życiu państwowym : był dwukrotnie strategiem, członkiem komisji, której zadaniem było przeprowadzenie zmian w konstytucji ateńskiej, był także kapłanem jednego z herosów – lekarzy. Sofokles wierzył ponadto w boską sprawiedliwość – Dike, czuwającą nad moralnym ładem świata. Wcześnie zdobył popularność i uznanie jako poeta tragiczny; pierwsze zwycięstwo odniósł w 468 roku p.n.e., mając za jednego z przeciwników Ajschylosa. Ogółem odniósł osiemnaście (według niektórych źródeł dwadzieścia) zwycięstw, napisał około 120 tragedii i dramatów satyrowych. Znamy około 70 tytułów tragedii i osiemnaście dramatów satyrowych. Z tej liczby zachowało się jedynie siedem tragedii :

- Antygona (wystawiona w 443 roku p.n.e.),
- Król Edyp (wystawiona w 429 roku p.n.e.),
- Elektra,
- Ajas,
- Trachinki,
- Filoktet (wystawiona w 409 roku p.n.e.),
- Edyp w Kolonie (wystawiona w 401 roku p.n.e. po śmierci poety, przez jego wnuka,
Sofoklesa Młodszego).

Ponadto w papirusach z Oksyrynchos odnaleziono spory fragment dramatu satyrowego pod tytułem “Tropiciele”. Sofokles dawał staranną ekspozycję w prologu, który u niego jest już uzasadniony psychologicznie; dialog jest urozmaicony przez zręczne łączenie długich mów (rezeis) z wymianą krótkich zdań (stichomythia). Sofokles pierwszy miał zerwać z przestrzeganą przez Ajschylosa zasadą obejmowania w tetralogii (trzy tragedie i dramat satyrowy) jednego tematu; zaczął tworzyć tetralogie, w których każda tragedia stanowiła zamkniętą w sobie całość. Tragedia Sofoklesa oddalała się od monumentalności tragedii Ajschylosa, nie osiągnęła jednak jeszcze realizmu, jaki reprezentuje dopiero tragedia Eurypidesa. Sofokles ma także wielkie zasługi w zakresie techniki wystawiania dramatu: przede wszystkim wprowadził trzeciego aktora, dzięki czemu ograniczona została rola chóru, a rozszerzył się dialog i rozbudowana została akcja tragedii; podniósł liczbę chórzystów z dwunastu do piętnastu; miał także, według świadectwa Arystotelesa, wprowadzić dekoracje sceniczne. Styl, język i metryka Sofoklesa odznaczają się klasycznym umiarem, poeta unikał wszelkiej skrajności. Twórczość Sofoklesa kontynuował jego syn Iofon oraz Sofokles Młodszy – wnuk poety, syn Agatona – syna Sofoklesa i hetery Theoris. Tragedie Sofoklesa były popularne głównie za jego życia, odżyły w czasach renesansu; szczególne zainteresowanie wzbudziły w XIX wieku zwłaszcza w Niemczech; tłumaczone na wiele języków do dziś grywane są na scenach na całym świecie. Pierwszy polski przekład zachowanych tragedii Sofoklesa (Węclewskigo) pochodzi z 1875 roku, ostatni (Morawskiego) z 1916 roku, nowe wydanie pochodzi z 1969 roku. Poeta Zmarł w 406 roku p.n.e.